مجله هوایی

در نگاه کسانی که پرواز را نمی فهمند هرچه بیشتراوج بگیری کوچکتر دیده می شوید

مجله هوایی

در نگاه کسانی که پرواز را نمی فهمند هرچه بیشتراوج بگیری کوچکتر دیده می شوید

چشم سوم ایران چگونه روشن شد(بخش سوم)

در انتظار طلوع فرزندان امید 

پرتاب موفقیت آمیز ماهواره امید بازتاب گستردهای در محافل خبری و مطبوعاتی جهان داشت و این خبر به سرعت در صدر اخبار آنها قرار گرفت.

خبرگزاریهای خارجی، بلافاصله نسبت به این خبر واکنش نشان داده و در اخبار فوری خود، دستیابی ایران به این تکنولوژی مهم را مخابره کردند.
از آن جمله، مطبوعات و دیگر رسانههای چین، صلح جویانه بودن فناوری فضایی ایران را انعکاس دادند. رادیو بینالمللی چین نیز در پایگاه اینترنتی خود نوشت ماهواره ملی امید بوسیله ماهواره بر سفیر-2 که به صورت کاملا بومی در ایران طراحی و ساخته شده است، با موفقیت در مدار زمین قرار گرفت.
خبرگزاری عربستان، رادیو و تلویزیون مصر و خبرگزاری بحرین نیز ضمن پخش خبر پرتاب ماهواره امید ایران تاکید کردند «همه قطعات و اجزای این ماهواره را متخصصان صنایع هوا فضای ایران طراحی و کرده اند».
روزنامه عربستانی الجزیره نوشت: «پرتاب ماهواره بر سفیر با حمل نخستین ماهواره امید هدیه ای به ملت ایران است. این موشک به دست کارشناسان ایرانی و بدون نیاز به برخی کشورهای که در ارایه ساده ترین قطعات برای ساخت این سیستم به ایران بخل ورزیدند، صورت گرفت».
رئیس سازمان فضایی رژیم صهیونیستی نیز پرتاب ماهواره ایرانی به فضا را تائید کرده و آن را مایه شگفتی نخوانده است. او گفته است در عصر اطلاعات و فن آوری و با دانشمندان ایرانی که خارج از این کشور تحصیل کرده اند، آنها می توانند به هر دانشی دست پیدا کنند. 



اما دولتمردان و رسانه های خبری غربی در انتشار این خبر عمدتاً تلاش کردند این دستاورد بزرگ علمی را تحت الشعاع مسایل سیاسی قرار داده و آن را مرتبط با برنامه های نظامی جلوه دهند.
رسانه های روسی عموماً اعلام کردند ایران فضا را تسخیر کرده است. اما یکی از شبکه های تلویزیونی روسی به نقل از کارشناسان اعلام کرد که ایران به ساخت موشک های دوربرد نزدیک شده است.
آمریکا، اسرائیل و برخی کشورهای اروپایی مانند فرانسه که ایران را متهم می کنند درصدد دستیابی به سلاح هسته ای است ابراز نمودند برنامه فضایی ایران نیز می تواند مقاصد نظامی داشته باشد.
دولتهای غربی اعلام داشتند: ایران گام هراس انگیزی برداشتهاست تا موشکهای دور بردی پرتاب کند که چه بسا قادر به حمل کلاهکهای هستهای است.
وزیر امور خارجه بریتانیا، بیل رامل در پی این پرتاب، «نگرانیهای جدی» را اعلام کرد.
سخنگوی وزارت خارجه فرانسه از پرتاب ماهواره ایرانی امید به شدت ابراز نگرانی کرد و به زعم خود، آن را شبیه پرتاب موشکهای بالستیک دانست.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به خبرنگاران گفته است که پرتاب ماهواره احتمالا می تواند منجر به شکل گیری موشک های قاره پیمای بالستیک شود
سخنگوی پنتاگون نیز با اذعان به پیشرفت فناوری موشکی ایران مدعی شد: پرتاب ماهواره به خودی خود نگران کننده نیست، بلکه پیشرفت قدرت موشکی تهران و انجام چنین پرتابی برای اولین بار نگران کننده است.
کاخ سفید در واکنش به پرتاب راکت ماهواره بر سفیر امید ایران، آن را «دردسرساز» خواند و افزود که چنین فن آوری می تواند برای پرتاب موشک های بالستیک به کارگرفته شود. سخنگوی کاخ سفید، گفت: «تولید و آزمایش راکت ها در ایران دردسرساز است و سوالات بیش تری را درباره نیات آن ها مطرح می کند». 

 

اما هفته نامه نیوزویک در اقدامی مبتکرانه، علاوه بر پیوند زدن سفیر-2 به موشک های بالستیک قاره پیما، سعی در باستانی نشان دادن دستاور فضایی ایران نمود و نوشت: تکنولوژی این ماهواره به 50 سال قبل بازمیگردد و این مشابه راکتی است که ماهواره اسپوتنیک-1 روسی را در سال 1957 در فضا قرار داد. پرتاب این ماهواره که به معنی افزایش برد موشکهای ایران به 2500 کیلومتر است، به نفع هوادارن سپر موشکی آمریکا است.
این درحالی است که دانشمندان کشورمان با استفاده از علوم روز و پس از کار مشترک با چند تیم خارجی در برنامه های سینا-1 و مصباح و به بلوغ رساندن فناوری های کسب شده از خارج، اقدام به طراحی، ساخت، آزمایش و پرتاب ماهواره امید نمود.
نیویرک تایمز اظهار داشت که پرتاب ماهواره امید فقط یک پیشرفت نمادین بودهاست چرا که ماهواره بسیار کوچک بودهاست ولی این عمل اشارات نظامی بالقوهای در پی داشتهاست. این روزنامه همچنین به نقل از جفری فوردن از موسسه فناوری ماساچوست نوشت: ایران با وجود رویایویی مخالفت جهانی و تحریمهای متعدد، به این مجمع (کشورهای دارای فناوری ماهواره) منحصر بفرد پیوست. وی حرکت ایران را یک شاهکار تکنولوژیکی توصیف کرد.

جفری فوردن تحلیلگر تحقیقاتی دانشگاه ام آی تی گفته است: ایران با وجود تحریم ها و مخالفت جهانی، به باشگاه کاملاً انحصاری کشورهایی که ماهواره در مدار زمین قرار داده اند پیوسته است. وی پرتاب ماهواره ملی امید را یک دستاورد فناوری ارزیابی کرد.
فوردن، با استناد به اطلاعاتی که سازمان فضانوردی آمریکا ناسا منتشر کرده و گزارشهای رصدگران آماتور گفت: به نظر می رسد این ماهواره با موفقیت در یک مدار پایین زمین قرار گرفته است.
وی افزود: مشخص نیست که ایران برای پرتاب این ماهواره از راکت سه مرحله ای نظیر موشکهای اسکاد شوروی سابق بهره گرفته یا یک راکت دو مرحله ای ساخته است.
فوردن اظهار داشت: برخی رصدگران آماتور معتقدند ایران از راکت دو مرحله ای استفاده کرده است و چنانچه این راکت، یک راکت دو مرحله ای باشد به منزله جهش بسیار بزرگی در فناوری ایران است که بسیار نگران کننده خواهد بود.
جفری فوردن که در ام آی تی متخصص و آنالیزور توانایی های عملیاتی کشورهای خارجی است بر اساس شواهد، بر دو مرحله ای بودن پرتاب راکت تاکید دارد. به اعتقاد وی مرحله دوم پرتاب این راکت بسیار پر انرژی تر بوده و تصور می شد چنین فعالیت علمی و مبتنی بر فناوری بسیار فراتر از توانایی های علمی ایران باشد. در صورت درست بودن این فرضیه این موفقیت می تواند یکی از دلایل توانایی ایران در ارسال فضانورد به فضا باشد.
گلوبال تایمز نیز به نقل از محافل خبری غرب نوشت: این اقدام به معنای آن است که تهران گام تازهای برای رسیدن به هدف دستیابی به موشک قاره پیما برداشته است .
رویتر نیز اعلام کرد: ایران موفق شد با وجود محدودیت های اعمال شده غرب، نخستین ماهواره بومی خود را در مدار زمین قرار دهد. رویتر با اتخاذ رویکرد نظامی نشان دادن پروژه های علمی ایران، ادامه داده است: این اقدامی است که احتمالا نگرانی های غرب درباره خواسته های هسته ای را افزایش می دهد. فناوری بالستیک دوربرد که برای قرار دادن ماهواره در فضا استفاده می شود می تواند در تسلیحات پرتابی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
شبکه فرانس 24 نیز ضمن پخش موفقیت آمیز پرتاب ماهواره ملی امید اعلام کرد: ایران توان فضایی خود را به دنیا نشان داد. این شبکه همچنین گفت که بسیاری از کشور های غربی و اسرائیل از قرار گرفتن ماهواره امید در مدار بیم دارند.
البته فرانس پرس اعلام کرد: تمام قطعات ماهواره امید ساخت ایران است.
خبرگزاری آلمان اما، پرتاب ماهوراه امید با ماهواره بر بومی سفیر-2 را نشانه پیشرفت بزرگ تکنولوژیک ایران نامید.
مجله آلمانی اشپیگل نیز درباره پرتاب ماهواره ملی امید به فضا نوشت: توانایی پرتاب ماهواره به فضا، یک پیشرفت بالا در برنامه فضایی و موشکی ایران است. این مجله آلمانی در گزارشی با عنوان «ایران نخستین ماهواره ساخت خود را به فضا پرتاب کرد» افزود: در حالی که نخستین ماهواره ایرانی در سال 2005 میلادی با استفاده از فناوری روسی به فضا پرتاب شد، ایران هم اکنون ماهوارهای با فناوری بومی را به فضا پرتاب کرد. اشپیگل از یک تحول در برنامه فضانوردی ایران خبر داد و نوشت: تهران با توجه به تحریمهای بینالمللی علیه این کشور، آزمایش موشک حامل ماهواره را که در سال گذشته انجام شد، موفقیت بزرگی برای کشور قلمداد کرد. این مجله افزود: ایران در اوایل سال جاری، اولین مرکز فضانوردی خود را افتتاح کرده و در اوت سال گذشته (2008) میلادی، اجرای آزمایشها برای تدارک پرتاب اولین ماهواره ساخت این کشور به فضا، اعلام شدند. اشپیگل در ادامه نوشت: بنا بر اعلام مقامات ایرانی، برنامه موشکی این کشور به ویژه بر روی تحقیقات و بخشهای علمی تمرکز دارد و قرار است در دو سال آینده نیز چهار ماهواره دیگر نیز به فضا پرتاب شوند. این ماهوارهها قرار است در بخشهای ارتباطات و مخابرات، حوادث طبیعی چون زلزله یا سیل فعالیت داشته باشند اما انتظار میرود که به ویژه برای مراقبت وضعیت در عراق و افغانستان نیز به کار گرفته شوند که نیروهای نظامی خارجی در آنجا مستقر هستند.
نشریه معتبر علمی نیوساینتیست با اعلام شگفتی متخصصان دنیا از توانایی علمی ایران در پرتاب ماهواره امید در گزارشی به بررسی عملیات پرتاب ماهواره امید توسط ایران پرداخته و تاکید کرده است: توانایی های ایران در زمینه علوم فضایی بسیار بیشتر از سطح توقع جهانی است.
«پرتاب موفقیت آمیز اولین ماهواره داخلی ایران به مدار زمین طی روزهای گذشته همچنان متخصصان علوم فضایی را در شگفتی باقی گذاشته است». این اولین جمله ای است که نشریه علمی و معتبر نیوساینتیست در گزارش خود در رابطه با پیشرفت شگفت انگیز برنامه های فضایی ایران ذکر کرده است. این نشریه در ادامه آورد: چگونگی موفقیت این پروژه پاسخی است که می تواند زمان احتمالی رسیدن به هدفی مانند ارسال فضانورد به فضا توسط ایران را نیز تحت تاثیر قرار دهد. به گزارش نیوساینتیست، در ابتدا متخصصان بر این باور بودند که راکت ماهواره بر سفیر-2 با استفاده از موشکی ضعیف و جنگی پرتاب شده است اما شواهد جدید مبنی بر این است که انرژی پرتاب کننده این راکت بیش از انرژی موشکی بوده که برخی کشورها تصور آن را می کرده اند.

