یاک-52 (Yak-52) یک هواپیمای آموزشی دوسرنشینه ی شوروی است که در شرکت یاکولوف توسعه یافت و در سال 1976 برای نخستین بار پرواز کرد. یاک-52 در اصل یک هواپیمای آموزشی آکروباتیک است که برای آموزش دانشجویان نیروهای نظامی شوروی طراحی شد، به طوری که هم خلبانان نظامی و هم خلبانان غیرنظامی ورزشی با این هواپیما آموزش دیده اند. هواپیمای یاک-52 اکنون به وسیله ی شرکت ائروستار (Aerostar) در کشور رومانی تولید می شود. این شرکت رومانیایی حق تولید این هواپیما را با توافقی در چارچوب سازمان بازرگانی سوسیالیستی (گروه بازرگانی بلوک شرق / کومکون/ COMECON) به دست آورد. این سازمان سوسیالیستی اکنون وجود ندارد.



از اوایل دهه ی 1990 ، با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، بسیاری از یاک-52 ها به غرب صادر شده اند. تا امروز تقریباً 1800 فروند یاک-52 تولید شده است، که بیش تر آنها اکنون در آمریکا، انگلستان، نیوزیلند، استرالیا و دیگر کشورهای غربی پرواز می کنند.

یاک-52 (Yak-52) فرزند تمام فلزی یاک-50 (Yak-50) است و از یک پیشران پیستونی رادیال 9 سیلندر ساخت شرکت ودِنِیوف (Vedeneyev M14P) استفاده می کند. این پیشران از مدل M14P با 360 اسب قدرت است و ملخ دو پره ی Yak-52 را در سوی پادساعتگرد می گرداند. این ملخ دارای گام متغیر است و به صورت لایه لایه از چوب و فایبرگلاس ساخته شده است. یاک-52 دارای سامانه ی سوخت و روغن وارونه است که به این هواپیما امکان پرواز وارونه تا دو دقیقه را می دهد.



یاک-52 به عنوان یک هواپیمای آکروباتیک، پرنده ای واکنشی، توانا، و دارای خاست و فرود آسان است. یاک-52 در مسابقات آکروباتیک تا سطح پیشرفته به کار گرفته شده است. این هواپیما از فشار گرانشی -5 جی تا +7 جی را و نیز غلتشهای تا 180 درجه را تاب آورده است. یاک-52 توانایی انجام هر مانوری را که در کتابچهی فدراسیون بین المللی آکروباتیک آمده است دارد.




یاک-52 مانند بیش تر هواپیماهای ساخت شوروی سابق، برای عمل در محیط های خشن که دارای حداقل خدمات پشتیبانی هستند طراحی شده است. یکی از ویژگی های کلیدی یاک-52 که آن را از پرنده های غربی ممتاز می کند، استفاده ی این هواپیما از یک سامانه ی گسترده ی هوای فشرده (پنوماتیک) است، به طوری که راه انداز پیشران، عراده ی فرود، فلپ ها، ترمز و فرمان با هوای فشرده کار می کنند. مخازن هوای کروی شکل این هواپیما با یک کمپروسور دارای موتور مستقل بازپُر می شوند. این مخزن ها در پشت کابین عقب قرار دارند و محتوای آن ها به وسیله ی دستگاه کنترلی نمایش داده می شود. فشار هوای عملیاتی در این سامانه حدوداً از 3.6 تا 49.3 اتمسفر می باشد. یک جریان هوای ذخیره نیز برای باز کردن ارابه ی فرود وجود دارد که در صورت بروز اشکال در جریان اصلی هوا یا نقص در کمپروسور مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این، هم مخزن های هوای اصلی و هم مخزن های ذخیره، می توانند بر روی زمین از طریق یک جریان جداگانه پر شوند، که معمولاً این کار به وسیله ی مخزن های شبیه به کپسول غواصی انجام می شود. برای خلبانانی که به سامانه ی هیدرولیک عادت دارند، تنظیمات ترمز/فرمان قابل تغییر است، چرا که یاک-52 از ترمز "کم و بیش" (differential braking) استفاده می کند. این ترمز با پدال های سکان و یک اهرم دستی متصل به دسته ی کنترل (Stick) به کار گرفته می شود. ترمز "کم و بیش" (تفاضلی) یا differential braking عبارت است از استفاده ی نامتقارن از ترمز چرخ های اصلی هواپیما برای دور زدن بر روی زمین. در این سامانه ها، چرخ های سمت راست و چپ دارای ترمز جداگانه هستند که معمولاً با پدال های سکان کنترل می شوند. چرخ های جلو و عقب فاقد ترمز می باشند. این نوع ترمز مستلزم مهارت قابل توجهی در نزد خلبان است.



