نگاهی به پیشرفتهای کمپانی هواپیماسازی امبرائر

مقدمه:

کمپانی امبرائر از زمان خصوصی شدن پیشرفت‌های شایان توجهی کرده است و نه تنها پایه‌های اقتصادی آن تقویت شده، بلکه توانایی‌های و اعتبار آن نیز این شرکت را در زمره 4 کمپانی هواپیما سازی برجسته در جهان قرار می‌دهد. حفظ این چنین نرخ رشدی بسیار مشکل خواهد بود، اما فرصت‌های توسعه اقتصادی زیادی نیز برای این کمپانی وجود دارد. امبرائر ممکن است بر اساس تصمیم‌گیری‌های جدیدی که در آینده نزدیک انجام می‌دهد، محصولات کاملا متفاوتی را در 20 سال آینده از خود ارائه دهد.

تاریخچه:

سرانجام یک نمونه موفق

امبرائر که در سال 1969 و به عنوان یک کمپانی دولتی تأسیس گردید، دهه‌های اولیه تولد خود را به سختی پشت سر گذارد. اولین محصولات آن در خدمت نیروی نظامی برزیل و بازار هوانوردی جهانی قرار گرفتند. مهمترین پروژه این کمپانی در 20 سال اولیه آن، ساخت هواپیمای منطقه‌ای توربوپراپ 30 نفره‌ای به نام EMB-120 بود که هیچگاه سودی عاید امبرائر نکرد. تلاش‌های بعدی نیز برای تولید محصولات جدیدتر در اواخر دهه 1980 و اوایل دهه 1990، تقریبا این کمپانی هواپیما سازی را به مرز نابودی کشاند. پروژه CBA-123 نیز به دلیل عدم پذیرش توسط بازار شکست خورد و هواپیمای ERJ-145 نیز در تولید خود دارای مشکلات بسیاری بود.

   

اما در اواسط دهه 1990 دو رخداد موجب ترقی بسیار امبرائر گشت. یکی از این دلایل اتخاذ همزمان تصمیم استفاده از جت‌های منطقه‌ای توسط خطوط هوایی، و به خصوص در امریکای شمالی، می‌باشد؛ هواپیمای ERJ-145 با وجود تمام مشکلات خود برای اولین بار در زمان و موقعیت مناسبی قرار داشت، به طوریکه تولید آن در اواخر دهه 1990 و اویل هزاره جدید به اوج خود رسیده و از 10 فروند در ماه نیز تجاوز کرد. امبرائر پس از آن نمونه‌های کوچکتری مانند ERJ-135 و ERJ-140 را نیز به جهان هوانوردی معرفی کرد.

دومین واقعه مهم که موجب رشد این کمپانی گردید خصوصی سازی آن می‌باشد. این خصوصی سازی که در سال 1994 تکمیل گشت به امبرائر اهمیتی جهانی داد و نظم مورد نیاز را برای تبدیل امبرائر به یکی از کمپانی‌های هواپیماسازی موفق در جهان، به آهستگی تأمین کرد. دگرگونی امبرائر از یک کمپانی ضرر ساز دولتی به یک هواپیما سازی مورد احترام و سود آور درجه یک در دنیا، تا آخر قرن بیستم کاملا تثبیت شده بود.

امبرائر ماهرانه از این دو رخداد استفاده کرد تا منابع مالی مورد نیاز را برای تولید سری هواپیماهای جدید و بزرگ‌تر از خوانواده RJ فراهم آورد. هواپیمای 70 نفره ERJ-170، همراه با نسخه‌های کشیده‌تر 175 (78 نفره)، 190 (98 نفره) و 195 (108 نفره)، به این منظور طراحی شدند. موتورهای GE CF34 نیز بر روی تمامی این هواپیماها نصب گشتند. مدل ERJ-170 درسال 2004 وارد سرویس هوانوردی شد و نمونه‌های 190 و 195 نیز گواهی‌های خود را به ترتیب در آگوست 2005 و ژوئن 2006 دریافت کردند.

در این میان فروش سری هواپیماهای ERJ 170/190 باعث افزایش درآمد امبرائر شد و موجودی کمپانی را به عدد باور نکردنی 16 میلیارد دلار رساند، اما با این حال سود حاصله بیشتر نتیجه فروش تنها یکی از سری هواپیماهای تولیدی امبرائر محسوب می‌شود، و همواره ریسک این وجود دارد که به دنبال هجوم موجی از سفارشات و با فراهم شدن نیاز مشتریان، افت تدریجی موجودی به وجود آید.