فناوری هایی که با امید بومی شدند
اما در برنامه ماهواره امید، فناوری های جانبی نیز توسعه داده شده که در واقع از ملزومات پرتاب و کنترل و کاربری ماهواره است.
ماهوارهٔ امید به همراه ایستگاههای زیرزمینی و پرتاب فضایی، جمعاً نخستین سامانه فضایی بومی ایران را تشکیل میدهند.
در این میان انتخاب محل استقرار پایگاه پرتاب فضایی مسالهای بسیار مهم است و باید بررسیهای بسیاری برای انتخاب بهینه این جایگاه انجام شود.
همچنین تعیین جهت برای ماهوارهها بسیار مهم و حساس است، زیرا ماهوارههادر فضاثابت نمیمانند و در اثر وجود عواملی، جهت آنها در فضا تغییر میکند. بنابراین باید به صورت لحظهای جهت ماهوارهها نسبت به یک نقطه مرجع، مشخص شود.
در حقیقت ماموریت یک سیستم حامل ماهواره قرار دادن محموله خود در محل مناسب و در زمان مشخص شده است و میتوان گفت یک سیستم پرتاب ماهواره موشکی است با دو یا چند مرحله که هر مرحله شامل موتور راکت (با سوخت شیمیایی) و سازه(بدنه) و مکانیزم جدایش است. هر مرحله پس از اتمام سوخت موجود در آن از راکت جدا میشود و موتور مرحله بعد روشن میشود تا با شتاب دادن به محموله آنرا به مقصد نهایی خود برساند.
این سامانه همراه با فنآوری ساخت و پرتاب ماهواره، به کشورمان امکان آن را میدهد تا دانش فضایی را برای پوشش و نظارت بر سرزمین خود در ابعاد مختلف چون ارتباطات، زمین شناسی، نظارت بر تحولات آب و هوایی، نگهبانی از جنگل ها و پایش میزان گرمای زمین در اختیار بگیرد.
ساختار ایستگاه های زمینی ماهواره امید شامل ایستگاه های رنجینگ (4 ایستگاه)، ایستگاه های تله متری و تله کامند(3 ایستگاه)، ایستگاه کنترل مرکزی (یک ایستگاه) می باشد.
از جمله فناوری های کلیدی در پروژه ماهواره امید می توان به موارد زیر اشاره نمود:
تولید الکترونیک ماهواره، تولید فرستنده و گیرنده فضایی، فناوری QSM بهعنوان فناوری حساس سازهای در ماهواره، فناوری TVT بهعنوان فناوری حساس طراحی حرارتی ماهواره، تستهای محیطی فضایی بعنوان بالاترین رده کیفی قطعات، فناوری بکارگیری GPS فضایی بخصوص در ماهواره بدون پایداری امید، فناوری Ranging، فناوری شبیهسازی پرواز ماهواره، مهندسی سامانه فضایی بصورت کاملاً بومی، اثبات وجود ماهواره در مدار، تعیین دوره تناوب و زمان طلوع ماهواره با دقت بالا، ارتباط تله متری تله کامند با ماهواره و تهیه نرم افزارهای گزارش گیری برای تحلیل اطلاعات تله متری. 

 

شاید مهمترین دست آورد پروژه امید به عنوان اولین سامانه فضایی بومی جمهوری اسلامی ایران، اثبات امکان کار مستقل و بومی بر روی برنامه های ساخت و پرتاب ماهواره باشد که به معنی هموار شدن راه برای فعالیت های مهمتر و کاربردی تر در آینده است.
سایر دستاوردهای پروژه امید را نیز می توان در بومی سازی فناوری فضایی به عنوان قطب مهم مولد دانش و فناوری در سایر صنایع، اقتدار ملی از منظر دستیابی و تسلط به فضا، نقطه عطف در صنعت فضایی کشور، ورود اساتید دانشگاهها و دانشجویان رشتههای مختلف مهندسی به عرصههای عملی فضایی، شناسایی ظرفیتهای موجود در خصوص تجهیزات ساخت، مونتاژ و تست ماهواره، ایجاد بستر فعالیتهای فضایی در شرکتهای خصوصی، ایجاد فضای عملیاتی ساخت و تست ماهواره و ایستگاههای زمینی در تعامل با موشک حامل داخلی، طراحی و ساخت اولین ایستگاه کنترل و هدایت ماهواره ها در سطح کشور بصورت بومی به دست متخصصین داخلی، دستیابی به دانش طراحی سیستمهای سروسیستم کنترل آنتن ردگیر ماهواره، کسب دانش بالستیک مدار و اختلالات فضایی تأثیر گذار ماهواره ها، طراحی نرم افزارهای مونیتورینگ و کنترل ماهواره، طراحی نرم افزارهای پردازش کدینگ و رمزگذاری داده های تله متری، تله کامند، طراحی نرم افزارهای جستجوگر ماهواره (رنجینگ ،داپلر،تک ایستگاهی)، کسب دانش فنی طراحی و ساخت ایستگاههای TT&C میکروماهواره، کسب تجربه ارتباط مخابراتی بین تجهیزات ایستگاه زمینی و تجهیزات ماهواره، کسب تجربه ردگیری و دریافت سیگنال از ماهواره های عملیاتی توسط ایستگاه زمینی بومی.
در نهایت، نتایج بدست آمده از پرتاب ماهواره امید، به واقع مایه افتخار شد. به طوریکه معاون رئیس سازمان هوا فضای ایران گفت: دقت بالای ماهواره امید دور از انتظار بود. اگر بخواهیم منحنی اطلاعات شبیه سازی شده قبل از پرتاب این ماهواره و منحنی اطلاعات پس از پرتاب را رسم کنیم این دو منحنی بسیار به هم شبیه خواهد بود که نشان از دقت بالای ماهواره امید دارد.
این مسئول بخش فضایی صنعت، ماموریت ماهواره پژوهشی، تحقیقاتی و مخابراتی امید را ارسال داده های اطلاعاتی در بخش های شدت جریان، ولتاژ و دمای محیط برشمرد و افزود: ماهواره امید این اطلاعات را ثبت کرده و به زمین ارسال می نمود.
این مسئول گفت: در ایستگاه های مرکزی و فرعی که در مناطق مرکز، جنوب، جنوب شرق و جنوب غرب کشور واقع بود با تجهیزات درون ماهواره امید ارتباط برقرار می شد.
وی افزود: ماهواره امید با وزن 27 کیلوگرم دارای ده هزار قطعه مکانیکی است و در مدارleo ، مدار نزدیک زمین قرار گرفته و در نزدیک و دورترین فاصله به زمین در مسافت های حدود 250 و 400 کیلومتر قرار داشت و به علت اینکه ماهواره امید در مدار پایین قرار گرفته بود، با آن فقط سه بار در روز و سه بار در شب در تماس بودیم.
این سخنان معاون رئیس سازمان هوا فضای ایران و نیز عمر حدود 80 روزه ماهواره امید که فراتر از عمر 50 روزه پیش بینی شده بود، نشان دهنده طی شدن فرآیند طراحی و ساخت ماهواره امید، به بهترین وجه ممکن است.
در واقع، ماهواره امید اهمیت بیشتری نسبت به ماهواره سینا دارد، زیرا برخلاف ماهواره سینا که به کمک کشوری خارجی ساخته و به فضا پرتاب شد، ماهواره امید و ماهواره بر آن بومی بود و تمام کار برقراری ارتباط و کنترل آن نیز از داخل خاک کشور و با تجهیزات داخلی انجام شد.

فرزندان امید
امید، آغازی برای برنامه 10 ساله برای ساخت و پرتاب ماهواره های تصویربرداری و مخابراتی با ماهواره برهای ایرانی است که پس از دو سال، با ساخت چندین ماهواره دیگر از جمله ماهواره طلوع، رصد-1 و نیز ماهواره فجر که به زودی پرتاب خواهد شد پیگیری می شود.
ماهواره طلوع می تواند با دقت 50 متری از سطح زمین تصویربرداری کرده و داده ها را همزمان به ایستگاه های زمینی ارسال نماید؛ علاوه براین می تواند داده های تصویربرداری را ذخیره نموده و پس از قرار گرفتن در دید ایستگاه های زمینی ، اطلاعات ذخیره شده را ارسال کند. این ماهواره چندین ایستگاه زمینی عملیاتی دارد که شامل ایستگاه های ارسال و دریافت اطلاعات، ایستگاه فرماندهی و کنترل ماهواره و همچنین ایستگاه های دریافت و پردازش تصویر است. ماهواره سنجش از دور طلوع دارای فناوری های جدید مانند محموله تصویر برداری، کنترل وضعیت، مکانیزم ها و سلول های خورشیدی است که برای اولین بار در آن به کار رفته است. مأ موریت اصلی این ماهواره، تصویر برداری تک طیفی با تفکیک پذیری 50 متر، ذخیره و ارسال داده ها است که به این منظور با ایستگاه های زمینی تله متری، ردگیری و فرمان و مرکز کنترل پرواز، قابلیت تبادل داده های پایش و کنترل ماهواره را دارد. مدار ماهواره طلوع از نوع ارتفاع پایین دایروی و ارتفاع مدار آن بیش از 500 کیلومتر است و دو سال عمر مفید برای آن پیش بینی می شود؛ انرژی این ماهواره را آرایه های خورشیدی بر روی بدنه و باتری های ثانویه تأمین می کند. جرم این ماهواره 100 کیلوگرم و ابعاد سازه آن مقطع شش ضلعی به عرض 86 و ارتفاع 100 سانتی متر است. 

 

ماهواره فجر نیز دارای تجهیزاتی برای مأموریت های اشاره شده در بالا است که تمام اطلاعات خود را مستقیماً به ایستگاه های داخلی فرستاده، دارای دوره عمر و خدمات دهی مناسب است و یکی دیگر از نمونه های «چشم سوم» کشور خواهد بود.

http://mashreghnews.ir/NSite/FullStory/News/?Id=27147

چشم سوم ایران چگونه روشن شد(بخش دوم)

امید؛ پله پله تا ثریاحضور کشور عزیزمان در فضا و پرتاب موفقیت آمیز ماهواره ایرانی امید توسط ماهواره بر ایرانی سفیر خبر بهت آوری بود که در پانزدهم بهمن 1387 منتشر گردید.


به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، البته برخی خبرگزاری ها و رسانه های غربی با غیر بومی نشان دادن این فناوری و انتساب آن به تکنولوژی چین، روسیه و کره شمالی سعی در کمرنگ نشان دادن این رخداد داشتند، اما حقیقت این بود که علیرغم میل همه بدخواهان، این تکنولوژی در دست ایران بود.
ایران پیش از این نیز در فضا حاضر شده بود اما تفاوت این ماهواره که درواقع حضور ایران را در این عرصه علمی نشان داد در بومی بودن تکنولوژی استقرار آن در فضاست زیرا ماهواره پیشین توسط روسیه در مدار قرار گرفته بود.


پرتاب ماهواره امید از همان ابتدا با واکنش های صریح کشورهای غربی روبرو شد، واکنش هایی که پس از پرتاب سینا-1 دیده نشده بود. همین موضوع نشان دهنده اهمیت ماهواره امید و پرتاب بومی آن است.
ایران اولین کشورمنطقه و از اندک تعداد کشورهای جهان بود که به فناوری فاخر و بسیار پیچیده و دقیق و ظریف پرتاب ماهواره، و سامانه های فوق العاده حساس و پیچیده پرتاب، راهبری و استقرار آن در مدار کره زمین آن هم به صورت کاملا بومی دست یافت. ماهواره ملی امید بوسیله ماهواره بر سفیر-2 که در کشورمان طراحی و ساخته شد، درمدار زمین قرار گرفت که فناوری پیچیده این صنعت در ایران را نیز کامل کرد.
این پروژه از پانزدهم اسفند ماه سال 1384 آغاز گردید و طی 2 سال آماده انجام تستهای مشترک شد. 



