نبرد فالکلند

جزایر فالکلند در اقیانوس اطلس جنوبى که در قرن ۱۸ به تصرف انگلیس درآمد در ۱۹۸۲ مبدل به صحنه یکى از پیکارهاى بزرگ تکنولوژیکى نیمه دوم قرن بیستم شد. این جنگ اگرچه از بعد زمینى و نفرات درگیر، نبردى کوچک محسوب مى شد اما از نقطه نظر دریایى جنگى کم سابقه بود و لااقل پس از جنگ دوم جهانى، جهان شاهد چنین نبردى در دریا نبوده است. دلیل شروع جنگ نیز به بحث بى اهمیت ماهیگیرى انگلیسى هاى مقیم این جزیره که کمتر از ۱۰ هزار نفر بودند بازمى گشت. البته این مسأله بهانه اى بود تا جنگ آغاز شود چرا که اعتراض اصلى به ادعاى مالکیت آرژانتین که کمتر از ۱۰۰۰ کیلومتر با جزایر فالکلند (مالویناس) فاصله داشت بازمى گشت، حال آنکه این جزیره در ۱۱ هزار کیلومترى انگلیس واقع بود.
آغاز جنگ
در آوریل ۱۹۸۲ ژنرال هاى آرژانتینى براى دستیابى به شهرت داخلى و خلاصى از گرفتارى هاى اقتصادى و سیاسى کشور بحث لزوم آزادسازى مالویناس را مطرح کردند و بلافاصله با اعزام ۱۱ هزار سرباز تکاور (نیروهاى هوادریا) جزیره را اشغال کردند. گمان آنها این بود که انگلیس به دلیل آنکه دیگر قدرت گذشته را ندارد (در دهه ۷۰ انگلیس بخش بزرگى از نبرد ناوها و ناوهاى هواپیمابر بزرگ خود را کنار گذاشت چرا که از عهده مخارج نگهدارى آنها برنمى آمد) بنابراین به مذاکرات سیاسى و اعتراضات دیپلماتیک بسنده مى کند.
اما پاسخ انگلیس کوبنده بود. آنها ابتدا توسط یک زیردریایى اتمى با ۲ اژدر، یک رزمناو آرژانتینى را در ۲۵۰ مایلى جنوب فالکلند غرق کردند و سپس به اعزام ۲ ناو عظیم هواپیمابر و ۳۰ ناوچه (فریگیت) و رزمناو و ۲۵ ناو نفربر و لجستیکى اقدام کردند در حالى که زیردریایى هاى اتمى و غیر اتمى نیز همراه آنها بود.
در ۲۵ آوریل ۱۹۸۲ هلى کوپترهاى انگلیسى زیردریایى آرژانتینى سانتافه را صدمه زده و آن را به تسلیم شدن واداشتند. در روز ۲۶ آوریل نیروهاى آرژانتینى مستقر در جزیره جورجیا واقع در شرق فالکلند در اثر آتش شدید ناوهاى انگلیس تسلیم شدند و در ۲ ماه مه زیردریایى انگلیسى کانگورو رزمناو بزرگ آرژانتینى بلگرانو را غرق کرد.
حمله متقابل آرژانتینى ها به ناوگان اصلى انگلیس و ناوهاى هواپیمابر آنها بى نتیجه بود و در نتیجه شکست این حمله ناوهاى آرژانتینى به سمت سواحل آرژانتین عقب نشینى کردند.
انگلیسى ها در روزهاى سوم و چهارم ماه مه نیز دو کشتى دیگر آرژانتینى را هدف قرار مى دهند.
ورود نیروى هوایى آرژانتین
ضربات پى در پى انگلیس به نیروى دریایى آژانتین سبب از گردونه خارج شدن این نیرو شد، حال آنکه خلبانان آژانتینى از ۴ مه با ورود به جنگ صحنه نبرد را تغییر دادند.