با این وجود نشانه‌هایی از خروج سری هواپیماهای ERJ 170/190 از بازار مشتریان خطوط هواپیمایی منطقه‌ای دیده می‌شود و اگرچه کاهش شدید سفارشات تا سال 2015 اتفاق نخواهد افتاد و این رکود احتمالی نیز به شدت سقوط سری هواپیماهای ERJ 135/145 نخواهد بود، اما کمپانی امبرائر باید از این به بعد برای آینده تجاری خود برنامه‌ریزی کند.

با تمامی این اوصاف کمپانی امبرائر خود را در یک موقعیت غیرمعمول می‌بیند. از سال 1960 به این طرف شرکت‌های هواپیمایی جدید بسیاری تلاش نموده‌اند تا به بازار هواپیمایی جهان وارد شوند، اما امبرائر تنها شرکتی در دنیا محسوب می‌شود که به این موفقیت نایل شده است. سایر تولیدکنندگان تازه وارد یا با شکست روبرو شدند و یا به دنبال گسترش زمینه‌های کاری خود، راهی متفاوت را در پیش گرفته و با شرکت‌های هواپیماسازی بین‌المللی مانند بوئینگ و ایرباس شریک شدند و در حقیقت هیچ‌کدام هواپیمای کاملی نساختند.

بنابراین امبرائر در نوع خود پدیده‌ای غیرمتعارف محسوب می‌شود زیرا نتیجه بسیار موفقی از یک استراتژی غلط است. کمپانی‌های تازه وارد به ندرت به این حقیقت توجه می‌کنند که امبرائر طی 30 سال اولیه تأسیسش، مقدار قابل توجهی از سرمایه خود را از دست داد و سایر کمپانی‌های تازه وارد رقیب نیز که امبرائر را الگوی خویش قرار داده بودند سرمایه خود را نابود کرده و شکست خوردند. بهترین نمونه چنین شرکت‌هایی، کمپانی اندونزیایی IPTN، کمپانی آرژانتینی FMA و شرکت تایلندی AIDC‌ می‌باشد.

اساسا سه مسیر برای ادامه راه این کمپانی وجود دارد: جت‌های تجارتی (business jet)، هواپیماهای نظامی، و هواپیماهای بزرگ‌تر. در ادامه به بررسی فعالیت‌های امبرائر در این زمینه‌ها خواهیم پرداخت.

جت‌های تحاری:

از زمانی که اولین سری از هواپیماهای ERJ-145 این کمپانی به بازار ارائه شد، امبرائر به صورت جدی به دنبال طراحی و ساخت هواپیماهای خصوصی و یا جت‌های منطقه‌ای افتاد، به شکلی که بتوانند بازار این نوع هواپیماها را به دست بگیرند. با ورود ERJ-135 که بیش از 110 مشتری داشته و در میان مشتریان آن می‌توان نام چند مرکز نظامی را نیز مشاهده کرد، بازار هواپیماهای مسافربری نسبتا کوچک در اختیار امبرائر قرار گرفت.

این امر با ارائه‌ی یک هواپیمای خصوصی از سری ERJ که تنها 43 میلیون دلار قیمت داشت، ادامه یافت و سفارش 1000 فروندی این هواپیما امبرائر را پیش‌روی بی‌رقیب این بخش از هوافضا معرفی نمود. این هواپیما که از سال جاری به خدمت گرفته خواهد شد، به عنوان یک قدم رو به جلوی بزرگ در صنایع هواپیماسازی شناخته می‌شود.

با وجود آنکه نگاه به نیازهای جامعه می‌توانست این کمپانی را از بسیاری از مشکلاتی که ممکن بود در سر راه آن و از لحاظ مالی وجود داشته باشد، می‌رهاند، مقامات آن تصمیم گرفتند که برای ادامه‌‌ی کار برنامه‌ای را برای راه‌اندازی پروژه‌ی طراحی و ساخت خانواده‌ای از هواپیماهای ارزان‌قیمت در این کمپانی سرمایه‌گذاری کرده و به آن اهمیت ویژه‌ای بدهند. نام این سری از هواپیماها فنوم گذاشته شد. این هواپیما که با معرفی درست در میان کمپانی‌های دیگر و خطوط هوایی توانستند جای مناسبی برای خود باز کنند، تنها در اولین فروش ویژه‌ی خود 450 فروند سفارش دریافت کرد. همانطور که مقامات امبرائر پیش‌بینی می‌کردند ورود این دسته از هواپیما بازار هواپیما را به طور کلی منقلب خواهد کرد.

