هواپیمایی نیروی انتظامی(ژاندارمری) تاریخچه: گروه هوایی ژاندارمری در سال 1337 شکل گرفت.یک سال بعد اولین گروه افسران داوطلب عازم آمریکا شدند تا آموزش های لازم خلبانی را فرا گیرند.در سال 1340 و همزمان با بازگشت خلبانان گردان هوایی ژاندارمری تشکیل شد و فعالیت خود را با چند فروند هواپیمای سسنا شروع کرد.
تصویری از اولین هواپیماهای ژاندارمری Cessna 183
تصویری از اولین هلیکوپتر ژاندارمری با رجیستر 201 Cessna UH-41A
با گسترش فعالیت گردان چندین فروند هلیکوپتر سسنا و هواپیمای سسنا 180 خریداری شد و به خدمت درآمد.نظر به ویژگی خاص ماموریتهای ژاندارمری که باید به وسیلهء هلیکوپتر انجام میگرفت در سال 1341 تعدادی هلیکوپتر جت رنجر و UH-1 و هواپیمای Cessna 310 خریداری و جایگزین هلیکوپترهای قدیمی شداز این پس دامنهء فعالیت گردان روز به روز افزایش یافت تا آنجا که در سال 1353 گردان هوایی ژاندارمری به هواپیمایی ژاندارمری تبدیل شد و با سازمانی مرکب از سه گردان عملیاتی و یک گردان تعمیرات و نگهداری به انضمام دوایر و شعبات مربوطه فعالیت خود را ادامه داد.در همین سال با خرید تعداد دیگری هلیکوپتر UH-1 و هواپیمای TurboCommander گام دیگری در جهت پیشرفت و کارآیی این واحد برداشته شد. با وقوع انقلاب و گسترش ماموریتهای کمیتهء انقلاب اسلامی برای سرکوبی مخالفان نظام و همچنین تامین امنیت سران حکومتی و تامین امنیت در برگزاری انتخابات و اجتماعات و از همه مهمتر مراقبت و کنترل مرزهای غربی کشور برای سرکوب مخالفان کرد لزوم تاسیس یک سازمان هوایی در تشکیلات این نهاد احساس شد.به همین منظور یگان هوایی کمیتهء انقلاب اسلامی برای تحقق اهداف خود در 22 بهمن 1362 به فرمان وزیر کشور وقت افتتاح شد و فعالیت خود را آغاز کرد.و در زمانی کوتاه موفق به ایجاد ساختاری سازمانی شد و با به خدمت گرفتن هلیکوپترهای جت رنجر UH-1 و هواپیمای Turbocommander فعالیتهای گوناگون خود را با موفقیت به انجام رساند.
تصویری از Agusta Bell-205A ژاندارمری در دوران طلایی پیش از انقلاب خود.
در 14 فروردین سال 1370 طرح ادغام نیروهای شهربانی ژاندارمری و کمیتهء انقلاب اسلامی پس از پژوهش های فراوان تصویب شد و بلادرنگ به اجرا درآمد. هدف از برپایی این طرح بازنگری توان نیروهای مستعد شکوفایی تکوین و ارتباط نزدیک تر سه یگان یاد شده بود که از واحدهای حساس کشور محسوب میشدند. از آنجا که حراست مرزها مراقبت شهرها و دیگر امور انتظامی کشور ائتلاف گسترده ای را می طلبید به اجرای طرح ادغام مبادرت شد تا در سایهء فرمان دهی واحد قابلیتها افزایش و محدودیتها کاهش یابد.نیروی انتظامی در راستای تدارکات پشتیبانی یگانهای زمینی خود به واحدی هوایی به نام هواپیمایی نیروی انتظامی مجهز است.
