به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری فارس «توانا» در حالی که مبحث استفاده از هواپیماهای نو غربی در ناوگان هوایی کشور در حال جان گرفتن است، به نظر می‌رسد قراردادهای خرید و ورود توپولف‌های 204 که به عقیده دست‌اندرکاران صنعت هوایی کشور پیشرفته و قابل اطمینان است، به فراموشی سپرده شده و ظاهرأ همگان از سرنوشت این توپولف‌های به ظاهر مدرن که قرار بود به ناوگان ایران ایرتور سپرده شود، بی اطلاعند.
* برتری‌های توپولف 204 نسبت به توپولف‌های موجود در ناوگان
هواپیمای توپولف 204 در کلاس هواپیماهای 200 نفره و میان‌برد (حدود 5 هزار کیلومتر) طراحی شده است.
توپولوف 204 هواپیمایی دو موتوره با برد متوسط بوده و در واقع با هدف جایگزینی توپولف154 طراحی شده است؛ ایده اولیه برای تولید و ساخت این هواپیما در سال 1983 شکل گرفت و اولین پرواز این هواپیما در سال 1989 انجام شد.
دومین نمونه از این هواپیما که دارای موتورهای RB-553-211 بود در 14 اوت 1992 پرواز کرد.
در 12 ژانویه 1995 گواهینامه صلاحیت پروازی کشور روسیه به این هواپیما که در ابتدا به عنوان هواپیمای باربری مورد استفاده قرار می‌گرفت، اعطا شد و اولین پرواز این هواپیما به عنوان هواپیمای مسافربری هم توسط خطوط هوایی "ونوکوفو " در 23 فوریه 1993 انجام شد.
بنا به گفته کارشناسان سه ویژگی مهم و برجسته‌ای که طراحان این هواپیما بر آن تأکید دارند شامل ارتفاع کابین، مصرف سوخت کم و قیمت پایین هواپیما، است.
کابین این هواپیما با توجه به سفارش مشتریان به اشکال مختلف قابل ارائه است که نوع کلاس A با 212 مسافر و کلاس B و کلاس C با 164 تا 193 مسافر از جمله آنها است.
* مروری بر گذشته قرارداد خرید توپولف 204
بنابراین گزارش در تاریخ 31 شهریور 85 پس از پایان مذاکرات چند ساله ایران و روسیه، شرکت هواپیمایی ایران‌ایر موافقت کرد طی قراردادی به ارزش 200 میلیون دلار، هواپیماهای «توپولف-204» را از شرکت "ایلوشن فینانس " خریداری کند؛ هواپیماهای خریداری شده توسط شرکت ایران‌ایر برای ایران‌ایرتور در نظر گرفته شده بود که همگی از نوع 204 سری 100 بودند.
بنابراین گزارش رئیس هیئت مدیره سابق ایران ایرتور در تاریخ 2 مردادماه 1385 در این‌باره به فارس گفته بود: قرارداد خرید پنج فروند هواپیمای توپولف 204 از روسیه، نهایی شده و مذاکرات پایانی آن با طرف روسی در حال انجام است.
پورمحمدی با بیان اینکه این قرارداد در مرحله مذاکره قرار داشته و در مورد نحوه و میزان خدمات پس از فروش در حال تعامل هستیم، گفته بود: به دلیل اینکه این نوع هواپیمای توپولف تاکنون در کشور وجود نداشته، مجبوریم شرایط خاصی را از طرف روسی در مورد خدماتی که بعد از عقد قرارداد برای تعمیر و نگهداری این هواپیماها احتیاج داریم، درخواست کنیم.
این در حالیست که وی اواخر سال 84 نیز در گفت و گو با فارس، گفته بود: موضوع خرید این پنج فروند توپولوف از روسیه به مرحله نهایی رسیده و تنها امضاء قرارداد آن باقی مانده است.
سعید حسامی مدیر عامل سابق هما نیز در 14 مرداد 1388 در خصوص خرید پنج فروند هواپیمای مدرنیزه شده "توپولف-204 اس.ام. " توسط ایران‌ایرتور، به فارس گفت: توپولف 204 که به زودی وارد ایران‌ایرتور خواهد شد، به هیچ عنوان قابل مقایسه با توپولف 154 نیست و بسیار پیشرفته‌تر است.
همچنین مدیرکل سابق دفتر مهندسی و قابلیت پرواز سازمان هواپیمایی در تاریخ 18 شهریور‌ماه 1388با اشاره به اینکه طبق برنامه چهارم توسعه کشور لازم است عمر ناوگان هوایی مسافری به زیر 15 سال کاهش یابد، به فارس گفته بود: در حال حاضر سازمان هواپیمایی منتظر تحویل هواپیماهای توپولف 204 از کشور روسیه است که این هواپیماها همگی نو هستند.
