نیروی هوایی سلطنتی عمان (RAFO)

اشاره : همانگونه که پیش از این نیز ذکر شد، پایگاه اطلاع رسانی آویا قصد دارد تا طی سلسله مقالاتی به بررسی نیروهای هوایی کشورهای منطقه و برخی دیگر از کشورهای جهان بپردازد. هدف از انتشار این سلسله مقالات، در درجه اول ایجاد امکان مقایسه به ویژه با وضعیت فعلی نیروی هوایی کشورمان است. با این امید که با افزایش سطح آگاهی عمومی نسبت به این مساله گامی هر چند کوچک در مسیر پیشرفت برداشته نشده باشد.

نیروی هوایی سلطنتی عمان  (RAFO)

کشور سلطنتی عمان در طی 30 سال گذشته با رهبری سلطان کابوس بن سعید پادشاه این کشور یکی از بی‌اغتشاش ترین کشورهای منطقه خاورمیانه بوده است.

عمان دارای روابط نزدیک اقتصادی و نظامی با همسایگان خود می‌باشد و یکی از شش کشور عضو شورای خلیج فارس است، مقامات این کشور به مشکلات همسایگان خود در این ناحیه آگاهی کافی دارند که از آن جمله می‌توان به جنگ‌های 15 سال گذشته در افغانستان و عراق و تنش‌های کنونی پیرامون مسئله هسته‌ای ایران اشاره نمود.

حاشیه شمالی این کشور مشرف به تنگه هرمزی است که گلوگاه ترانزیتی 25 درصد نفت کل دنیا محسوب می شود.

ساختار فرماندهی نیروی هوایی عمان

نیروی هوایی عمان دارای پنج پایگاه اصلی است. دو پایگاه "سیب" و "سلاله" در زمینه نظامی و غیرنظامی فعالیت دارند در حالی که سه پایگاه دیگر با نام‌های "مسیره" "تامریت" و "خزاب" به طور کامل در اختیار نیروی هوایی است. پایگاه دیگری نیز در "المثنی" در دست تاسیس است.

 سیب پایگاه مرکزی ترابری هوایی است که در شمال این کشور واقع شده است. سلاله نیز که در جنوب عمان واقع شده ، اسکادران پنجم مدرسه آموزش های پیشرفته پرواز با هواپیماهای چند موتوره و همچنین اسکادران سوم مدرسه آموزش پرواز با بالگرد را در خود جای داده است. پایگاه مسیره نیز یکی از دو پایگاهی است که جنگنده های نیروی هوایی سلطنتی عمان در آن جای گرفته اند.

 پایگاه تامریت در شرق منطقه ظفار قرار دارد.  پایگاه خزاب در منتهی الیه شمالی عمان واقع شده است و از آنجا که این پایگاه مشرف به تنگه هرمز می‌باشد، از لحاظ موقعیت، سوق الجیشی ترین پایگاه نیروی هوایی عمان به حساب می‌آید. به منظور کاهش ترافیک فرودگاه بین المللی سیب، RAFO در حال تأسیس پایگاه جدیدی در المثنی است. این پایگاه در 50 مایلی شمال غرب مسقط واقع شده و هنوز تکمیل نشده است. 

انواع هواپیماها و هلیکوپترهای نیروی هوایی عمان

به دلیل ناامنی‌های سیاسی در منطقه و پشتیبانی از رشد سریع هوانوردی غیرنظامی در این کشور، عمان اقدام به تاسیس پایگاه هوایی جدید و به کارگیری جنگنده‌ها و هلیکوپترهای جدید (مانند F16C/D و آگوستا وستلند سوپر لینکس 300 و (NH90 نموده است. این کشور همچنین در آینده نزدیک هواپیمای جدیدی را جایگزین هواپیمای BAC 1-11 خود خواهد نمود.

در پایگاه سیب سه اسکادران از هواپیماهای بال ثابت (اسکادران شماره 2، 4، 16) و یک مرکز هلیکوپتری (اسکادران 14) مستقر بوده که نیروهای نظامی سلطنتی (Sultanate’s Armed Forces) را از لحاظ استراتژیک و تاکتیکی به طور کامل تحت پشتیبانی قرار می‌دهند.