پرنده های این سازمان: هواپیماها: Cessna 183 :این هواپیمای سبک در سال 1340 از آمریکا خریداری شد وظیفهء اصلیش کنترل مرزها و قاچاقچیان مواد مخدر رلهء رادیویی رابط فرماندهی شناسایی امربری و آموزش خلبانان بود با گنجایش 5 نفر سرنشین و یک نفر خلبان.برد این هواپیما 600 مایل بود با مداومت پروازی 330 دقیقه و توان موتورش 260 HP بود این هواپیما دارای موتور پیستونی بود و به تدریج پیش از انقلاب با ورود به خدمت سسنا 310ها در حال از رده خارج شدن بود که با وقوع انقلاب تعدادی از این پرنده هم مانند بسیاری از هواپیماهای این سازمان به علت نبود تکنسینها در داخل کشور زمین گیر بود و با وجود داشتن موتوری ساده توانایی تعمیر آن پس از انقلاب وجود نداشت ولی سر انجام با تلاش تعدادی از متخصصین جوان مورد تعمیر موتور این هواپیمای کوچک پس از انقلاب در هواپیمایی ژاندارمری آغاز گردید کلیهء سسنا 183 ها از حدود 10 سال پیش به علت سن بالا زمین گیر هستند
Cessna 310:این هواپیما در سال 1341 از سسنا ایالات متحده خریداری شد وظیفهء اصلیش کنترل مرزها و قاچقچیان مواد مخدر رلهء رادیویی رابط فرماندهی شناسایی امربری و امر آموزش بود این هواپیما با گنجایش حد اکثر 4 نفر به همراه خلبان هواپیمای بسیار کوچکی بود دارای دو موتور پیستونی این هواپیماها نیز هم اکنون زمین گیر هستند
Cessna O-2 :وضعیت خدمتی این هواپیما در ژاندارمری مشخص نیست این هواپیما احتمالا پس از انقلاب در اختیار این سازمان قرار داده شده است هواپیمایی دو موتوره با قابلیت نصب راکت لانچر و توپ در چهر جایگاه زیر بال این هواپیماها توسط نیروی هوایی به این سازمان داده شده بودند وظیفهء اصلیشان گشت هوایی بر فراز مرزها مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر و سرکوب تظاهراتهای خیابانی میباشد این هواپیما به گنجایش حد اکثر 4 سرنشین و یک خلبان می باشد وضعیت کنونی این هواپیما ها نا مشخص است و تا حالا گراند شده اند.
TurboCommander 690 :این هواپیمای دو موتوره در سال 1353 از کارخانهء Rockwell ایالات متحده خریداری شد هواپیمایی با سرعت بیشینهء 243 نات توان هر یک از موتورهای توربو شفتش 717 اسب بخار و برد 1500 مایل مداومت پروازی 330 دقیقه وظایفش رابط فرماندهی ترابری سبک و اداری است این هواپیماها مدت زیادی است که پرواز نکرده اند و در فرودگاه قلعه مرغی پارک هستند.
هلیکوپترها: UH-41A :این هلیکوپتر نخستین هلیکوپتر ژاندارمری بود ساخت کارخانهء سسنا که در سال 1340 به خدمت این سازمان در آمد.دارای موتوری پیستونی این هلیکوپتر گنجایش 3 نفر سرنشین به همراه خلبان را داشت این هلیکوپتر مدت کمی در ژاندارمری فعالیت نمود و به سرعت با HH-43 و AB-205 و AB-206 جایگزین شد وظیفهء اصلی این هلیکوپتر شناسایی گشت هوایی و رابط فرماندهی بود.
HH-43:از خدمت این هلیکوپتر در ژاندارمری اطلاعاتی در دسترس نیست ولی احتمال دارد این هلیکوپتر پیش از انقلاب از سوی نیروی هوایی به ژاندارمری داده شد این هلیکوپتر ساخت کارخانهء Kaman ایالات متحده است این هلیکوپتر به تعداد 12 فروند در سال 1343 توسط نیروی هوایی خریداری شد وظیفهء این هلیکوپتر ملقب به هاشکی امداد و نجات گشت هوایی و شناسایی بود و احتمالا به مدت کمتر از 10 سال پیش از انقلاب در خدمت ژاندارمری بوده است و کلیهء این هلیکوپترها از مدتها پیش زمینت گیر هستند
تصویر بالا مربوط به هاشکی نیروی هوایی است
Agusta Bell 206A :این هلیکوپتر ملقب به جت رنجر در سال 1341 از کارخانهء Agusta ایتالیا خریداری شد. این هلیکوپتر دارای یک موتور Alison 250-C20 است سوخت مصرفیش JP-4 سرعت بیشینه اش در سطح دریا 130 نات است مداومت پروازیش 165 دقیقه و دارای وسایل ارتباطی گیرنده-فرستنده FM-UHF-VHF است دارای گنجایش 4 سرنشین به همراه خلبان وظیفهء اصلیش رابط فرماندهی حمل فرماندهان شناسایی و به تازگی کنترل ترافیک این هلیکوپتر در حال حاضر در خدمت نیروی انتظامی است و به تازگی سعی شده که آنرا با دوربین کنترل ترافیک و مجرمان بهینه سازی کنند بهینه سازی نمایند تعداد کمی از این هلیکوپتر هنوز در خدمت است.
