هر آنچه از ایران ۱۴۰ باید دانست!

تصویر



هواپیمای مسافربری منطقه ای، هواپیمایی است کوچک برای حمل 35 تا 100 نفر مسافر از یک منطقه به منطقه ای دیگر که براساس بهترین کارایی (اقتصادی، عملکرد) طراحی می شود. این نوع هواپیما به دو گروه جت و توربوپراپ قابل تقسیم است.

هواپیمای مسافربری منطقه ای دارای سه گروه بهره بردار می باشد:

1- خطوط هوایی که بلیط خود را با تخفیف ارائه می کنند یا هر روز از حومه به شهر و بلعکس سفر می کنند و همچنین هواپیماهای بزرگ امکان پرواز در آن مسیر ها را ندارند (Commuter Airlines).

2- مراکز نظامی برای جابجایی پرسنل از یک منطقه به منطقه دیگر (Government Militaries).

3- شرکت های بزرگ باربری برای استفاده در خطوط منطقه ای (Large Legacy Carriers).

در دهه 60 که هواپیماهای جت وارد بازار مسافربری شدند، پیش بینی می شد هواپیماهای پراپ به طور کامل از رده خارج شوند. ولی هواپیماهای بزرگ جت برای مسیرهای کمتر از 400 مایل (740 کیلومتر) اقتصادی نبودند لذا خطوط هوایی در دهه 80 نسل جدید توربوپراپ ها را سفارش دادند (مثل هواپیمای Havilland Canada Dash 8) از طرفی در دهه 90 با پیشرفت موتورهای جت و کاهش مصرف سوخت آنها، هواپیماهای جت منطقه ای نیز وارد عرصه شدند. در حال حاضر بین این دو نوع هواپیما رقابت سختی به وجود آمده به طوری که ازحدود 5400 فروند هواپیمای منطقه ای در جهان بیش از نیمی از آن را هواپیماهای توربو پراپ به خود اختصاص داده اند.

چرا هزینه های هواپیمای توربوپراپ نسبت به جت کمتر است؟

• مصرف سوخت %28-
• وزن سازه %20-
• هزینه تعمیر و نگهداری سازه %26-
• هزینه تعمیر و نگهداری موتور تا %83-
• هزینه خدمه پروازی %14-

ساخت هواپیمای ایران 140

کشور ما بعد از انقلاب اسلامی با تحریم ابر قدرت ها در زمینه صنعت هوایی روبرو شد لذا در درجه اول مجبور شدیم داشته های خود (هواپیماهای مدرن و به روز دنیا) را که توسط آمریکائیها اداره می شد حفظ و به نحو احسن مخصوصاً در زمان جنگ تحمیلی از آنها استفاده کنیم. اکنون که بیش از 30 سال از زمان انقلاب می گذرد بیشتر این هواپیماها فرسوده شده و باید از رده خارج شوند، این مسئله باعث شده ایمنی پرواز در ایران کاهش یابد. در دوران سازندگی به دلایل زیر دولت تصمیم به ساخت هواپیمای مسافربری در ایران گرفت:

• تقویت ناوگان حمل و نقل هوایی کشور
• انتقال تکنولوژی ساخت هواپیما
• تعلیم نیروهای متخصص در صنعت و دانشگاه
• ایجاد اشتغال برای افراد با تخصص بالا (جلو گیری از فرار مغزها)
• پشتیبانی نیروهای مسلح

انتخاب هواپیمای توربوپراپ با ظرفیت حمل 6 تن بار و با توان جابجایی 60 مسافر و بار همراه برای مسیرهای در حد 700 km و با زمان پرواز 1.5 ساعت در سال 1375 با حضور کارشناسان وزارتخانه های راه و ترابری ، صنایع و دفاع و نمایندگان خطوط هوایی کشور انجام پذیرفت. به دنبال انتخاب نوع هواپیما از کلیه سازندگان این نوع هواپیما دعوت به مشارکت گردید. با توجه به مسائل اقتصادی و روابط بین المللی کشورمان هواپیمای آنتونف 140 از کشور اکراین انتخاب گردید. شرکت طراحی آنتونف بزرگترین طراح هواپیمای در بلوک شرق می باشد که با تجربه صد سال طراحی و تولید هواپیما تا کنون بیش از 10 خانواده هواپیما تولید نموده و افتخار تولید بزرگترین هواپیمای دنیا در انحصار این شرکت می باشد و از هواپیماهای طراحی شده این موسسه در دهها کارخانه تولید هواپیما در سراسر جهان بیش از دهها هزار فروند تولید شده است.

در زمان عقد قرارداد (سال 1375) این هواپیما در مرحله تکمیل طراحی و تولید اولین نمونه های آزمایشی قرار داشت.

شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) واقع در شاهین شهر به عنوان محل تولید این هواپیما انتخاب گردید. میزان مشارکت ایران در ساخت این هواپیما، دریافت مدارک طراحی و تولید و امتیاز به مقدار صد در صد و اجرای عمق عملی ساخت در حدود 70% می باشد. (صرفا به علت رعایت مسائل اقتصادی و صرفه و صلاح کشور ، هسا هر زمان اراده نماید می تواند صد در صد هواپیما را تولید نماید.)