به طور کلی نیروی هوایی سلطنتی عمان با به کارگیری 16 فروند shorts SC-7 skyvans بزرگترین مشتری این هواپیما در دنیاست. Skyvan، 36 سال در خدمت این نیروی هوایی بوده و امن ترین هواپیمای RAFO به حساب می‌آید. این هواپیما در جنگ ظفار نیز حضور فعال و موثری داشته‌است.

هواپیماهای skyvan در حال حاضر بین دو اسکادران در "سیب" و پنج اسکادران در "سلاله" تقسیم شده‌اند. در واقع تعدادی از هواپیماهای skyvan از اسکادران 2 به منظور انجام ترابری‌های کوتاه برد برای آژانس‌های نظامی و دولتی به پایگاه سلاله منتقل گردیدند.

از این هواپیما به منظور آموزش خلبانان ترابری برای RAFO، آموزش چتربازان ارتش، نیروهای ویژه به پایگاه‌های دوردست، پروازهای VIP، تأمین غذا و کمک‌ رسانی به  مناطق دوردست، به کار گرفته می‌شود. این هواپیما همچنان در مناطقی که هیچ گونه پشتیبانی زمینی موجود نباشد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این هواپیما با داشتن 60 مسافر و یا 12 سرباز کاملاً مجهز و دو خدمه دارای مداومت پروازی حدود 3 ساعت است.

در سال 1984 سه فروند از هواپیماهای skyvan به منظور انجام عملیات گشت دریایی و مبارزه با قاچاق و مواد مخدر، گشت مبارزه با مهاجرت غیرقانونی، کنترل آلودگی و صید ماهی به هواپیماهای seavan تبدیل شدند. برای انجام این مأموریت‌های جدید، skyvan مجهز به رادار جستجوی سطحی در زیر بدنه گردید. در بسیاری از عملیات‌های دریایی، seavan دارای چهار خدمه و مداومت پروازی 4 ساعت است.

برای انجام عملیات کنترل آلودگی، این هواپیما عبور و مرور تانک‌های حمل سوخت را در منطقه تنگه هرمز مورد بررسی قرار داده و در صورت مشاهده حمل غیرقانونی نفت توسط یکی از کشتی‌‌ها این هواپیما عکس‌هایی از کشتی مظنون به منظور انجام پیگیری‌های قانونی بعدی تهیه می‌کند.

با وجود عمر زیاد هواپیماهای Skyvan نیروی هوایی عمان، عجله‌ای در بازنشسته کردن آن‌ها نداشته و در حال حاضر 8 فروند از این هواپیما در خدمت این نیروی هوایی است و به احتمال زیاد سال آینده پیرامون برکناری آن‌ها تصمیم گیری خواهد شد.

اسکادران 4 مجهز به سه فروند هواپیمای BAC1-11است. این هواپیماها در گذشته برای انتقال پرسنل نیروهای نظامی عمان و خانواده آن‌ها بین پایگاه‌های سیب و سلاله مورد استفاده قرار می‌گرفت. این هواپیماها همچنین پروازهای منظمی را به انگلستان، خاور دور، خاورمیانه و دیگر کشورهای اروپایی انجام می‌دهند. از BAC1-11 علاوه بر مسافر بری برای حمل بار، نیز استفاده می‌شود.

برای پروازهای کوتاه، این هواپیما ظرفیت 79 مسافر به علاوه 10 کودک و پنج خدمه را دارد.

ظرفیت مسافر BAC1-11 در پروازهای طولانی به 59 مسافر کاهش می‌یابد. برای انجام مأموریت‌هایVIP، BAC1-11 دارای 10،20 و یا 30 صندلی است.

اولین فروند از این هواپیما در سال 1974 به RAFO تحویل داده شد و با نزدیک شدن هر چه بیشتر این هواپیما به زمان بازنشستگی خود، RAFO به دنبال جایگزینی مناسب برای آن می‌گردد. البته این جایگزین مناسب در حال حاضر انتخاب شده و قرارداد خرید آن در اواسط سال آتی به امضا خواهد رسید.