ارابه ی فرود سه چرخه ی یاک-52 جمع شدنی است اما چرخ ها هیچ گاه به طور کامل بسته نمی شوند، بلکه حالت نیمه باز به خود می گیرند. این حالت نیمه باز چرخ ها باعث تولید نیروی "پسا"یی می شود که در مانور های سر پایین مفید است. نیمه باز بودن چرخ ها همچنین در زمانی که هواپیما مجبور به فرود با چرخ های بسته باشد به کار می آید.



اکنون تعدادی از گونه های غربی شده ی یاک-52 در حال تولید است. برای مثال Yak-52W یک گونه ی غربی شده ی این هواپیما است که در آن از ایویانیکس غربی و ملخ سه پره استفاده شده است.

دو تصویر از Yak-52W


گونه ی غربی دیگری به نام Yak-52TD وجود دارد که علاوه بر ایویانیکس غربی و ملخ سه پره، از ارابه ی فرود سنتی استفاده می کند. در واقع TD مخفف Tail-dragger است. Tail-dragger یک لفظ خاص هوانوردی است که به هواپیماهای دارای ارابه ی فرود سنتی اطلاق می شود. ارابه ی فرود سنتی یا Conventional Landing gear عبارت است از دو چرخ اصلی جلو که در مرکز ثقل هواپیما قرار دارند و یک چرخ کوچک که زیر دم جای دارد.

دو تصویر از Yak-52TD



گونه ی غربی دیگری نیز به نام Yak-52TW وجود دارد که یک هواپیمای Tail-dragger (دارای ارابه ی فرود سنتی) است و مانند یک Yak-11 کوچک می باشد. این هواپیما می تواند 120 لیتر سوخت بیش تر را به وسیله ی دو مخزن در بال خود حمل کند. پیشران این هواپیما از نوع M-14PF و دارای راه انداز (استارت) الکتریکی است. Yak-52TW از آلات دقیق پیشرفته بهره می برد.

دو تصویر از Yak-52TW


اما در روسیه نیز یک گونه ی نوین شده از این هواپیما با نام Yak-52M به تاریخ 16 آپریل 2004 پرواز کرد. این هواپیما از پیشران های نوین شده ی M-15Kh و ملخ سه پره استفاده می کند. روس ها Yak-52M را به صندلی پران مجهز کرده اند. این هواپیما برخی بهبود های دیگر را نیز در خود جای داده است.

دو تصویر از Yak-52M


کاربران نظامی Yak-52 عبارتند از: نیروهای نظامی شوروی سابق، روسیه، نیوزیلند، گرجستان، مجارستان، لیتوانی، رومانی، ویتنام.

ویژگی ها:
خدمه: 2
درازا:7.745 متر.
فاصله ی میان نوک بال ها:9.3 متر.
بلندا:2.7 متر.
مساحت بال: 15متر مربع.
وزن تهی: 1015 کیلوگرم.
بیشینه ی وزن برخاست: 1305 کیلوگرم.
پیشرانش: پیشران 9 سیلندر رادیال M-14P ساخت شرکت ودنیوف با 360 اسب قدرت.
سرعت بیشینه: 285 کیلومتر بر ساعت در سطح دریا.
سرعت کروز: 190 کیلومتر بر ساعت.
سرعت واماندگی: 80- 90 کیلومتر بر ساعت.
برد: 550 کیلومتر.
سقف پرواز: 4 هزار متر (13125 پا).
نرخ بالاروی: 7 متر بر ثانیه.

منبع: www.en.wikipedia.org 

http://aerospacetalk.ir/vb/showthread.php?p=262988#post262988