امید، اولین ماهواره ای است که تمام قطعات در صنایع فضایی کشور ساخته شد. ماهواره امید 3 فوریه 2009 میلادی 15 بهمن 1387 مدار زمین قرار گرفت و در 5 اردیبهشت 1388 با جو غلیظ مناطق غربی آمریکای جنوبی و اقیانوس آرام برخورد کرد و به عمر 82 روزهٔ خود که حدود 30 روز بیش تر از پیش بینی طراحان آن بود، پایان داد.
طراحی سامانهای ماهواره امید با توجه به شرایط و امکانات داخلی طی سه ماه نهایی گردید و پس از آن طراحی اولیه زیرسامانههای ماهواره با هدف تعیین مشخصات کلیدی و تفصیلی هر کدام آغاز گردید.
هدف از این مرحله (طراحی زیرسامانهها) رسیدن به مرحله ساخت نمونههای آزمایشگاهی هر یک از زیرسامانهها بود تا بتوان طراحی انجام شده را بصورت آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار داد.
کلیه مشخصات طراحی در مراحل بعدی پروژه و توسط آزمایشهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت و اصلاحات مورد نیاز در طراحی اعمال گردید.
در مرحله ساخت نمونه آزمایشگاهی، کلیه اشکالات و اصلاحات عملکردی ناشی از طراحی اولیه مشخص و مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به آخرین اصلاحات بدست آمده، مرحله ساخت نمونه مهندسی ماهواره آغاز گردید.
هدف در این مرحله، دستیابی به یک نمونه کامل ماهواره از لحاظ مشخصات فیزیکی و عملکردی بوده است.
با توجه به عدم تجربه قبلی کشور در خصوص انجام تستهای مورد نیاز یک محصول فضایی، تلاشهای ارزشمندی در خصوص شناسایی و یا تجهیز امکانات داخلی برای انجام چنین تستهایی صورت پذیرفت.
تست نمونه مهندسی ماهواره توانست شرایط کار را برای ساخت نمونه پروازی هموار سازد.
تستهایی که برای نمونه پروازی ماهواره در نظر گرفته شده بود، مطابق استانداردهای معتبر فضایی و با توجه به شرایط داخلی کشور تنظیم شده بود.
خوشبختانه تمهیداتی که در طراحی برای تحمل شرایط محیطی شامل لرزههای ناشی از موشک حامل، تغییرات دمایی بسیار زیاد در مدار زمین و شرایط خلأ، اندیشیده شده بود با انجام موفق تستهای محیطی اثبات گردید و بدین ترتیب اولین ماهواره بومی جمهوری اسلامی ایران آماده پرتاب گردید.
کشورهای خارجی با در اختیار قرار ندادن اطلاعات لازم، سعی در جلوگیری از رسیدن ایران به فناوری بومی پرتاب حامل ها و قرار دادن ماهواره ها در مدار داشتند. در همین راستا، روسیه برای تبدیل نشدن ایران به رقیب خود در بازار پرمنفعت فضا، و عدم تقویت توان نظامی و امنیتی کشور، در فناوری پرتابگرها به ایران کمک نکرد و حتی از پرتاب ماهواره مصباح و زهره خودداری نمود.
اما پیش از اقدام به قرار دادن ماهواره در مدار، پرتاب راکت «کاوشگر یک» انجام شد که در ارتفاع پایین، وظیفه شناسایی محیط پروازی ماهوارهها را قبل از پرتاب برعهده دارد. پرتاب راکت های کاوشگر، اولین و مهمترین گام در مقدمات لازم برای پرتاب ماهواره به فضا است و با این راکتها شناسایی محیط پروازی ماهوارهها قبل از پرتاب انجام میپذیرد.
ساخت یک مرکز ویژه برای پرتاب ماهواره و ایستگاه ثابت کنترل و نیز سامانه های سیار ردیابی و برقراری ارتباط با آن نیز از فعالیت هایی بود که پیش از پرتاب ماهواره بومی انجام شد. ایستگاه هدایت و کنترل ماهواره در مدار ارتفاع پایین، وظیفه تعیین موقعیت ماهواره در مدار را بر عهده داشته و ارتباط رادیویی با ماهواره برقرار میکند و فرمانهای کنترلی را به ماهواره ارسال نموده و پاسخ آن را دریافت مینماید.
کشورهای آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلستان، هند، ژاپن ، کره شمالی، برزیل و رژیم صهیونیستی دارای فناوری طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره هستند اما پیش از ایران، شوروی در سال 1957، ایالات متحده آمریکا در 1958، فرانسه در1965، ژاپن 1970، چین 1970، بریتانیا 1971، هند 1980 و رژیم اشغالگر قدس در 1988 مستقلاً موفق به پرتاب ماهواره شده بودند و سایر کشورها به کمک این کشورها اقدام به قراردادن ماهواره های خود در فضا می نمودند. 



البته کشور قزاقستان دارای بزرگترین مجتمع پرتاب ماهواره دنیا است اما خود اقدام به پرتاب ماهواره نمیکند و سکوی خود را به کشورهای دیگر برای پرتاب اجاره میدهد و از این راه، مبالغ هنگفتی نیز آمد به دست میآورد.
اما پس از اعلام پرتاب موفق ماهواره ملی امید، به غیر از واکنش ها و اظهار نظرهای سیاسی، مراجع معتبر علمی نیز مواضع خود را در مورد این خبر اعلام نمودند.
سازمان فضایی آمریکا، ناسا، اولین عناصر مداری ماهواره و بدنه راکت آن را که با پرتاب از سایت پرتاب در ساعت 18و 38 دقیقه روز دوم فوریه سال 2009 به وقت گرینویچ کاملا مطابقت دارد، منتشر کرد. بدین ترتیب، ناسا موفقیت آمیز بودن پرتاب ماهواره ملی امید به مدار زمین را تایید کرد.
رصدگران آماتور ماهواره در انگلیس نیز با استفاده از علایم رادیویی وجود این ماهواره را تایید کردند.
گزارشهای ناسا و رصدگران مبنی بر این بود که ماهواره ماهواره با موفقیت در مدارهای پایینی زمین قرار گرفته است.
رصدهای نوری نشان می دهد بدنه راکت بسیار درخشانتر از ماهواره است که بیانگر آن است که ایران احتمالا ترکیب سوخت و موتور قدرتمندی برای راکت تهیه کرده است.
پس از تأیید حضور امید در فضا، خبر پرتاب موفق سفیر-2 و رساندن امید، به مقصد، در صدر اخبار رسانه های جهان قرار گرفت.
ماهواره امید از نظر مشخصات فنی، به عنوان یک ماهواره سبک وزن مخابراتی دارای شکل مکعبی با ابعاد کلی سازه در حالت بسته 40 * 40 * 40 سانتیمتر و وزن 27 کیلو گرم و با کنترل حرارات پسیو با استفاده از تابش حرارتی و عایق پوشش حرارتی و باند فرکانس سامانه مخابراتی UHF، در هر 24 ساعت، 15 بار به دور زمین میچرخید که به معنی هر یک بار چرخش به دور زمین در مدت تقریبی 90 دقیقه بوده و گزارشهای دورسنجی را به مرکز فضایی در ایران میفرستاد. این ماهواره همچنین دو باند بسامد و هشت آنتن برای ارسال اطلاعات داشت که در هربار چرخش، دوبار توسط ایستگاههای زمینی، کنترل و هدایت میشد.
این ماهواره با زاویه میل مداری 55٫5 درجه در مدار زمین قرار گرفته و ارتفاع مدار این ماهواره 246 تا 377 کیلومتر بود.
این ماهواره با هدف برقراری ارتباطات متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی، تعیین مشخصات مداری و دورسنجی مشخصات زیرسامانهها، در مدار زمین قرار داده شدهاست. مدت زمان فعالیت این ماهواره، 50 روز اعلام شده است.
با توجه به اینکه برنامه امید، اولین تلاش عملی برای بومی سازی کامل فناوری ماهواره بوده است مهمتر و پیچیده تر از دستیابی به این محصول بومی، ایجاد بسترهای لازم برای صنعت فضایی در کشور بود. بر این اساس شناسایی صنایع داخلی و ظرفیتهای موجود در خصوص تجهیزات ساخت، مونتاژ و تست ماهواره و ایجاد بستر فعالیتهای فضایی در شرکتهای خصوصی بعنوان اهداف بسیار مهم این پروژه بوده است.
شناسایی ظرفیتهای موجود در خصوص تجهیزات ساخت، مونتاژ و تست ماهواره، ایجاد فضای عملیاتی ساخت و تست ماهواره در تعامل با ماهواره بر، ایجاد بستر فعالیت های فضایی در شرکتهای خصوصی از اهداف برنامه ماهواره ملی امید می باشد.
ماموریت فنی ماهواره امید به گونه ای تنطیم شد که بتوان با حداقل ریسک به حداکثر اطمینان در یک ارتباط ماهوارهای رسید. از اینرو ماموریت ماهواره ای امید به صورت برقراری ارتباط متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی شامل ماموریت های تعیین مشخصات مداری ماهواره پس از جدایش از موشک حامل، تله متری مشخصات زیرسامانه های ماهواره (ارسال اطلاعات داخلی ماهواره به ایستگاه زمینی) برای بررسی وضعیت ماهواره و ارسال فرمان از ایستگاه زمینی به ماهواره تعریف گردید.
منبع:
http://mashreghnews.ir