ابتدا یک سوپر اتاندارد آرژانتینى با پرتاب موشک معروف اگزوست ناو بزرگ شفیلد انگلیس را غرق مى کند که در این حادثه ۲۰ انگلیسى کشته مى شوند. در ۱۰ مه ناو گلاسکوى انگلیس مورد اصابت بمب هاى هواپیماى آرژانتینى قرار مى گیرد اما غرق نمى شود. ضربات آژانتینى ها اگرچه سبب کند شدن عملیات دریایى انگلیس مى شود اما آن را متوقف نمى کند و ناوهاى نفربر و لجستیکى انگلیس خود را به سواحل فالکلند مى رسانند تا اقدام به پیاده کردن نیرو کنند.
غرق شدن ۵ ناو انگلیسى
از این زمان به بعد جنگ سرعت بالایى به خود مى گیرد. هواپیماهاى میراژ، سوپر اتاندارد و اى-۴ آرژانتینى با قبول خطر خود را به ارتفاع پایین رسانده و ناوشکن هاى در حال عملیات پیاده کردن نیرو را در هم مى کوبند. ناوهاى گلا مورگان، سرگالاهاد، پلیموت و سر تریسترام مورد اصابت قرار مى گیرند اما این ضربات تأثیرى روى عملیات عظیم انگلیسى ها ندارد. قصد ارتش انگلیس پیاده کردن ۲ تیپ نیرو بود که در ۲۱ ماه مه عملى شد و هواپیماهاى عمود پرواز سى هاریر نیز ۲ ناو آرژانتینى که قصد کمک رسانى به نیروهاى آرژانتین را داشتند نابود کردند. اما خلبانان آرژانتینى به بهاى تلفات زیاد حملات خود را ادامه داده و موفق مى شوند با موشک و بمب ناوهاى آروگانت، سر پلیانت را صدمه زده و ناو آردنت را غرق کنند.
در ۲۳ ماه مه آنها ناوچه آنتلوپ انگلیس را نیز با موشک هدایت شونده از ناحیه «پاشنه» مورد اصابت قرار مى دهند. اما در همان روز هلى کوپترهاى لینکس انگلیس نیز ناو عظیم لجستیکى ۱۳ هزار تنى آرژانتین را با موشک هاى هوا به دریا منهدم مى کنند.
اگرچه آرژانتین در نبرد فالکلند مطمئن بود نبرد را در دریا باخته اما جنگ در هوا و زمین را با شدت ادامه داد و غرق شدن ناوشکن کاونترى در ۲۵ ماه مه رقم تلفات انگلیسى ها را به غرق یا صدمه جدى براى ۱۱ ناو مى رساند.
ضربه بزرگ به انگلیس
بدترین ضربه براى نیروى دریایى انگلیس برخلاف آنچه همگان گمان مى کنند غرق ناو شفیلد نبود بلکه غرق ناو لجستیکى «آتلانتیک کانویر» در ۲۶ مى بود. موشک هاى اگزوست در این عملیات موفق که توسط هواپیماهاى ساخت فرانسه پرتاب شدند، این ناو عظیم را غرق مى کنند. غرق این ناو سبب به زیر آب رفتن ۸ هلى کوپتر «وسکس» و ۳ فروند شنوک و وقفه جدى در عملیات توسط انگلیسى ها مى شود.
آرژانتینى ها روز بعد ناوشکن برودورو را نیز مورد اصابت قرار مى دهند. اگرچه ناو غرق نمى شود اما جسورانه ترین حرکت آرژانتینى ها حمله به «گروه ناو» بزرگ انگلیسى در اقیانوس اطلس بود. در این عملیات بى حاصل که در ۳۰ ماه مه توسط هواپیماهاى اسکاى هاوک و سوپر اتاندارد انجام شد آنها به ناو هواپیمابر اینونسبل و ناوهاى اطراف آن حمله کردند اما حجم آتش شدید «هسته اصلى دریایى انگلیس» به اندازه اى بود که خلبانان آرژانتینى ادامه عملیات را بى فایده دیده و تنها به غرق کردن یک نفتکش و پرتاب یک موشک اگزوست (که توسط انگلیسى ها منحرف گردید) بسنده کردند.