محمدرضا کاظمی‌پور با بیان اینکه حداکثر سن هواپیماهای کارکرده غربی که از این پس به کشور وارد می‌شوند، 12 الی 15 سال است، تأکید کرد: به جز قرارداد خرید توپولف‌های 204 که چندی پیش سازمان هواپیمایی ایران با کشور روسیه منعقد کرد، در حال حاضر ایران هیچگونه قرارداد خرید هواپیما با این کشور امضاء نکرده است.
وی در خصوص توپولف‌های 204 خریداری شده توسط ایران‌ایرتور، گفته بود: هواپیماهای مذکور، نو و بسیار مدرن، دارای موتور اروپایی و در حد کلاس ایرباس هستند و کاملا با توپولف‌های قبلی تفاوت دارند.
در حالی که مدیرکل سابق دفتر مهندسی و قابلیت پرواز سازمان هواپیمایی کشوری در شهریور‌ماه سال گذشته خبر از ورود توپولف‌های 204 در آینده نزدیک داده بود، امروز و پس از گذشت 7 ماه از این گفته‌ها به نظر می‌رسد هیچ‌یک از مسئولان قصد ندارند درباره سرنوشت این توپولف‌ها اظهار نظر کنند.
برای تأیید این ادعا می‌توان به گفته سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری در تاریخ 9 اردیبشت‌ماه سال جاری اشاره کرد که از سرنوشت هواپیماهای توپولف 204 که طبق قرارداد مقرر شده بود به ایران ایرتور تحویل شود، اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفته است: فعلأ ورود این هواپیماها به کشور در هاله‌ای از ابهام است و خبری از وارد شدن آنها به ناوگان هوایی کشور نیست.
این در حالی است که "نیکولای ویچ میناشکین " معاون سرطراح شرکت هواپیمایی توپولف و مسئول غرفه این شرکت در نهمین نمایشگاه بین‌المللی هوا و فضای مسکو، در حاشیه این نمایشگاه به خبرنگار فارس گفته بود: تاکنون 50 فروند از هواپیمای "توپولف 204 " در کارخانه "اولیانوفسک " تولید شده و در حال بهره‌برداری است، اما دلیل تعویق در تحویل دادن پنج فروند سفارش جمهوری اسلامی ایران عمدتاً به دلیل تغییرات مورد نظر ایران است که براساس آن تغییراتی در موتور متناسب با شرایط اقلیمی ایران ایجاد شده و تاحدی مصرف سوخت و وزن هواپیما هم کاهش می‌یابد.
بنا به گفته وی در تولیدات جدید توپولف 204 تمامی سیستم‌های هواپیمایی مدرنیزه شده و ضمن افزایش طول عمر هواپیماها، فعالیت زیادی نیز برای بهینه‌سازی خدمات رفاهی مسافران انجام شده است.
با این وجود مدیر عامل ایران ایرتور در تاریخ 10 اردیبهشت‌ماه سال جاری در خصوص سرنوشت ورود هواپیماهای توپولف 204 به ناوگان این ایرلاین به فارس گفته بود: فعلأ هیچ خبری در خصوص ورود این توپولف‌ها به کشور در دست نیست.
مهدی صادقی در پاسخ به سؤال فارس مبنی بر وجود یا عدم وجود ضمانت اجرایی قرارداد خرید توپولف بین ایران و روسیه، گفت: لازم بود روس‌ها آمادگی خود را برای فروش توپولف 204 قبل از انعقاد قرارداد اعلام می‌کردند اما کارخانه سازنده روسی توپولف 204 هنوز آمادگی خود را برای شروع فعالیت و واگذاری این توپولف‌ها به ایران، اعلام نکرده است.
مدیرعامل ایران ایرتور با رد این موضوع که ورود هواپیماهای 204 توپولف به ایران ملغی شده است، تصریح کرد: عدم واگذاری این توپولف‌ها تنها به عدم برنامه‌ریزی کارخانه سازنده روسی بازمی‌گردد.
و اما امروز 11 اردیبهشت 1389 است و کماکان هیچ‌یک از مسئولان قصد ندارند در مورد ورود یا عدم ورود توپولف 204 به ناوگان هوایی کشور اظهار نظر کنند و یا شاید از سرنوشت قرارداد خرید این هواپیمای شرقی بی‌اطلاعند.
به نظر می‌رسد دست‌اندر کاران صنعت هوایی کشور فعلأ به دلیل ترس پنهان مردم از هواپیماهای شرقی و بخصوص توپولف که پس از سانحه 24 تیر‌ماه و سقوط توپولف کاسپین‌ایر قوت گرفت، قصد ندارند به این زودی‌ها برای دریافت هواپیماهای توپولف 204 عزم جدی از خود نشان دهند؛ بنابراین توپ را در زمین کشور سازنده انداخته و روسیه را مقصر عدم تحویل این توپولف‌ها معرفی می‌کنند.
این گزارش حاکی است با گذشت چندین سال از این قرارداد و تولید روز‌افزون هواپیماهای مدرن، هر روز بهتر از روز قبل، وارد کردن توپولف‌های 204 نیز در آینده دور چندان منطقی نیست.
گزارش از سعید مؤذنی