اولین نمونه از این هواپیما که فنوم-100 نامیده شده است، یک جت بسیار سبک با ظرفیت حمل 6 مسافر می‌باشد که تنها 4/3 میلیون دلار قیمت دارد. اولین پرواز این هواپیما برای ژولای سال جاری برنامه‌ریزی شده و در حال حاضر مراحل آزمایش خود را پشت سر می‌گذارد. اساس طراحی هواپیمای مذکور برای استفاده‌ی اختصاصی و خانوادگی بوده و برای این امر از امکاناتی خاص بهره می‌برد.

در کنار این هواپیما فنوم-300 نیز یک مدل دیگر از هواپیماهای این خانواده است که به عنوان یک جت سبک توانسته با حمل 9 مسافر و قیمتی در حدود 7/6 میلیون دلار بازار بزرگی برای خود به وجود بیاورد. بسیاری از خطوط هوایی نیز از این هواپیما برای اجاره به سرمایه‌داران خریداری کرده‌اند. هواپیمای مذکور از میانه‌های سال 2009 در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد.

طرح اولیه‌ی هواپیمای دیگری نیز در این کمپانی در حال اجرا و پایه‌گذاری است. این هواپیما که همانند فنوم-300 خواهد بود و بعضی کاستی‌های آن را جبران خواهد کرد، لجیسی نام داشته و برای آن قیمتی در حدود 10 تا 12 میلیون دلار تعیین شده است. مقامات امبرائر انتظار دارند که از سال 2010 یا 2012 این هواپیما را به خطوط هوایی مشتری تحویل بدهند.

برنامه‌ی آینده‌ی امبرائر نیز طراحی و ساخت یک جت منطقه‌ای شبیه به هواپیماهای اختصاصی این کمپانی است که با قیمتی در حدود 7/7 میلیون دلار می‌تواند به میزان مناسبی جایگزین هواپیماهایی که در حال حاضر با بازده‌های پایین در خطوط هوایی مختلف برای مسیرهای کوتاه استفاده می‌شوند، به شمار بیاید. این هواپیما که در گذشته نیز در بازار موجود بوده و به دلیل تقاضای بالا در سال 2006 در بازار به قیمت 6/13 میلیون دلار نیز فروخته شده است، به عنوان یک رقیب جدی برای هواپیماهای کمپانی‌هایی همچون دسالت، سسنا، بیچ‌کرفت، بمباردیر و گالف‌استریم و حتی کمپانی‌های هواپیماسازی شرقی در چین، ژاپن و روسیه به بازار معرفی شود. با توجه به سرمایه‌گذاری‌هایی که اخیرا در کشور برزیل و برای بخش هوافضا انجام گرفته است، بعید به نظر نمی‌رسد که این کمپانی بتواند در میان بسیاری از کمپانی‌های دیگر که به امر ساخت هواپیماهای کوچک و با امکانات بالا اهمیت می‌دهند، خودی نشان داده و پیشرفت نماید.

فعالیت‌های نظامی:

مقامات امبرائر بارها از بخش نظامی و فعالیت‌های این زمینه به عنوان یک منبع پیشرفت و یک بخش راهنما برای گسترش فعالیت‌های پایدار و بیرون آمدن از لاک بسته و کند ساخت هواپیماهای تجاری و مسافربری یاد کرده‌اند. آنها با اشاره به این مطلب که فعالیت‌های نظامی بسیار گوناگونند و دامنه‌ی پیچیده‌ای دارند، هیچ‌گاه کمپانی خود را دور از این امور ندیده‌اند، با وجود آنکه در استراتژی‌های نظامی تغییر و تحولات زیادی رخ می‌دهد و بخش کوچکی از آن به صورت معین شده و بر اساس یک نظم پایدار پیش ‌می‌رود.

از میان فعالیت‌های نظمای امبرائر اصلی‌ترین تولیدات این کمپانی در طول 30 سال گذشته به شرح زیرند:

-          جنگنده‌ی سبک AMX که به همراه کمپانی آلنیای ایتالیا طراحی و ساخته شده است،

-          سری هواپیماهای آموزشی توکانو EMB-312

مورد اول که با وجود آنکه جزء معدود طراحی‌های مشترک موفق در جهان است، تنها برای مصرف داخل طراحی و ساخته شده بود و تنها 56 فروند از آن به نیروی هوایی برزیل تحویل داده شد.