اسکادران شماره 16 مجهز به سه فروند هرکولس 130 H -C است که در سال 1981 به RAFO تحویل داده شد. %70 از این هواپیماها برای پشتیبانی از نیروهای زمینی و آموزش چتربازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل عدم وجود سیستم راه‌های ارتباطی و خطوط راه‌آهن، بهترین راه انتقال نیرو بین پایگاه‌ها استفاده از هواپیماست. از این هواپیما همچنین برای حمل دارو و بار به مقاصد دور و معمولاً انگلستان استفاده می‌شود.

در صورتی که از این هواپیما برای حمل دارو استفاده شود مداومت پروازی آن‌ها 12 ساعت خواهد بود. یکی از توانایی‌های این هواپیما که بیشتر در مأموریت‌های ارتش و یگان نیروهای ویژه مورد استفاده قرار می‌گیرد استفاده از 20 زمین مسطح غیر فرودگاهی در سطح این کشور برای فرود آمدن است.

هرکولس معمولاً در سطح پایین و برای فرود در زمین‌های مسطح برای ناوبری هنگام شب از GPS و رادار ارتفاع‌سنج استفاده می‌کند. این هواپیما دارای توانایی‌های انجام گشت و نجات دریایی نیز می‌باشد.

پایگاه مسیره دارای اسکادران مجهز به سه نوع هواپیمای سوپر مشتاق، پیلاتوس PC- و Scheibe SF-25 notorfalke است.

سه فروند مشتاق در سال 1994 توسط نیروی هوایی پاکستان در اختیار RAFO قرار گرفت در سال 2002 این هواپیماها با استفاده از موتورهای قویتر، سیستم‌های اویونیکی بیشتر و تهویه هوا مدرنیزه گردیده و تبدیل به سوپر مشاق شدند. در اوت 2002 نیز پنج فروند دیگر سوپر مشاق از سازنده این هواپیما تحویل گرفته شد.

اسکادران 6 مجهز به هواپیماهای هاوک MK 103 و MK 203 است. مسئولیت این اسکادران دفاع هوایی است و اسکادران 6 هواپیماهای MK 203 را در تمامی ساعت شبانه روز و تمامی روزهای هفته و سال برای انجام واکنش سریع به حالت آماده باش نگه می‌دارد. (آخرین باری که این کشور نیاز به دفاع از حریم هوایی خود پیدا کرد، سال 1991، در جریان جنگ افغانستان و هنگامی بود که یک هواپیمای نیروی دریایی پاکستان حریم هوایی این کشور را نقض کرد)

از هواپیماهای هاوک همچنین به منظور پشتیبانی حملات زمینی و انجام عملیات شناسایی نیز استفاده می‌شود. هر دو نوع هواپیمای هاوک چند منظوره بوده و توانایی حمل طیف وسیعی از تسلیحات هوا به هوا و هوا به زمین را دارا می‌باشند.

از سایدویندر نوع AIM-9L/M ، مسلسل‌های 30 میلیمتری به منظور انجام دفاع هوایی استفاده می‌شود. موشک‌های CRV7 ، بمب‌های خوشه ای و طیف وسیعی از دیگر انواع بمب برای انجام حملات زمینی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به منظور بمباران هوایی از توپ‌های 30 میلیمتری نیز استفاده می‌شود.

از این هواپیماها به ندرت برای انجام عملیات شناسایی نیز استفاده می‌شود.

به منظور دفاع از خود، این هواپیماها مجهز به رادار هشدار دهند و چف و فلر نصب شده روی دم عمودی هستند. تمامی چهار فروند هواپیماهای هاوک MK 103 و 12 فروند هواپیمای هاوک MK203 در سال 1993 دریافت شدند. یک فروند هواپیماهای MK203 نیز تاکنون دچار سانحه شده که موجب از دست رفتن این هواپیما گردیده.

در ابتدا هواپیماهای دو نفره Mk103 به منظور دادن آموزش‌های پیشرفته و هواپیمای تک نفره Mk203 به عنوان جنگنده چند منظوره مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

هواپیمای Mk103 مجهز به FLIR (forward looking infra-red) و سنسورهای لیزری برای انجام مأموریت‌هایی با وزن بسیار کم و در شب است. این سیستم‌ها در دماغه کشیده این هواپیما قرار داده شده است. هواپیماهای Mk203 نیز به رادار پالس داپلر مولتی مود APG.66H مجهز است.