پایان جنگ
حملات هوایى آرژانتینى ها اگرچه شجاعانه و مؤثر بود اما تعیین کننده نبود مضافاً آنکه حداقل ۴۵ هواپیماى آرژانتین طى این جنگ ۴۵ روزه از بین رفت (اگرچه ۱۳ ناو انگلیسى غرق شد یا صدمه دید.) سربازان آرژانتینى که در جزیره بدون پشتیبانى دریایى و هوایى باقى مانده بودند در ماه ژوئن تسلیم نیروهاى انگلیسى شدند و جنگ خاتمه یافت در حالى که ۶۳۵ آرژانتینى و ۲۵۵ انگلیسى در این نبرد جان باخته بودند.
نتیجه نبرد
جنگ فالکلند اگرچه منجر به شکست قطعى آرژانتین شد اما ضعف نیروى دریایى را در برابر نیروى هوایى آشکار کرد. هیچکس گمان نمى کرد سومین نیروى دریایى جهان که زمانى نه چندان دور قدرت اول و مالک نیمى از جهان بود چنین ضربات خرد کننده اى از تعدادى خلبان ارتش جهان سومى آرژانتین تحمل کند.
رسانه هاى غرب اگرچه پیروزى انگلیس را بزرگ جلوه دادند و چنین وانمود کردند که آرژانتین در این نبرد حریف بسیار ضعیفى بوده اما کسى به این موضوع نپرداخت که چرا باید موشک هاى ۲ میلیون دلارى اگزوست به این سادگى ۵ ناو بزرگ انگلیسى را که برخى از آنها مانند شفیلد و آتلانتیک کانویر بسیار گران و با اهمیت بودند از بین ببرند و عملیات آبى - خاکى که در آن تنها ۲ تیپ نیرو پیاده شد منجر به صدمه دیدن ۸ ناو و غرق ۵ فروند شود؟ پیام این جنگ یک چیز بود: دیگر نیروى دریایى بدون پشتوانه هوایى قوى، ارزشى ندارد. در حقیقت ناوها در کنار هواپیماها اهمیت مى یابند. ناوهاى کوچک هواپیمابر انگلیس چون نتوانستند با خود هواپیماهاى قوى و زیاد به میدان بیاورند در برابر میراژها، سوپر اتانداردها و اسکاى هاوک هاى آرژانتین عاجز ماندند. انگلیس در این نبرد البته از هواپیماهاى سى هاریر نیز استفاده کرد اما این هواپیماهاى عمود پرواز از چالاکى جت هاى معمول برخوردار نبوده و مجبور بودند اکثراً از سر راه جت هاى با سرعت ۲‎/۵ ماخ آرژانتینى کنار بروند.
مى توان در نهایت نتیجه گرفت که جنگ فالکلند حقیقت تلخى را براى انگلیس مشخص کرد. این کشور دیگر نمى تواند بدون برادر بزرگتر خود (آمریکا) در جنگى شرکت کند چرا که نه قادر به پوشش هوایى مناسب براى ناوهاى خود است و نه آنکه مى تواند در مقیاس وسیع اقدام به جابه جایى نیرو و تجهیزات کند و ناوهاى کوچک هواپیمابر انگلیسى نیز (که تنها یک سوم نوع آمریکایى ظرفیت دارند) نمى توانند پشتیبانى کننده هاى خوبى باشند.

بقایای یک هلیکوپتر سقوط کرده در جزیره فالکلند

قبرستان سربازان ارژانتینی کشته شده در نبرد گوس گرین
منابع :انجمن هوافضا(فاس - نوشته تام کوپر و ایران نیوز)