اما در مقابل در هواپیمای آموزشی توکانو در دهه‌ی 80 و 90 توانست بیش از 500 فروند سفارش از کشورهای دیگر دریافت کند. با این وجود حیات این هواپیما در حال حاضر تنها وابسته‌ی سفارشاتی است که از نیروی هوایی برزیل دریافت می‌کند.

اما مشکلی که این روند در بر دارد آنست که بازار دفاعی داخل چندان گسترده و نیازمند به نظر نمی‌رسد. دولت این کشور بیشتر به دنبال دریافت گواهینامه‌های همچون FX است که به کمک آن بتواند برنامه‌های پیشین خود برای ارتقای F-5 امریکا را دنبال نماید. گرچه همکاری‌های دیگر نیز با کمپانی البیت اسرائیل انجام شده، اما کمپانی‌های داخلی اکثرا از این همکاری‌ها بی‌نصیب بوده‌اند. در این میان تنها 25 فروند از هواپیماهای ALX به کلمبیا صادر شده‌اند.

فعالیت‌های اخیر این کمپانی در زمینه‌ی نظامی با دریافت یک سفارش از نیروهای هوایی و دریایی امریکا در سال 2004 همراه بود که در سال 2006 لغو شد. این قرارداد که 3 میلیارد دلار ارزش برای این کمپانی به همراه داشت، نتوانست به شکلی که ممکن بود مقامات طرفین را ارضا کند.

پس از آن هواپیماهای ERJ-145 و ERJ-135 برای مقاصد نظامی به کار گرفته شدند، اما به عنوان فعالیت‌های صرفا نظامی نمی‌توان به آنها اشاره نمود. تا آنکه هواپیمای C-390 در نیروهای نظامی برزیل حاضر شد. این هواپیمای متوسط اندازه که بیشتر به منظور ترابری نظامی بهره‌برداری می‌شود با سیستم سیمی کنترل شده و از دو موتور توربوفن بهره می‌برد. این هواپیما را می‌توان به عنوان نمونه‌ی میانی بین C-27 کمپانی آلنیای ایتالیا و C-130 لاکهیدمارتین امریکا در نظر گرفت.

با وجود آنکه این هواپیما دارای طراحی مناسبی بوده و حتی مورد توجه برخی از مراکز امریکایی نیز قرار گرفته است، اما در آن حد بازار و بخش اقتصادی را تامین نکرده است، به شکلی که قرار است از این هواپیما تنها 30 فروند در سال تولید شود. قیمت حدودی این هواپیما 50 میلیون دلار تعیین شده و از سال 2012 به بازار ارائه خواهد شد.

هواپیماهای بزرگتر:

سومین گزینه‌ی امبرائر برای گسترش اقتصادی در سال‌های آینده کار بر روی هواپیماهای بزرگتر با ظرفیت بین 120 تا 150 نفر می‌باشد. هواپیمای ERJ-195 یکی از بهترین نمونه‌های این امر به شمار می‌آید. این هواپیماها که با طراحی نوی خود بازار را متوجه کمپانی امبرائر ساختند، تلاش داشته‌اند از هیچ‌گونه تقلیدی در بخش‌های مختلف خود بهره نبرند. تمام هواپیماهای گروه مسافربری بزرگ‌تر (فارغ از جت‌های خصوصی و یا منطقه‌ای) ظرفیتی بین 120 تا 150 نفر داشته‌اند.

در کنار این سری، خانواده‌ی C نیز با ظرفیت‌هایی بین 110 تا 130 نفر گزینه‌ی بعدی امبرائر برای ارائه به بازار به شمار می‌آید. این هواپیما که گزینه‌ی مناسبی برای جایگزینی هواپیماهای A319، A320، و حتی B737 به شمار می‌آید، بر اساس گفته‌ی متخصصان و کارشناسان کمپانی می‌تواند به عنوان یک برگ برنده در سال 2015 مطرح شود. با توجه به برنامه‌ریزی‌های طولانی مدت و 7 ساله‌ی مقامات امبرائر انتظار می‌رود که آنها بتوانند در این بخش به موفقیت مورد نظر خود دست یابند. گرچه از کمک‌های دولت برزیل نیز نباید فارغ شد.

منبع:آویا