چشم سوم ایران چگونه روشن شد

فعالیت های دامنه دار و آینده نگرانه کشور در زمینه فناوری های فضایی، امروزه ایران را به باشگاه فضایی جهان ملحق کرده است.
به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق ، شاید پس از وقایعی چون عملیات کربلای4 بود که تأثیر اطلاعاتی که از طریق ماهواره ها قابل کسب است برای اولین بار، مسئولین را به اهمیت دانش فضایی و تلاش در زمینه تولید محصولات فضایی واقف کرد.
ماهواره‌ها، به عنوان «چشم سوم بشر» در فضا، مجموعه وسیعی از امکانات را در اختیار می‌گذارند و با توجه به همین موضوع، کشورهایی که ماهواره‌ای متعلق به خود را ندارند، کشورهای «کور» لقب می‌دهند.
تصاویر ارسالی ماهواره ها، جهت پیش‌بینی بلایای طبیعی و مدیریت پیامدهای آن جهت کاهش خسارات، اکتشافات معدنی، بررسی تغییرات آب و هوایی و اقلیمی، پایش جنگلها، مراتع، اقیانوسها و کاربردهای متنوع دیگر به کار می‌روند.
استفاده از ماهواره در ارتباطات، انتقال داده و تصویر مدتهاست کیفیت زندگی بشر را ارتقا داده و پخش زنده تلویزیونی و ارتباطات تلفنی از اقصی نقاط جهان مدیون توسعه فناوری فضایی است.
همچنین ناوبری و تعیین مسیر حرکت هواپیماها، کشتی‌ها و هر نوع وسیله دیگر امروزه به کمک ماهواره‌ها تسهیل شده است.
از کاربردهای ماهواره ها باید به امکان برقراری انواع ارتباطات از جمله رادیویی، تلویزیونی،‌ بیسیم ها و تلفن، بین نقاط کور کشور با سایر مناطق اشاره نمود که بدون استفاده از ماهواره در نقش یک واسطه، بایستی از تعداد زیادی ایستگاه های واسطه روی زمین استفاده نمود که هزینه بسیار بالایی در بر خواهد داشت.
اما وقوع بلایای طبیعی و نیاز به پایش منابع طبیعی و بسیاری کاربردهای دیگر ماهواره ها نیز به جدیت بیشتر این برنامه انجامید. وجود ماهواره های ایرانی، این امکان را به کشورمان می دهد تا در عرصه های مختلف علمی و تحقیقاتی و مراقبت های محیطی، همچنان حرف اول را در منطقه بزند.
ماهواره های جدید همراه با فناوری ساخت و پرتاب ماهواره، به ایران امکان آن را می دهد تا دانش فضایی را برای پوشش و نظارت بر سرزمین خود در ابعاد مختلف چون ارتباطات، زمین شناسی، نظارت بر تحولات آب و هوایی، نگهبانی از جنگل ها و پایش میزان گرمای زمین در اختیار بگیرد. موقعیت جغرافیایی ایران و قرارگرفتن آن در یک گستره جغرافیایی با گوناگونی های بسیار، ما را نیازمند آن ساخته است تا برای پوشش کشور از ماهواره کمک بگیریم. در واقع دانشمندان کشورمان می خواهند با دسترسی به فناوری ساخت، پرتاب و ردگیری ماهواره، پدیده های مذکور را تحت کنترل و نظارت داشته و قابل بهره برداری سازند.
در کاربردهای امنیتی نیز ماهواره ها با داشتن دوربین های پیشرفته و با قدرت تفکیک بالا، کمک شایانی به افزایش توان نظارتی نهادهای مربوطه در حوزه های تحت نظارت خود می نماید.
نیروی های نظامی نیز علاوه بر بهبود پوشش ارتباطی خود و نیز تأمین امنیت انتقال داده ها از طریق ماهواره ها، برای کاربردهای شناسایی در داخل و خارج از مرزهای کشور از این وسیله ارزشمند استفاده می نمایند.
تجارت در بخش فناوری فضایی اکنون رونق بسیاری دارد و در تمام دنیا از ماهواره‌ها برای خدمات مخابراتی، انتقال داده و بسیاری موارد دیگر استفاده می‌شود. رویکرد به فضا به دلیل جنبه‌های اقتصادی باعث شده اغلب کشورهای دنیا، با دید اقتصادی به فناوری فضایی نگاه کرده و این موضوع حتی موجب روی آوردن کشورهای در حال توسعه به این حوزه از فناوری است.
موفقیت ایران در پرتاب و قرار دادن ماهواره امید و ماهواره های جدید در مدار، این امکان را می دهد تا در آینده به عنوان یک تولیدکننده بالابرها و پرتاب کننده ماهواره، سهمی از بازار پرسودی که اینک در اختیار تعداد اندکی از کشورها از جمله آمریکا، روسیه، فرانسه، چین و هند قرار دارد، ازآن خود کرده و در نتیجه می توان حدس زد که رقبا بیکار ننشسته و جوسازی های خود را علیه تهران با پوششی سیاسی، تشدید کنند.
در دانشگاهها و پژوهشکده های ایران در سالهای اخیر رشته های تحصیلی جدیدی در زمینه علوم فضایی دایر شده است و این مراکز فارغ التحصیلانی داشته اند که اینک بدنه علمی هیات های تحقیقاتی و علمی کشور را در امور فضایی می سازند. ساخت ماهواره در دانشگاه علم و صنعت به این معنا است که ایران علاوه بر دستیابی به فناوری ساخت و پرتاب ماهواره و در مدار قراردادن آن، این فناوری را آنقدر بومی کرده که توانسته است طراحی و ساخت ماهواره ها را به دانشگاه های خود نیز گسترش دهد.
در نخستین تلاش ها، برای کسب دانش فوق پیشرفته طراحی و ساخت ماهواره ها کارهای مشترکی با کشورهای روسیه و ایتالیا صورت گرفت. ماهواره سینا با کمک روسیه طراحی شد و ماهواره مصباح با کمک ایتالیا. در ادامه و با فراگیری و تولید دانش طراحی و ساخت ماهوراه ها، امید، مصباح-2، زهره، طلوع، رصد-1،فجر و نوید علم و صنعت نیز ساخته شدند.
به گزارش مشرق، ماهواره سینا-1 (Z.S.4) به عنوان اولین تلاش کشور در این زمینه، ‎ 35دقیقه پس از پرتاب در سال 1384، از موشک روسی کاسموس جدا شده و در مدار زمین قرار گرفت و پس از گذشت 1/5 ساعت از جدا شدن موشک، با ارسال سیگنال بین زمین و ماهواره، خبر قطعی قرار گرفتن ماهواره در مدار داده شد. 



فعالیتهای کاربردی این ماهواره 160 کیلوگرمی، در دو محور مخابراتی و تصویربرداری از سطح زمین برای نیازهای عمومی بود. تصویربرداری این ماهواره برای فعالیتهایی نظیر حوادث غیرمترقبه، کشاورزی، منابع زمینی و سایر نیازهای عمومی مورد استفاده قرار گرفت.
این ماهواره می‌توانست اطلاعاتی را بصورت محدود در باندهای فرکانس وی.اچ.اف و یو.اچ.اف ارسال و دریافت کند. ماهواره سینا-‎1 طی قراردادی با انستیتو هواپیمایی روسیه «مایی» و شرکت‌های روسی «آپتک» و «پالیوت» و با شرکت چند گروه از تیم‌های تخصصی ایرانی از طرف وزارت علوم و نیز انستیتوی نقشه‌برداری و شرکت صنایع الکترونیک ایران در سال 2005 ساخته شد.




این ماهواره توانست محققین و دانش‌پژوهان ایرانی را با یافته‌های دانشمندان روس آشنا کرده و از ترکیب این دو گروه، کار انجام شده است.
ماهواره سینا-‎1 سه سال عمر داشت و در مدار دایره‌ای (خوشید آهنگ) در ارتفاع ‎ 700 کیلومتری قرار گرفت. سینا-‎1 با داشتن 170کیلوگرم وزن مجهز به دو دوربین بود و می‌توانست از سطح زمین تصاویری برای نیازهای عمومی با دقت 250 و ‎50 متر تصویر تهیه کند.
این ماهواره مزین به پرچم جمهوری اسلامی ایران با نمایی از نقشه ایران و خلیج فارس بر روی بدنه آن بود و دوره مأموریت خود را با موفقیت به پایان رساند.
پروژه مصباح از سال 1376 شروع شده و ماهواره مصباح با همکاری شرکت ایتالیایی CG ساخته‏ شد. بدین ترتیب، ایران به جمع معدود کشورهای دارای فناوری طراحی ماهواره پیوست. طرح ماهواره مصباح جهت دستیابی به فناوری فضایی، مأموریت انتقال داده بین ایستگاه های زمینی به صورت ذخیره و ارسال(Store & Forward) را هدف گذاری نمود. ماهواره مصباح، 75 کیلوگرم وزن دارد و ابعاد آن 50 در 50 در 70 سانتیمتر مکعب و دارای عمر مفید 3 تا 5 است و برای قرار گیری در مدار ارتفاع پایین، LEO طراحی گردید. کنترل موقعیا در این ماهواره، از نوع غیرفعال با استفاده از بوم مغناطیسی و کنترل حرارت نیز از نوع غیر فعال است.




مراحل ساخت نمونه آزمایشگاهی ماهواره در خرداد 1380 به پایان رسیده و اقدامات بعدی جهت اجرای مراحل ساخت نمونه مهندسی(EM) و نمونه فضایی(FM) آغاز شد که در بهمن ماه سال 1381 منجر به عقد قرارداد انتقال دانش فنی گردید.


به گزارش مشرق،  با کارشکنی روسها، برنامه پرتاب این ماهواره که قرار بود با موشک کاسموس3ام انجام شود، لغو گردید. اما این عدم پایبندی به تعهدات از سوی روسیه که در اینگونه حرکات، در سطح جهان بسیار بدنام می باشد موجب تصمیم جدی متخصصات داخلی برای توسعه سریعتر ماهواره برهای بومی گردید. قرار است ماهواره مصباح برای قرارگیری در ارتفاع مداری بیش از 800 کیلومتر و برای تعداد 14 دور در شبانه روز گرد زمین و طول مدت رؤیت 45 دقیقه توسط ماهواره برهای بومی به فضا پرتاب شود.




پس از کسب دانش طراحی و ساخت ماهوراه ها، گام منطقی بعدی، ‌اقدام به طراحی و ساخت یک ماهواره کاملاً بومی با اتکا به دانش داخلی و بدون مشارکت هیچ کشور خارجی بود که نتیجه آن، ماهواره ملی «امید» است. این ماهواره، با اولین نسل از پرتابگرهای بومی با نام «سفیر» با موفقیت کامل پرتاب شد و جالب اینکه فراتر از حد انتظار نیز ظاهر شد.
         
http://mashreghnews.ir/NSite/FullStory/News/?Id=26415

ایستگاه فضایی بین‌المللی

ایستگاه فضایی بین‌المللی 

اولین بخش ایستگاه فضایی در سال 1998 راه اندازی شد و ‏اولین‎ ‎کارکنان تمام وقت آن -یک فضانورد آمریکایی و دو فضانورد روسی- در سال 2000‏‎ ‎درایستگاه ساکن شدند‏‎.‎‏ ایستگاه فضایی بین‌المللی در دامنه حدود 250‏‎ ‎مایلی یا‏ 400 کیلومتری به دور زمین می گردد. مدار آن از 52 درجه عرض شمالی‏‎ ‎تا 52 درجه ‏عرض جنوبی گسترده شده. ‎ایستگاه از حدود هشت بخش بزرگ‎ ‎استوانه ای به نام ‏مدل تشکیل شده.

هر مدل به طور جداگانه روی زمین درست‎ ‎شده و به کار انداخته ‏شده است و فضانوردان این بخش ها را در فضا به هم‎ ‎متصل کرده و می کنند‎.‎هشت ‏صفحه خورشیدی بیش از 100 کیلووات انرژی‏‎ ‎الکتریکی را برای ایستگاه تأمین می ‏کند. صفحات خورشیدی روی یک چهارچوب‎ ‎فلزی 360 پایی (109متری) بالا رفته ‏اند‎. ایستگاه فضایی بین المللی‎ ‎به عنوان یک آزمایشگاه، رصدخانه و محل کار عمل ‏می کند. فضانوردان در مدل‎ ‎های آن کار و زندگی می کنند و صفحات خورشیدی انرژی برق آن را تأمین می‎ ‎کند. 15 کشور در ساختن این ایستگاه سهیم بوده اند. ایالات متحده آمریکا و‎ ‎روسیه بیشتر مدل ها و دیگر تجهیزات را فراهم کرده اند.

کانادا یک ‏بازوی‎ ‎روبوتی متحرک ساخته که در سال 2001 راه اندازی شد‏‎. ‎بقیه شریک ها‎ ‎ژاپن و ‏کشورهای عضو آژانس هوایی اروپا‎ (ESA) ‎هستند. برزیل یک موافقت نامه‎ ‎جداگانه با ‏آمریکا امضا کرده تا تجهیزاتی را برای ایستگاه فراهم کند و در‎ ‎مقابل به امکانات آمریکا ‏دسترسی خواهد داشت و می تواند یک فضانورد برزیلی‎ ‎را هم به ایستگاه بفرستد‎. بیش از 80 پرواز از جانب شاتل های فضایی‏‎ ‎آمریکایی و موشک های روسی لازم ‏است تا ایستگاه فضایی بین المللی کامل شود‎ (ESA) ‎ و ژاپن نیز در نظر دارند تأمین ‏ماشین آلات را توسعه دهند. قرار بوده‎ ‎ایستگاه در سال 2006 کامل شود ولی هزینه ‏های پیش بینی نشده باعث تأخیرهای‎ ‎زیادی در کار شده است‎.‎
 
مأموریت‌ها
کارکنان و دانشمندان بر روی زمین- با‏‎ ‎استفاده از علائم رادیویی- تجهیزات ‏آزمایشگاهی روی ایستگاه را اداره می‎ ‎کنند. بعضی از این تجهیزات تأثیرات شرایط ‏فضا را اندازه گیری می کنند. مثل‎ ‎تأثیر شرایط بی وزنی بر نمونه های زیستی که ‏شامل خود کارکنان نیز می شود‎. ‎تجهیزات دیگر مواد مختلفی را تولید می کنند که ‏شامل بلورهای پروتئین برای‎ ‎تحقیقات پزشکی می شود. بلورهای رشد یافته در فضا ‏نسبت به آنهایی که در‎ ‎زمین رشد پیدا می‌کنند، عیب و نقص های کمتری دارند و ‏بنابراین آسان تر می‎ ‎توان آنها را تجزیه و تحلیل کرد. محققان علوم پزشکی از نتایج ‏تجزیه و‎ ‎تحلیل پروتئین ها استفاده می کنند تا تصمیم بگیرند که کدام بلورها را بر‎ ‎روی ‏زمین تولید کنند‎.