Bell 206L:این هلیکوپتر همان بل 206 جت رنجر است اما دارای طولی بیشتر از آن و گنجایش 6 نفر سرنشین این هلیکوپتر ملقب به لانگ رنجر است و به تازگی به خدمت این سازمان در آمده است کار تبدیل بل 206 های جت رنجر به لانگ رنجر در پنها صورت میگیرد.
تصویر بالا مربوط به لانگ رنجر پنها است.
Agusta Bell 205A:این هلیکوپتر در دو نوبت در سالهای 1340 و 1353 از شرکت آگوستا ایتالیا خریداری شد دارای یک موتور لایکومینگ T-35-L-43 سوخت مصرفیش JP-4,JP-5 نفت و بنزین سفید برای یک پرواز سرعت بیشینه اش در سطح دریا 120 نات مداومت پروازی 165 دقیقه حد اکثر 12 نفر گنجایش سرنشینان وسایل ارتباطی فرستنده-گیرنده FM-HF-VHF-UHF این هلیکوپتر از پرنده های اصلی این نیروی است و تعدادی از این هلیکوپتر پس از انقلاب از سوی نیروی هوایی و هوانیروز در اختیار نیروی انتظامی قرار گرفت وظیفهء این هلیکوپتر شناسایی باربری ترابری نیروها فرماندهی و به تازگی کنترل ترافیک با وجود سن بالای این هلیکوپتر هنوز در خدمت این نیرو است.
Agusta Bell 214C:این هلیکوپتر به تازگی به خدمت این نیرو در آمده این هلیکوپتر ملقب به اصفهان پیش از انقلاب به تعداد زیادی برای نیروی هوایی و هوانیروز ایران ساخته شد بل 214 های نیروی انتظامی از انگشتان یک دست هم کمتر هستند احتمالا یک تا 5 فروند مشخصاتش یک موتور لایکومینگ سوخت JP-4,JP-5 سرعت بیشینه اش در سطح دریا 140 نات حد اکثر 150 دقیقه گنجایش حد اکثر 14 نفر به همراه دو نفر خدمه. وظیفهء اصلیش در این سازمان خدمت در اورژانس پلیس است سپس حمل نفرات و باربری و ترابری.
Bell 212:این هلیکوپتر به تازگی به خدمت این نیرو در آمده البته به تعداد یک فروند هلیکوپتری دو موتوره دارای دو موتور لایکومینگ سوخت JP-4,JP-5 با گنجایش 14 نفر جزو بل 212 های جدیدی که به تازگی در پنها از بل 205 به بل 212 تبدیل شده اند. وظایفش حمل نفرات و باربری و ترابری فرماندهی و کنترل ترافیک.
Mil-171Sh:این هلیکوپتر روسی چند سال پیش به خدمت این نرو در آمد و بزرگترین هلیکوپتر این نیرو است دارای دو موتور D-136 توانایی حمل حداکثر 32 نفر وظایفش حمل نفرات باربری ترابری سنگین احتمال دارد به تعداد 10 فروند در اختیار این سازمان باشد تمامی میل 171 های نیروی انتظامی دارای صفحات زرهی در کناره های کابین خلبان و صفحات موتور هستند نیمی از این هلیکوپترها توانایی حمل راکت لانچر و توپ را دارند.
سریال بندی هواپیماها: سسنا 183:از شماره 1101 شروع میشود(**11) سسنا 310:از شماره 1201 شروع میشود(**12) سسنا O-2:نامعلوم توربوکامندر 690:از شمارهء 1401 شروع میشود(**14)
سریال بندی هلیکوپترها: سسنا UH-41A:از 201 شروع میشود(*20) کیمن HH-43:نا معلوم آگوستا بل 206:از 1501شروع میشود(**15) آگوستا بل 205:از 1601شروع میشود(**16) آگوستا بل 214:از 1701شروع میشود(**17) آگوستا بل 212:نامعلوم میل 171:از 1801شروع میشود(**18)
پایگاه اصلی هواپیمایی نیروی انتظامی: پایگاه اصلی هواناجا شمال فرودگاه قلعه مرغی در جنوب تهران است این پایگاه دارای آشیانه های متعدد و تقریبا متروکه برای نگهداری هواپیماهای گراند شده و یا تعمیرات است. درمقابل درب ورودی این پایگاه یک فروند آگوستا بل 205 از رده خارج قرار دارد در پارکینگ شمالی این پایگاه تعدادی سسنا 183 و سسنا 310 و توربو کامندرهای آبی رنگ پارک است در پارکینگ اصلی که 10 متری با این پارکینگ فاصله دارد محل پارک میل 171 آگوستا بل 205/206/212/214 به همراه تعداد بسیار کم توربو کامندرهایی که با پارچه پوشانده شده اند.