علیرغم انعقاد قرارداد در دسامبر سال 1995 به علت تاخیر در تکمیل مراحل طراحی و تست نمونه های اولیه و اخذ گواهینامه تایپ این هواپیما از طرف اکراین و عدم تامین اعتبارات کافی برای آماده نمودن تاسیسات و خرید تجهیزات مورد نیاز عملا اولین فروند هواپیمای تولیدی هسا در سال 1379 از خط تولید خارج گردید. در سالهای 1379 تا 1383 به علت کاهش شدید قیمت نفت و عدم پرداخت اعتبارات مورد نیاز، پروژه با بی مهری روبرو گردید و هسا نتوانست اقلام وندور هواپیما (موتور، ‌سیستمها و اویونیک) که بیش از 60%‌قیمت هواپیما را تشکیل می دهد، تهیه نماید و در نتیجه تولید مستمر و قابل اعتماد برقرار نگردید و در نتیجه قراردادهای فروش قابل توجهی با مشتریان منعقد نگردید. همچنین به علت اینکه برای اولین بار تولید هواپیما مسافربری در ایران انجام می گرفت، هیچ کدام از ساختارهای قانونی و تجاری آن مانند نحوه بیمه کردن و نرخ بیمه، نحوه تامین اعتبارات بانکی و سود مشارکت، نحوه ثبت هواپیما و گرفتن تضمینهای لازم بانکی و دهها مسائل قانونی دیگر در ایران شکل نگرفته بود و هنوز نیز برطرف نشده است و همچنین قیمت فوق العاده پایین بلیط هواپیما در ایران، خرید هیچ نوع هوپیمای نو را توجیه پذیر نمی داند که این خود بزرگترین دلیل بر وضعیت کنونی ناوگان پیر و فرسوده حمل و نقل هوایی در ایران است.

با روی کار آمدن دولت نهم عنایت بیشتری به این پروژه شد و بخشی از بدهی های پروژه بخشیده شد و اعتباراتی جهت خرید این هواپیما برای خطوط هوایی کشور تخصیص داده شد و پروژه بسیار فعال شد. در حال حاضر چهار فروند از این هواپیما تولید و آماده واگذاری به خطوط هوایی می باشد.

موتور توربوپراپ (Turboprop Engine)

موتور توربوپراپ یک موتور توربین گاز یا همان جت می باشد که نیروی جلوبرندگی هواپیما (thrust) را با چرخش پراپ (propeller) ایجاد می کند در صورتی که در موتور جت توربوفن این نیرو توسط عکس العمل گاز خروجی از موتور تولید می شود. به طور کلی تمام اجزاء اصلی این دو موتور با یکدیگر مشابه است. تنها در موتور توربوپراپ انرژی گاز خروجی توسط یک یا چند مرحله توربین به شافت چرخاننده پراپ منتقل می شود.

دلیل استفاده از توربوپراپ چیست؟

در طراحی هواپیما پارامترهای متنوع وجود دارد که بر اساس ماموریت هواپیما مشخص می شود، البته ماموریت هر هواپیما نیز توسط مشتری آن تعیین می گردد. مسائلی همچون سرعت، قیمت، ارتفاع پروازی و... . اگر پارامتر سرعت را در نظر بگیریم این نوع موتورها در سرعت های زیر 600 کیلومتر بر ساعت راندمان بیشتری نسبت به موتورهای جت توربوفن دارند یعنی با مصرف سوخت کمتر نیروی پیشرانه لازم را ایجاد می کنند. از طرفی قیمت کمتری هم خواهند داشت لذا در هواپیماهای برد کوتاه، طراح موظف است از جدیدترین موتورهای توربوپراپ استفاده کند چراکه بین 10% تا 30% هزینه ها را کاهش می دهد. به طور مثال جدیدترین هواپیمای ایرباس با نام A400M که در سال 2008 به بازار می آید از این نوع موتور استفاده می کند.

هواپیمای ایران 140 نیز از یک موتور توربو پراپ به نام TV3-117VMA-SBM1 با قدرت 2500 اسب بخار استفاده می کند که توسط کامپیوتری به نام RED 2000 کنترل می شود. شایان ذکر است که پراپ این نوع موتورها نسبت به ملخ موتورهای پیستونی قدیمی که در ذهن بیشتر ما می باشد از تکنولوژی خاص و پیچیده ای برخوردار است استفاده از مواد گران قیمت کامپوزیتی، تغییر زاویه پیچش با فرمان گیری از کامپیوتر مرکزی و... باعث شده از نظر قابلیت اطمینان هیچ چیز از موتورهای جت توربوفن بکار رفته در هواپیماهای بزرگ مانند بوئینگ و ایرباس کم نداشته باشد.

مزایای هواپیمای ایران 140 :

- مسافربری/ باربری، برای شرایط گرم، مرتفع و بد آب و هوایی
- مجهز به سیستمهای APU و FADEC
- مجهز به درب ورودی پله دار
- مصرف سوخت پایین و نیروی پسای کم
- بهره برداری و تعمیر و نگهداری با هزینه اندک
- بی نیازی از تجهیزات زمینی
- دارای تجهیزات کامل IFR

مشخصات کلی هواپیمای ایران 140 :

- حداکثر وزن برخاست 21.5 تن
- حداکثر بار 6 تن
- تعداد مسافر 52 نفر
- خدمه پروازی 2 نفر
- حداکثر سرعت کروز 535 کیلومتر بر ساعت
- ارتفاع کروز 600-7200 متر
- طول باند مورد نیاز 1925 متر 
منبع:hesa.ir