‎فایده اصلی وجود یک ایستگاه فضایی این است که‎ ‎لازم است ‏تجهیزات فقط برای یک بار به فضا برده شوند. نه این که دایم به‎ ‎زمین آورده شوند و ‏دوباره به فضا برده شوند. همچنین ایستگاه می تواند به‎ ‎طور دایمی به وسیله ‏فضانوردان مورد استفاده قرار بگیرد. دانشمندان در روی‎ ‎زمین می توانند نتایج تجربی را ‏تجزیه و تحلیل کنند و تحقیقات بعدی را خیلی‎ ‎سریع تر از قبل تغییر دهند. ایستگاه ‏برای استفاده در 15 سال طراحی شده‏‎. ‎ولی اگر بخش های صدمه دیده تعمیر و یا ‏جایگزین شود برای دهه ها می تواند‎ ‎دوام بیاورد‎.‎
 
سابقه ایجاد ایستگاه فضایی
ایستگاه فضایی بین المللی نهمین‎ ‎ایستگاه فضایی قابل سکونت است که دور زمین ‏می گردد. اولین ایستگاه از این‎ ‎دست، شامل ایستگاه سالیوت‎ (Salyut) ‎اتحاد ‏شوروی با شش مدل و اسکای لب‎ (Skylab) ‎ایالات متحده بود که در دهه 1970 راه ‏اندازی شدند‎.‎در سال‎ 1986 ‎اتحاد شوروی استفاده از ایستگاه فضایی میر‎ Mir ‎به ‏عنوان اولین ایستگاه‎ ‎فضایی قابل استفاده در طراحی پیش ساخته ای‎ modular ‎یا ‏تکه تکه ای را شروع‎ ‎کردند. شوروی ها بر اساس طراحی فضاپیمای سایوز(‏‎(Sayusیک ‏سیستم نقل و‎ ‎انتقال اقتصادی و قابل اعتماد را برای ایستگاه به وجود آوردند.

این ‏سیستم‎ ‎به آنها این توانایی را داد که تجهیزات و امکانات و نیز کارکنان را به‎ ‎ایستگاه ‏میر منتقل کنند. اما به دنبال فروپاشی اتحاد شوروی در سال 1991‏‎ روسیه اداره و ‏بهره برداری از ایستگاه میر را متوقف کرد. در سال 2001‏‎ ‎روسیه میر را از مدار خارج ‏کرد و و آن را به زمین انداخت‎.‎در دهه‎ 1990 ‎روسیه تمایل داشت تا یک ایستگاه دیگر ‏به نام میر2 را بسازد. ایالات‎ ‎متحده هم نقشه کشیده بود که یک ایستگاه به نام ‏فریدامFreedom ‎را با‎ ‎مشارکت آژانس فضایی اروپا، کانادا و ژاپن بسازد. در نتیجه با ‏وجود‎ ‎مشکلاتی ایالات متحده و روسیه در سال 1993 توافق کردند که یک ایستگاه‏‎ ترکیبی یعنی ایستگاه فضایی بین المللی را بسازند‎.‎برای راه اندازی‎ ‎پروژه، فضاپیماها ‏از سال 1995 تا 1998 به سوی میر پرواز کردند. فضانوردان‎ ‎ایالات متحده به عنوان ‏محقق برای شش ماه در ایستگاه روسی خدمت کردند‎.‎

تأخیرهای‎ ‎اصلی در ساخت ‏ایستگاه به خاطر تأخیر حکومت روسیه رخ داد. بالأخره یک موشک‎ ‎پروتون روسیه اولین ‏مدل را در سال 1998 به ایستگاه برد. این مدل توسط‎ ‎روسیه و با سرمایه گذاری ‏ایالات متحده ساخته شد و زاریا‎ Zarya ‎که در روسی‎ ‎طلوع خورشید معنی می دهد ‏نامیده شد‎.‎دومین مدل یعنی یونیتیUnity ‎به‎ ‎وسیله ایالات متحده ساخته شد. شاتل فضایی اندیوورEndeavour ‎در سال 1998‏‎ ‎یونیتی را به مدار برد و آن را به زاریا ملحق ‏کرد. یونیتی شش دریچه دارد‎. ‎یکی به زاریا متصل شد و دیگران آماده اند که به عنوان ‏متصل کننده برای‎ ‎دیگر مدل ها به کار روند‎.‎در سال 2000 موشک پروتون, یک مدل دیگر ‏ساخت روسیه به نام زوزدا‎ Zvezda ‎یا مدل سرویس‎ Service ‎را به ایستگاه برد‎.‎زوزدا‎ محل کار و زندگی برای فضانوردان است.

در سال 2000 شاتل دیسکاوری قطعات‏‎ بیشتری را به ایستگاه برد که شامل پایه برای صفحات خورشیدی و دستگاه اتصال‎ دهنده بود که یک توقفگاه برای شاتل ها محسوب می شود‎.‎اولین خدمه‎ ‎تمام وقت در ‏سال 2000 با یک فضاپیمای سایوز به ایستگاه وارد شدند. فرمانده‎ ‎یک آمریکایی و دو ‏نفر کارمند دیگر روسی بودند. ماه بعد فضاپیمای اندیور‎ ‎اولین صفحه خورشیدی ساخت ‏آمریکا را به فضا برد تا صفحات کوچک روی مدل های‎ ‎روسی تکمیل شوند‎. شاتل آتلانتیس‎ Atlantis ‎مدل آزمایشگاه دستینی‎ Destiny ‎را در سال 2001 به ایستگاه برد. ‏چند ماه بعد دستینی فعال شد و‎ ‎آزمایش علمی شروع شد. همچنین در این سال دو ‏مدل اضافی, یکی روسی و دیگری‎ ‎آمریکایی و نیز یک توقفگاه اضافه شدند‎.‎یکی‎ ‎از ‏مدل های ایستگاه که درپشت آن صفحات خورشیدی نصب شده اند. در آوریل 2001‏‎ ‎اولین جهانگرد فضایی به عنوان مسافر با یک سایوز به ایستگاه مسافرت کرد‏‎. "‎دنیس ‏تیتو" از کالیفرنیا این سفر را به قیمتی که فاش نشده انجام داد. او‎ ‎قبل از پرواز شش ‏ماه برای آماده شدن به روسیه‎ ‎رفت و شش روز هم در ایستگاه بود.

یک تاجر اهل ‏آفریقای جنوبی دومین جهانگرد فضا بود که در سال 2002 با سایوز به ایستگاه رفت‏‎. ‎گام‎ ‎های بعدی برای ایستگاه آن بود که توان ایستگاه افزایش یابد و سیستم های‎ ‎تأمین کننده زندگی برای شش, هفت نفر کارمند به وجود بیاید. برای بازگشت‎ ‎اضطراری تعداد زیاد کارکنان، ناسا در نظر داشت تا یک "هواپیمای فرار" هفت‎ نفره ‏درست کند‎. ‎اما در سال 2001 مشخص شد که ناسا هزینه های توسعه‏‎ ‎و اداره ‏ایستگاه را کم تخمین زده بوده است. هزینه ناسا برای ایستگاه پنج‎ ‎میلیارد بیش از ‏بودجه تعیین شده بود. در نتیجه ناسا طرح افزایش کارکنان و‎ ‎ساخت هواپیمای فرار را ‏به تعویق انداخت.

شرکای اروپایی و ژاپنی قویاً با‎ ‎این تصمیم مخالفت کردند‎.‎در سال ‏2002 ایستگاه با همان سه نفر کارمند‏‎ ‎به فعالیتش ادامه داد. شاتل های فضایی هر ‏چهار یا پنج ماه کارکنان را‎ ‎جایگزین می کنند. فضانوردان روسی هم هر شش ماه با ‏یک فضاپیمای سایوز جدید‎ ‎به سوی ایستگاه پرواز می کنند. سایوز به عنوان یک ‏کپسول اضطراری در مواردی‎ ‎که تهدیدی برای زندگی کارکنان به وجود می آید، عمل ‏می کند. گسترش سیستم‎ ‎نیرو ادامه یافت اما خیلی آهسته تر از نقشه ای که در ‏ابتدا برای آن طرح‎ ‎شده بود‎.‎در سال 2003 شاتل فضایی کلمبیا هنگام ورود دوباره به ‏جو‎ ‎زمین خرد شد و همه هفت سرنشین آن کشته شدند. ناسا تا زمانی که بتواند از‎ سلامتی پروازهای آینده مطمئن شود پروازهای شاتل را متوقف کرد. سپس‎سایوزهای روسی حمل و نقل کارکنان را از زمین به ایستگاه و برعکس به عهده‎ گرفتند. کارمندان ایستگاه به دو نفر کاهش پیدا کرد تا زمانی که پرواز شاتل‎ ‎ها روند ‏عادیش را پیدا کند. اخیراً شاتل ها پروازشان را از سر گرفته‌اند. 
منبع:آویا

جزئیاتی از ماهواره بر سفیر

                    جزئیات ماهواره بر سفیر


سفیر نام ماهواره بر ساخت جمهوری اسلامی ایران است که ساخت آن از ده سال پیش یعنی حدود سال 1375 شروع شد.مرکز انجام این پروژه صنایع شهید همّت است که بخش مهمّی از پروژه موشکی کشو را یر عهده دارد.


این موشک درارای قسمت های مختلفی است که به آن ها پرداخته می شود.
این موشک یک ماهواره بر سبک است که می تواند ماهواره های سبک را در مدار پایین (LEO )قرار دهد.این ماهواره بر طولی حدود 22 متر و قطری برابر 1.52 متر است و وزنی بیش از 26 تن دارد.موشک سفیر موشکی 3 مرحله ای (مرحله 1و2 سوخت مایع و مرحله سوم سوخت جامد که ماهواره را در مدار به حرکت در می آورد) است.البته موشک سفیر امید که 26 مرداد ماه 1387 پرتاب شد به دلیل عدم وجود ماهواره،فاقد مرحله سوم بود.

مرحله اوّل:
این بخش موشک که بر اساس موشک شهاب-3 ساخته شده است به احتمال زیاد از سوخت مایع RP-1 ( Rocket Propellant-1 ) و اکسید کننده اکسیژن مایع یا نیتریک اسید استفاده می کند.RP-1 سوختی است که از پالایش کروسن (Kerosene ) به دست می آید که هم برای موتور جت و هم موتور موشک استفاده می شود که نوع خالص تر آن برای ماهواره بر ها استفاده می شود.(دکتر حسینی:«از منظر اهمّیّت و ارزش کارخانه تولید سوخت ماهواره بر،این تأسیسات به جهت پیچیدگی با یک واحد پتروشیمی پیشرفته برابری می کند.» البته این کارشناس هوافضا همین طور به این نکات هم اشاره کرده است:«نخستین بار در کشور،موتور این ماهواره بر در محفظه ی خلأ آزمایش شد و صحه گذاری بر موفقیت قبل از پرتاب صحه گذاری شد»،وی با اشاره به این که از منظر سوخت سفیر با موشک های قبلی متفاوت است، افزود:«نوع سوختی که موتور های این ماهواره بر استفاده می کنند از انواعی است که در داخل کشور طراحی و تولید شده است.برای عملیاتی کردن این سیستم،مجبور بودیم که کارخانه سوخت این ماهواره بر را در داخل کشور طراحی کنیم.برای رسیدن به این ماهواره بر،ما توانستیم به صورت همزمان تمام زیر مجموعه های این سیستم را طراحی و به تولید انبوه برسانیم.» که با توجه به این نکات استفاده سوختی غیر از RP-1 نیز چندان دور از نظر نیست.)

این مرحله از موشک برای هدایت از دو روش استفاده می نماید:
1-استفاده از بالچه
2-استفاده از تیغه های هدایت پس سوز (Jet Vanes)
که در عکس زیر بالچه ها با اعداد رومی مشخص شده اند و مورد 1 محل قرار گیری تیغه ها که به احتمال زیاد از جنس گرافیت است.(البته احتمال وجود تیغه های مولیبدنی نیز وجود دارد. )قسمت های قرمز رنگ هم که با شماره2 مشخص شده اند،محل قرارگیری موشک روی پرتابگر است.



دریچه قرمزرنگی که روی عکس با شماره 3 مشخص شده است محل خروج گاز استفاده شده در توربو پمپ است که بعضی مواقع اگزوز نامیده می شود.نحوه ی کار این قسمت در تصویر زیر مشخص است:



در توربو پمپ مقدار کمی از گاز تولید شده در محفظه احتراق باعث چرخش توربین موجود در توربو پمپ می شود و این چرخش به پمپ سوخت و اکسید کننده منتقل می شود و باعث ورود سوخت به محفظه احتراق میشود.