پایگاه تامریت دارای دو اسکادران 8 و 20 مجهز به هواپیماهای جنگی است. این اسکادران ها دارای 20 هواپیمای تک سرنشینه جگوار OS و 4 فروند جگوار OB می‌باشند.این اسکادران تا اواسط فوریه یک فروند F-16 نیز دریافت کرد.

اولین جگوارها از میان 12 فروند جگوار اسکادران 8 در ژوئن 1977 به خدمت این اسکادران درآمدند. در می 1983 نیز اولین فروند از 12 فروند جگوار دیگر شامل 10 فروند تک سرنشینه و 2 فروند نوع T-bird به این نیروی هوایی تحویل داده شد. در نوامبر 1983 دومین یگان جگوار با نام اسکادران 20 در پایگاه تامریت شکل گرفت. از وظایف هواپیماهای این دو اسکادران می‌توان به انجام عملیا دوربرد نفوذی حمله به خاک دشمن، شناسایی و پشتیبانی نزدیک نیروهای زمینی اشاره کرد.

این دو اسکادران همچنین مسئولیت دفاع از حریم هوایی عمان را نیز برعهده دارد. اسکادران 8 مسئولیت ناحیه جنوبی و اسکادران 20 مسئولیت ناحیه شمالی را برعهده دارد. ) از دیگر مسئولیت‌های اسکادران 20 می‌توان به ارائه آموزش پرواز برای خلبانان عمانی و آموزش‌های مهندسی برای خدمه زمینی عمانی اشاره نمود. برخی از قسمت‌های هواپیماهای جگوار به منظور حفظ توانمندی آن‌ها ارتقا یافتند. که شامل ارتقای اویونیک دیجیتالی این هواپیما در سال 1997 با هزینه 40 میلیون پوند می‌شود. به این منظور سیستم ناوبری Terprom ساخت شرکت BAE برای هدایت دقیق در ارتفاعات پایین و جلوگیری از برخورد با زمین و دوربین‌های دید در شب، head up display جدید رادار گیرنده هشدار و سیستم هدایت دقیق تسلیحات برای هدف گیری نیز روی این هواپیماها نصب گردید. این تغییرات توانایی‌های جگوار در شب را به میزان قابل توجهی افزایش داد.

نیروی هوایی عمان 12 فروند F-16 C/D (شامل 8 فروند F-16 نوع C و 4 فروند F-16 نوع D ) نیز دریافت می‌کند. دو فروند اولیه این هواپیما در اکتبر 2005 توسط این نیروی هوایی تحویل گرفته شد چهار فروند دیگر نیز اواسط فوریه گذشته به RAFO تحویل داده شد. همچنین قرار است پنج فروند دیگر در ماه سپتامبر و یک فروند نیز تا اواخر سال جاری به این نیروی هوایی تحویل داده شود.

تسلیحات این هواپیماها شامل موشک‌های پیشرفته AIM120 هوا به هوا با برد متوسط، سایدویندر AIM-9M-8/9، موشک‌های ضد ناو با نام هارپون AGM-84D و بمب‌های پیشرفته هدایت شونده توسط لیزر با نام GBU-10 و GBU 12 paveway می‌باشد.

این هواپیماها همچنین مجهز به موتورهای F110-GE-129 ساخت شرکت جنرال الکتریک، رادار کنترل آتش AN/APG-68(V)XM ساخت شرکت نورثروپ گرومن و سیستم‌های هدفگیری و ناوبری CANTRIN هستند.

RAFO دو سیستم شناسایی پیشرفته هوایی با نام F-9120 ساخت شرکت BAE نیز دریافت خواهد کرد. این سیستم‌ها شامل ایستگاه زمینی و پشتیبان لجستیکی است.

اسکادران جدیدی به نام اسکادران 18 در پایگاه تامریت با استفاده از این هواپیماها تا سال 2007 راه‌اندازی خواهد شد اولین گروه از خلبانان و مهندسین هواپیماهای F-16 در حال حاضر در آمریکا آموزش‌های لازم را می‌بینند ولی تا دو سال آینده تمامی امکانات آموزشی برای خدمه، تکنیسین و مهندسین این هواپیماها در داخل عمان فراهم خواهد شد. تا سال آینده یک شبیه ساز پرواز F-16 نیز در این پایگاه راه‌اندازی خواهد شد.