در عکس زیر موارد مشخص شده عبارتند از:
1-محفظه احتراق
2-لوله ورود سوخت یا اکسید کننده
3-توربین توربوپمپ
4-اگزوز توربوپمپ



و این عکس هم به بخش ها دیگری از موتور موشک اشاره می کند:
1- توربوپمپ
2-لوله ورود سوخت
3-محفظه احتراق
4-خروجی اصلی موتور
5-خروجی گاز توربوپمپ



مرحله دوم: مرحله دوم این موشک از دو موتور سوخت مایع استفاده می کند.هدایت این بخش موشک به اصطلاح به صورت Gimbaled Thrust است که با تغییر زاویه دهانه خروجی موتور جهت بردار نیرو نیز تغییر می کند و می توان به این وسیله جهت حرکت موشک را تغییر داد.نحوه عمل این روش در تصویر زیر قابل مشاهده است.



این بخش موشک هم از یک توربوپمپ بهره می برد که اگزوز آن میان دو موتور قرار گرفته است.اجزای این موتور در عکس زیر مشخص شده است:



1-خروجی گاز توربوپمپ(اگزوز)
2-جک های هیدرولیکی برای تغییر زاویه رانش

بخش هدایت کننده مرحله دوم این موشک در جلوی این موشک قرار گرفته است و کابل های انتقال اطلاعات از بخش جلویی به موتور کشیده شده است:



1و2-محل ورود سوخت
3-محل اتصال دو بخش محفظه ی ماهواره
4-کابل های انتقال اطلاعات
مرحله سوم و محفظه ی ماهواره:
این بخش که مرحله پایانی موشک شمرده می شود از یه موتور سوخت جامد و محفظه حمل ماهواره تشکیل شده است.




1-محل اتصال دو بخش و بست های کمکی
2-طرح موشک روی لانچر
پرتابگر:

این موشک برای پرتاب از یک پرتابگر موشک شهاب-3 و یک نگهدارنده ثابت استفاده می کند.طرز کار این سیستم به این صورت است که ابتدا موشک مونتاژ شده و در کارگاه مونتاژ بر پرتابگر سوار شده و تا سکوی پرتاب حمل می شود.در این مرحله موشک به صورت قائم قرار می گیرد و توسط سکوی پرتاب نگاه داشته می شود.سپس سوختگیری شروع می شود و پس از اتمام سوخت گیری و در لحظه ی پرتاب سکوی پرتاب از موشک جدا می شود.موتور موشک کار خود را شروع میکند و به حرکت در می آید.



1-اتومبیل سوخت گیری
2-لانچر موشک

منبع: 

ناسا موفقیت ماهواره ایرانی امید را تایید کرد

سازمان فضانوردی آمریکا ناسا موفقیت آمیز بودن پرتاب ماهواره ملی امید به مدار زمین را تایید کرد.

به گزارش ایرنا، "جفری فوردن" تحلیلگر تحقیقاتی دانشگاه "ام آی تی" گفت: ایران با وجود تحریم ها و مخالفت جهانی، به باشگاه کاملا انحصاری کشورهایی که ماهواره در مدار زمین قرار داده اند پیوسته است.
وی طی اظهاراتی که در رسانه های خبری جهان بازتاب داشته است، پرتاب ماهواره ملی امید را یک دستاورد فناوری ارزیابی کرده است.
فوردن ، با استناد به اطلاعاتی که سازمان فضانوردی آمریکا ناسا منتشر کرده و گزارشهای رصدگران آماتور گفت: به نظر می رسد این ماهواره با موفقیت در یک مدار پایینی زمین قرار گرفته است.
وی افزود: مشخص نیست که ایران برای پرتاب این ماهواره از راکت سه مرحله ای نظیر موشکهای اسکاد شوروی سابق بهره گرفته یا یک راکت دو مرحله ای ساخته است.
فوردن اظهار داشت: برخی رصدگران آماتور معتقدند ایران از راکت دو مرحله ای استفاده کرده است، هر چند هنوز هیچ تایید رسمی در این باره وجود ندارد.
وی افزود: چنانچه این راکت یک راکت دو مرحله ای باشد به منزله جهش بسیار بزرگی در فناوری ایران است که بسیار نگران کننده خواهد بود.
به گفته وی ، ناسا اولین عناصر مداری ماهواره و بدنه راکت آن را که با پرتاب از سایت پرتاب کاوشگر در ساعت 18 و 38 دقیقه روز دوم فوریه سال 2009 به وقت گرینویچ کاملا مطابقت دارد، منتشر کرده است.
این تحلیلگر افزود: رصدگران آماتور ماهواره در انگلیس با استفاده از علایم رادیویی وجود این ماهواره را تایید کردند.
رصدهای نوری نشان می دهد بدنه راکت بسیار درخشانتر از ماهواره است که بیانگر آن است که ایران احتمالا ترکیب سوخت / موتور قدرتمندی برای راکت تهیه کرده است.
جاناتان مک داول تحلیلگر برنامه فضایی در مرکز اخترفیزیک اسمیتسونیان هاروارد می گوید برخوداری از راکت چند مرحله ای گام بزرگی در فناوری موشکی است و مهمتر اینکه ایرانی های تحت تحریم ، به تنهایی به این موفقیت دست یافته اند و آنها با این کار خود ثابت کردند پرتاب ماهواره خیلی دشوار نیست.
مک داول گفت: آمریکا می تواند انتظار داشته باشد که ایران ، در سالهای آینده پرتاب ماهواره های فضایی و مخابراتی بزرگتر و با قابلیت های بیشتر را به مدارهای بالاتر آغاز کند.
به گفته فوردن، رصدگران آماتور در ساعت 3 بعدازظهر در ادینبورگ اسکاتلند این ماهواره را مشاهده کرده اند.

پرتاب ماهواره ملی امید که روز سه شنبه با ماهواره بر سفیر 2 به مدار زمین فرستاده شد در صدر اخبار رسانه های خارجی و داخلی قرار گرفته است.

همه چیز درباره ماهواره امید

* دست آوردهاى پروژه امید :
ساخت اولین سامانه فضایی بومی جمهوری اسلامی ایران · بومی سازی فناوری فضایی به عنوان قطب مهم مولد دانش و فناوری در سایر صنایع · اقتدار ملی از منظر دستیابی و تسلط به فضا
با توجه به تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر بومی‌سازی فناوری‌های راهبردی و در راستای تحقق جنبش نرم افزاری، پروژه امید در صا ایران بعنوان اولین گام عملی کشور در عرصه بومی سازی فناوری فضایی از اسفند 84 آغاز شد.
این پروژه حاصل یک کار جمعی و با بسیج امکانات داخلی کشور شامل بخش‌های مختلف صا ایران، وزارت دفاع و پشتیبانی، شرکت‌های خصوصی و امکانات دانشگاه‌ها به ثمر نشست.

* اهداف پروژه ماهواره ملی امید:

از آنجایی که پروژه امید اولین گام علمی در عرصه بومی سازی فناوری ماهواره بوده است لذا مهمتر و پیچیده تر از دستیابی به یک محصول بومی، ایجاد بسترهای لازم برای این صنعت خواهد بود.
بر این اساس شناسایی صنایع داخلی و ظرفیت‌های موجود در خصوص تجهیزات ساخت، مونتاژ و تست ماهواره و ایجاد بستر فعالیت‌های فضایی در شرکت‌های خصوصی بعنوان اهداف بسیار مهم این پروژه بوده است.


* اهداف مهم پروژه امید در راستای بومی سازی صنعت ماهواره:

- شناسایی ظرفیت‌های موجود در خصوص تجهیزات ساخت، مونتاژ و تست ماهواره
- ایجاد بستر فعالیت های فضایی در شرکت‌های خصوصی
- ایجاد فضای عملیاتی ساخت و تست ماهواره در تعامل با موشک حامل داخلی

* ماموریت ماهواره امید:
ماموریت فنی ماهواره امید به گونه ای تنطیم شده که بتوان با حداقل ریسک به حداکثر اطمینان در یک ارتباط ماهواره‌ای رسید. از اینرو ماموریت ماهواره ای امید به این صورت تعریف شده است:

برقراری ارتباط متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی شامل ماموریت های :

- تعیین مشخصات مداری ماهواره پس از جدایش از موشک حامل.
- تله متری مشخصات زیرسامانه های ماهواره (ارسال اطلاعات داخلی ماهواره به ایستگاه زمینی) برای بررسی وضعیت ماهواره.
- ارسال فرمان از ایستگاه زمینی به ماهواره.


* مشخصات فنی ماهواره امید:

نوع ماهواره: مخابراتی

ابعاد کلی سازه در حالت بسته : cm 40*40*40
وزن: 27 کیلو گرم
کنترل حرارات: پسیو
باند فرکانس: UHF

* ساختار ایستگاه‌های زمینی ماهواره امید

- ایستگاه‌های رنجینگ ( 4 ایستگاه)
- ایستگاه‌های تله متری و تله کامند(3 ایستگاه)
- ایستگاه کنترل مرکزی (ا ایستگاه)  


فناوریهای کلیدی در پروژه:

- تولید الکترونیک ماهواره
- تولید فرستنده و گیرنده فضایی
- فناوری QSM بعنوان فناوری حساس سازه‌ای در ماهواره
- فناوری TVT بعنوان فناوری حساس طراحی حرارتی ماهواره
- تست‌های محیطی فضایی بعنوان بالاترین رده کیفی قطعات
- فناوری بکارگیری GPS فضایی بخصوص در ماهواره بدون پایداری امید
- فناوری Ranging
- فناوری شبیه‌سازی پرواز ماهواره
- مهندسی سامانه فضایی بصورت کاملاً بومی
- اثبات وجود ماهواره در مدار
- تعیین دوره تناوب و زمان طلوع ماهواره با دقت بالا
- ارتباط تله متری تله کامند با ماهواره
- تهیه نرم افزارهای گزارش‌گیری برای تحلیل اطلاعات تله متری

ادامه مطلب ...

تلسکوپ فضایی هابل چیست ؟


تلسکوپ فضایی هابل دقیقا چیست؟ چرا به این اندازه استثنایی است؟ چگونه این چنین عکس های شگفت انگیزی می گیرد وما کجا می توانیم آنها را ببینیم؟ما به طور دقیق به بررسی این وسیله ای که انقلابی را در ستاره شناسی و نجوم پیش آورد می پردازیم.

مشکل بزرگ تلسکوپ های مستقر در زمین این بود که مشاهده ی نور ستاره های دور دست قبل از اینکه از اتمسفر زمین بگذرند ممکن نبود-از کنار ابر ها و آب و هوا-و اتمسفر زمین که مکان غلیان است-با گرد و غبار وهوای گرمی که جریان دارد و به بالا صعود می کندو هوای سرد با نزول به سمت زمین می آید و آب ها بخار می شوند.

همه ی این عوامل باعث می شوند که عکس های ستارگان تیره و غیر دقیق از آب در بیایند و فواید تلسکوپ های زمینی را محدود کنند.

در سال 1946یک متخصص فیزیک نجومی با نام دکتر لمن اسپیتزر(1997-1914)پیشنهاد داد که تلسکوپی در فضا می تواندعکس های واضح تری را از چیز های دورتربگیرد که تلسکوپ های زمینی قادر به آن نمی باشند.این یک ایده ی عصبانی کننده بود با توجه به این که هنوز هیچ موشکی به فضای خارجی پرتاب نشده بود.به عنوان مثال برنامه های فضایی ایلات متحده ی آمریکا در سالهای بین 1960 و 1970 توسعه یافت و برتری پیدا کرد.اسپیتزر در ناسا و همایش توسعه دادن تلسکوپ های فضایی سخن رانی کرد.در سال 1975 آژانس فضایی اروپاو ناسا شروع به توسعه دادن تلسکوپ های فضایی کردند.در سال1997مجلس برای تلسکوپ های فضایی بودجه ای را تصویب کردو ناسا با یک شرکت درجه یک قرار داد بست و پیمان کاری برای سرکشی کردن به ساختمان آنها انتخاب کرد.

در سال 1983 تلسکوپ فضایی به نام ستاره شناس آمریکائی ادوین هابل نام گذاری شد.هابل کسی بود که با مشاهداتی بر روی ستاره های متغییر در کهکشان های دیگر مطمئن شد که جهان در حال انبساط و بزرگ شدن است که نظیریه ی مهبانگ یا انفجار اولیه در عالم را تائید می کرد.ساخت تلسکوپ فضایی هابل 8سال به طول انجامید.

این تلسکوپ بیش از چهار صد هزار قطعه داردو بالغ بر بیست و شش هزار مایل سیم کشی الکتریکی دارد.

تلسکوپ فضایی هابل 50 بار حساس تر از تلسکوپ های زمینی است و همچنین 10 بار دقیق تر و تفکیک پذیر تر از تلسکوپ های زمینی است.بعد از تاخیری طولانی وبدهی- تلسکوپ فضایی هابل در سال 1990 در مدارش قرار گرفت.

لسکوپ فضایی هابل (HST) از بسیاری جهات توانمندترین تلسکوپ اپتیکی است که تا کنون ساخته شده است. این تلسکوپ بزرگترین تلسکوپ نیست، آینه اصلی آن با قطر 2.4 متر در مقایسه با تلسکوپ کک در هاوایی که 10 متر قطر دارد کوچکتر است. ولی این تلسکوپ ، که در مداری به فاصله 500 کیلومتری سطح زمین قرار دارد، از اثرات مختل کننده جو زمین به دور است. این امر امکان می‌دهد تا جزئیات دقیقتری نسبت به تلسکوپهای مستقر در زمین دیده شوند و نیز طول موجهایی مثل فرابنفش که به سطح زمین نمی‌رسند قابل مشاده باشند.

تاریخچه تلسکوپ فضایی هابل

این تلسکوپ به نام اختر شناس آمریکایی ، اووین هابل که در دهه 1920 به دو کشف عمده در اختر شناسی نایل آمد. نام گذاری و عملا تمام کهکشهانها در حال دور شدن از ما هستند (یعنی عالم در حال انبساط است). کشف اخیر به مفهوم مهبانگ به عنوان سرآغاز انبساط عالم منجر شد. در طرح اصلی که به درستی برای HST1 در نظر گرفته شده‌اند، عبارتند از مطالعه کهکشانها و مطالعه مهبانگ.

مشخصات تلسکوپ فضایی هابل

تلسکوپ HST تقریبا 14 متر طول 5 متر و 11500 کیلوگرم وزن دارد. این تلسکوپ طوری طراحی شده است که از تمام ظرفیت سفینه فضایی که آن را در 25 آوریل 1990 در مدار قرار داد استفاده کند. صفحه‌های خورشیدی که در مدار برافراشته شده‌اند و 10 متر طول دارند، توسط آژانش فضایی اروپا فراهم شدند. نوری که لوله تلسکوپ را بپیماید و به آینه اصلی برخورد کند که بازتابیده می‌شود و به آینه کوچک دومی که در مرکز لوله قرار دارد بر می‌گردد.

این آینه نور را به طرف آینه اصلی بر می‌گرداند و از سوراخی که در مرکز آن قرار می‌گذارند. این طرح اپتیکی را تلسکوپ کاسگرینی نوع ریچی - کرتن می‌نامند. در پشت سوراخ چهار سنجش افزار علمی عمده قرار دارند که عبارتند از دو دوربین عکاسی و دو طیف نگار ، هر دو دوربین عکاسی می‌توانند تصویرهایی مرئی و فرابنفش گرفته ، دوربینها طوری طراحی شده‌اند که تفکیک بسیار بهتری نسبت به آنجه بر روی زمین قابل دستیابی است بدست می‌دهند.

دهانه ورودی طیف نگارها بسیار کوچک است و این امر امکان می‌دهد که HST تفکیک خوبی داشته باشد و طیف نمایی اجسام منفرد در میدانهای شلوغی مثل مرکز خوشه‌های ستاره‌ای کروی مسیر شود، در حالی که چنین مشاهداتی از روی زمین غیر ممکن هستند و همچنین طیف نگارها می توانند نسبت به سیگنال به نوفه بسیار بزرگتر و تفکیک طیفی بهتری نسبت به تلسکوپهای فرابنفش قبلی در حال چرخش مدار بدست دهند و اندازه گیری وی‍ژگیهای طیفی ضعیفی را که قبلا هرگز دیده نشده است امکان پذیر کنند.

تعمیرات تلسکوپ هابل

کمی پس از پرتاب معلوم شد که آینه اصلی HST دارای ابیراهی کروی است و این نقصی است که باعث می‌شود که تصویرها حاوی 15 درصد نور متمرکز شده باشند و باقی به صورت نامشخص پخش شود. این نقص ، در نهایت با تجهیزات آزمایشی معیوبی مرتبط می‌شد که سالها قبل از پرتاب موقع ساختن آینه بکار رفته بود. اگر چه پردازش شدید رابانه‌ای توانسته بود بیشتر مشکلات تصویرها را بر طرف کند و مشاهدات طیف نوری را همچنان به انجام برساند، توانایی تلسکوپ در ایجاد تصویر اجسام ضعیف نسل آنهایی که در لبه عالم قرار دارند از بین رفته بود.

فضانوردان سفینه فضایی در دسامبر 1993 بیشتر از ده تعمیر عمده روی تلسکوپ انجام دادند. و از جمله ژپروسکوپهای جدید ، صفحه‌های خورشیدی ، آینه‌های تصحیح کننده بسیار دقیق و کوچکی روی آن نصب کردند و تلسکوپ را به کارآیی اپتیکی طرح اولیه بازگرداند. نصب دستگاههای اپتیکی تصحیح کننده مستلزم این بود که یکی از پنج سنجش افزار اصلی HST ، یعنی نورسنج خیلی سریع را بردارند. اکنون ، توان تفکیک در این دستگاه نزدیک به حدی است که از خواص موجی نور انتظار می‌رود.

شرایط استفاده از تلسکوپ هابل

استفاده از HST مستلزم کارهای تدارکاتی دقیق است. قبل از پرتاب ، همه آسمان نقشه برداری شد و نزدیک به 20 میلیون ستاره راهنما مشخص شدند. این نقشه خیلی کاملتر از جامع‌ترین کاتالوگ ستاره‌هاست که تا آن زمان تهیه شده بود. هر اختر شناسی که شخصا خواهان استفاده از این تلسکوپ باشد (همه منجمان جهان واجد شرایط هستند) ، از حدود یک سال جلوتر با مشخص کردن پرسش علمی مورد نظرش و مشاهدات پیشنهادی‌اش می‌تواند متقاضی استفاده از HST شود.

برای استفاده از HST معمولا 800 تقاضا در هر سال دریافت می‌شود. گروههای شش تا هفت نفری اختر شناسایی که نماینده عرصه‌های مختلف تخصصی‌اند. یک هفته را صرف رده بندی پیشنهادها و تعیین زمان استفاده از تلسکوپ می‌کنند. در برنامه پذیرفته شده متوسط ممکن است بیست و پنج ساعت وقت استفاده از تلسکوپ را به خود اختصاص می‌دهد.

کشفیات تلسکوپ هابل در چهار سال اول

در خلال چهار سال اول کارکرد HST ، کشفهای مهم زیادی حاصل شده‌اند. بیشترین این کشفها از تکنیک بی سابقه یا از ترکیب طیف نمایی با تفکیک خوب طیف نمایی با دقت زیاد بدست آمده‌اند. نمونه‌های اول ، کاوش هسته‌های مربوط به خوشه‌های کروی ستاره‌ها و کهکشانهای بیضوی غول آسا را شامل می‌شوند. افزوده شدن طیفها به اندازه گیری انتقالهای دوپلری ، سرعتهای بسیار زیادی را درست در هسته چندین کهکشان بیضوی نشان داده است.

این امر شاهد ضمنی مهمی بر وجود سیاه چاله‌ای در حدود 109برابر جرم خورشید در آنجاست. تصویرگیری در سحابی جبار ، که ناحیه‌ای جوان از لحاظ تشکیل ستاره‌هاست و در فاصله‌ 1500 سال نوری از خورشید قرار دارد. شواهدی از وجود قرصهایی از ماده را در اطراف بسیاری از ستاره‌ها نشان داده است. این موارد را به احتمال قوی می‌توان نمونه‌هایی از منظومه شمسی در حال تشکیل دانست.

پیش بینی هابل

ادومین با شناسایی غلیظ و سیال در کهکشان امراه المسلسله در سال 1924 برای اولین بار ثابت کرد که کهکشانها از راه شیری خیلی دورترند. مطالعه این ستاره‌ها در کهکشانهای دورتر توسط SHT ظاهرا به جمع آوری دلایلی منجر می‌شود که عالم از آنچه قبلا تصور می‌شد کوچکتر و جوانتر است.

پیش بینی مهم دیگر نظریه مهبانگ این است که در آغاز پیدایش عالم فقط سه عنصر اول هیدروژن ، هلیوم و اندکی لیتیوم تولید شده‌اند. به کمک رصدهای SHT نشان داده می‌شود که این پیش بینی در واقع صحیح است و عناصر دیگر به مرور زمان در طول تاریخ کهکشان راه شیری در ابر نواخترها ساخته شده‌اند.
آینده تلسکوپ هابل
تلکسوپ فضایی هابل SHT با قابلیت استفاده از خدمات سفینه فضایی و اینکه قرار است در آینده به وسایل جدیدی مثل طیف نگار قدرتمندتر و دوربین عکاسی فرو سرخ مجهز شود، باید برای بیشتر از یک دهه کارش را ادامه دهد.


منبع: دانشنامه رشد

پایان افسانه شاتل ها در راه است


تصویر


                           اتوبوس های محبوب فضایی به پایان راه نزدیک می شوند



شاتل های فضایی را پیچیده ترین ماشین ساخت دست بشر نامیده اند و به عقیده بسیاری از دانشمندان، اگر هرگونه تلاش مهندسی دیگری در گوشه و کنار جهان برای ساخت ماشینی با ساختار و نقشه مشابه شاتل ها صورت گیرد، هیچ تفاوتی بین ساختار آنها و شاتل های فعلی نخواهد بود. شاتل ایندیور به عنوان یکی از سه شاتل فعال ناسا کمتر از 10 روز دیگر راهی ایستگاه فضایی بین المللی می شود تا ناسا ضمن تکمیل بیشتر این ایستگاه، گام دیگری به سوی سپردن افسانه شاتل ها به موزه در سال 2010 برداشته باشد.
شاتل ایندیور چهاردهم نوامبر یعنی کمتر از 10 روز دیگر راهی ایستگاه فضایی بین المللی خواهد شد. در این سفر 15 روزه، هفت خدمه ایندیور ماموریت دارند تا ضمن انتقال محموله های غذایی و تجهیزات فنی، چهار پیاده روی فضایی نیز انجام داده و بخشی از اتصالات ایستگاه فضایی بین المللی را نصب و تعمیر کنند. این مفاصل به ایستگاه امکان می دهند تا انرژی مورد نیاز از پرتوهای خورشیدی را به بهترین شکل ممکن دریافت کنند. گرچه با توجه به نزدیک شدن ایستگاه فضایی به مراحل نهایی ساخت خود، ماموریت در پیش ایندیور که تحت نام126- STS انجام می شود اهمیت دوچندانی پیدا کرده است، اما نگاهی به خدمت رسانی 2 شاتل دیگر یعنی دیسکاوری و آتلانتیس در کنار ایندیور در ماموریت های گذشته خالی از لطف نخواهد بود.
بی شک ساخت و تکمیل ایستگاه فضایی بین المللی می تواند به عنوان ثمره و نقطه عطف نیم قرن حیات اکتشافات فضایی مد نظر قرار گرفته شود. این ایستگاه در حالی به مراحل ساخت خود نزدیک می شود که بشر اکنون سودای سکونت طولانی مدت و حتی دائمی در فضا را دارد و از این رو، موفقیت در پروژه ساخت ایستگاه فضایی بین المللی می تواند تمرینی مناسب در این زمینه تلقی شود. در این میان، شاتل های فضایی که خود نتیجه به سرانجام رسیدن طرح ها و ایده های منحصربه فرد دانشمندان بوده اند، بیشترین خدمت ممکن را به دانش بشری در این راه پرمخاطره کرده اند.
در حال حاضر، شاتل های فضایی که به آنها سیستم های حمل و نقل فضایی اطلاق می شود از سوی دولت آمریکا و ناسا برای انتقال فضانوردان و طیف وسیعی از محموله ها به فضا و ایستگاه فضایی بین المللی به کار گرفته می شوند. شاتل ها که قابلیت حمل تا نزدیک به 23 تن بار را دارند به هنگام قرار گرفتن در سکوی پرتاب و به دلیل اتصال به مخزن سوخت خارجی نارنجی رنگ، 2 راکت بالابرنده از ابهت خیره کننده ای برخوردارند، اما وقتی از اتمسفر زمین خارج می شوند، تنها در قالب هواپیمایی فوق مدرن به سوی ایستگاه فضایی به حرکت خود ادامه می دهند. شاتل ها سیستم های حمل و نقل فضایی هستند که تنها برای سفر به مدار های کم ارتفاع اطراف زمین طراحی شده اند و در این سفرها معمولاماهواره هایی را نیز به مدار منتقل می کنند. بی شک همین ویژگی چندمنظوره بودن شاتل هاست که از آنها به عنوان خدمت رسان ترین ماشین ساخته شده در تاریخ اکتشافات فضایی یاد می شود، در حالی که کپسول های سایوز روسیه که نقش مکملی در کنار شاتل ها دارند، از قابلیت های اجرایی بسیار محدودتری برخوردارند.

ماکسیم فارگت، پدر شاتل ها
ماکسیم فارگت، دانشمند و طراح برجسته ای است که طرح فوق العاده پیشرفته شاتل ها را ارائه کرده است و شاید دانستن این نکته نیز جالب باشد که این دانشمند نقش ویژه ای نیز در طراحی فضاپیماهای مرکوری، جمینی و آپولو داشته است. زمانی که ناسا برنامه شاتل ها را طرح ریزی می کرد، برای این سیستم های فضایی تا 100 پرتاب و به عبارتی دیگر 10 سال خدمت رسانی پیش بینی شده بود، با این حال، وقوع 2 حادثه دلخراش یعنی انفجار شاتل های چلنجر و کلمبیا که با کشته شدن تمامی خدمه های آنها همراه بود، تغییراتی را در این طرح ریزی ها به وجود آورد.

افسانه 6 شاتل
دانشمندان ناسا برای تحقق برنامه توسعه ایستگاه فضایی بین المللی و همچنین استقرار ماهواره های مختلف در مدار زمین و حتی سرویس دهی تلسکوپ فضایی هابل، از 6 شاتل استفاده کرده اند؛ البته شاتل اینترپرایس تنها شاتلی است که بجز پرتاب تاریخی اش به عنوان سرآغاز پرتاب شاتل های فضایی همواره روی زمین بوده و تنها برای افزایش آماده سازی فضانوردان در ماموریت های فضایی به کار گرفته شده است. کلمبیا، چلنجر، دیسکاوری، آتلانتیس و ایندیور 5 شاتلی هستند که وظیفه دشوار اما درخشان پیاده سازی برنامه های ناسا در فضا را بر عهده داشته اند. اما انفجار شاتل چلنجر تنها 73 ثانیه پس از پرتاب در سال 1986 که ناسا را بر آن داشت شاتل ایندیور را به عنوان جایگزین آن بسازد و همچنین انفجار شاتل کلمبیا در راه بازگشت به زمین در سال 2003، گوشه های تلخ و تاریک حیات شاتل های فضایی به حساب می آیند.
شاتل ها ساختار فوق العاده پیچیده ای دارند. در حقیقت، در ساختار آنها از نخستین محصولات طیف قابل توجهی از فناوری های نوین استفاده شده است. شاتل ها یکی از نخستین سیستم های حرکتی در جهان به حساب می آیند که در آنها از سیستم کنترل پرواز رایانه ای استفاده شده است. استفاده از این فناوری به معنای آن است که هیچ گونه ارتباطی میان فرمان کنترل خلبان و مجموعه اتصالات مکانیکی و هیدرولیکی شاتل برای اعمال کنترل بر سطوح یا سیستم کنترل واکنش ها وجود ندارد. از آن گذشته نرم افزار رایانه های فوق مدرن شاتل ها با استفاده از زبان بسیار پیشرفته HAL/S نوشته شده تا بیش از پیش بر کارایی، اطمینان و پیچیدگی آن افزوده شده باشد. دانشمندان ناسا در سه دهه گذشته بارها در موتورهای شاتل ها دست برده و آنها را با توجه به جدیدترین پیشرفت های صورت گرفته در دنیای فناوری های دیجیتالی به روز کرده اند. در حقیقت، دانشمندان ناسا با گذشت هر روز روند تکاملی استفاده از شاتل ها را طی کرده اند. به عنوان مثال در 2 ماموریت نخست شاتل ها موسوم به1- STS و 2- STS مخزن سوخت خارجی شاتل ها به رنگ سفید درآمده بود تا بر استحکام سطح عایق شده آن افزوده شود، اما آزمایش های بعدی نشان داد که نیازی به انجام چنین کاری نبوده و می توان به جای وزن قابل توجهی که رنگ آمیزی بر شاتل تحمیل می کند، محموله های بیشتری را به فضا برد.

ساختار شاتل ها
شاتل های فضایی که تقریبا هر سه فروند باقیمانده آنها دارای ساختار یکسانی هستند 24/37 متر ارتفاع و پهنای بال 79/23 متر داشته و در حالی که وزن آنها به صورت خالی از بار حدود 69 تن است، می توانند با حداکثر سرعت 7743 متر بر ثانیه حرکت کنند. یکی از نکات جالب درخصوص این فضاپیماها، متغیر بودن ظرفیت حمل فضانوردان در آنهاست. شاتل ها ابتدا حداکثر تا 2 فضانورد را با خود به فضا می بردند، اما این گنجایش در ادامه به 5 تن افزایش یافت. در ماموریت های فعلی نیز تا 7 فضانورد سوار بر شاتل راهی ایستگاه فضایی می شوند، اما در یکی از تاریخی ترین ماموریت های شاتل 11 فضانورد آن هم در شرایط اضطراری در شاتل جای گرفتند.
شاتل ها گرچه تا رسیدن به سن بازنشستگی در سال 2010 تنها 2 سال دیگر در خدمت توسعه دانش فضانوردی و اکتشافات فضایی خواهند بود، اما تا فرا رسیدن آن زمان که حتی گفته می شود به دلیل ایجاد وقفه ای چندین ساله تا آماده شدن فضاپیمای آتی ناسا موسوم به اریون احتمال تمدید دو تا سه ساله ماموریتشان وجود دارد، هنوز وظایف دشواری بر دوش دارند. نگاهی به گذشته نیز گویای حیاتی پرمخاطره و توام با نقاط عطف جذابی برای آنها بوده است. شاتل اینترپرایس نخستین شاتلی است که در سال 1977 پرتاب شد تا گامی بلند به سوی تحقق رویای دیرینه بشر مبنی بر حرکت آزاد در فضا برداشته شده باشد. پس از آن روز تاریخی، شاتل کلمبیا نیز در 11 نوامبر سال 1982 و برای نخستین بار با 4 فضانورد اولین ماموریت اجرایی شاتل ها را به انجام رساند. در سال های 1983، 84 و 85 میلادی 3 شاتل چلنجر، دیسکاوری و آتلانتیس نخستین پرتاب های خود را تجربه کردند تا افسانه شاتل ها وارد مراحل حساس تری شده باشد.
اکنون و در حالی که همه نگاه ها به ماموریت چند روزه آینده شاتل ایندیور دوخته شده است، موجی از نگرانی در دیدگان مقامات ارشد ناسا به چشم می خورد. نسل جدید فضاپیماهای ناسا با قابلیت رسیدن به هدفی همچون ماه و در ادامه مریخ، فاصله نسبتا زیادی تا آغاز پرتاب دارد، در حالی شاتل ها خسته از بیش از 3 دهه حضور در فضا و به دلیل فرسایش نسبی که در ساختار آنها به وجود آمده بناچار برای رفتن به موزه آماده می شوند.

نویسنده: مهدی پیرگزی
منبع: روزنامه جام جم شماره 2421 مورخه 15/8/87 صفحه 12

سربازان خسته فضا به موزه می روند

با احتساب پرتاب دیسکاوری در سی و یکم ماه مه شاتلها تنها 11 بار دیگر عازم فضا خواهند شد و پس از آن شاتلها به موزه انتقال داده می شوند.

بر اساس برنامه ریزی بلند مدت ناسا، شاتلها در سال 2010 بازنشسته و روانه موزه خواهند شد تا شاید آنجا مکانی باشد برای آنهایی که سالها در آروزی مشاهده پیچیده ترین ماشین ساخت دست بشر بوده اند.

مأموریت STS-124 دیسکاوری

مأموریت STS-124 دیسکاوری

مأموریت دیسکاوری در این پرتاب انتقال بخش دیگری از آزمایشگاه فضایی کیبو به ایستگاه فضایی بین المللی است. این دهمین مأموریت شاتل پس از وقوع فاجعه کلمبیا در سال 2003 و در عین حال نخستین مأموریتی محسوب می شود که اصلاحات کاملی در مخزن سوخت خارجی شاتل صورت گرفته است. خدمه مأموریت عبارتند از مارک کلی، کن هام، مایک فوسم، کارن نایبرگ، رونالد گاران و آکیهیدو هوشیدا. همچنین گرگ چامیتوف نیز در بازگشت شاتل به زمین منتقل می شود.

مأموریت STS-125 آتلانتیس

مأموریت STS-125 آتلانتیس

زمان تقریبی برای این پرتاب هشتم ماه اکتبر 2008 در نظر گرفته شده است. آتلانتیس در این مأموریت به سراغ تلسکوپ فضایی هابل رفته تا پنجمین و آخرین سرویس دهی به این تلسکوپ انجام شود. با انجام این تعمیرات طول عمر هابل تا سال 2013 افزایش خواهد یافت. از آنجا که آتلانتیس در این مأموریت به ایستگاه فضایی نخواهد رفت تا در صورت بروز مشکلات فنی تعمیرات لازم بر روی آن انجام شود، شاتل ایندیور برای انتقال به سکوی پرتاب آماده نگاه داشته می شود تا در صورت نیاز راهی فضا شود. خدمه آتلانتیس در این مأموریت عبارتند از اسکات آلتمن، گرگ جانسون، مگان مک آرتور، مایکل گود، جان گرانسفلد، مایکل ماسیمینو و آندرو فوستل.

مأموریت STS-126 ایندیور

مأموریت STS-126 ایندیور

زمان تقریبی برای پرتاب شاتل پانزدهم ماه نوامبر 2008 عنوان شده است. در این مأموریت محموله های غذایی و تجهیزات برای فضانوردان به ایستگاه فضایی منتقل خواهد شد. همچنین در بخش پایانی مأموریت فضانوردان تعیین شده تعویض می شوند. خدمه مأموریت عبارتند از کریس فرگوسن، اریک بو، استفان براون، هیدمایر استفانیشن، دان پتی ، شین کیمبرو و ساندرا مگنوس که جایگزین گرگ چامیتوف خواهد شد.

مأموریت STS-119 دیسکاوری

دوازدهم فوریه 2009 زمان تقریبی پرتاب این شاتل عنوان شده است. در این مأموریت چهارمین تیر مشبک ایستگاه فضایی در آن نصب شده و همچنین چهارمین سری از آرایه های خورشیدی و باتریها نیز به ایستگاه فضایی بین المللی منتقل می شوند. خدمه مأموریت عبارتند از لی آرکامبات، دومنیک آناتولی، جانم فیلیپس، استیون سوانسون، ژوزف آکابا، ریچارد آرنولد و کوئیچی واکاتا. ساندرا مگنس نیز به زمین منتقل خواهد شد.

مأموریت STS-127 ایندیور

به گزارش مهر، این شاتل در 27 مارس 2009 راهی فضا می شود. در این مأموریت آخرین بخش از مدل آزمایشگاه ژاپنی موسوم به کیبو به ایستگاه فضایی بین المللی منتقل می شود. خدمه مأموریت عبارتند از مارک پولانسکی، داگ هارلی، کریستوفر کاسیدی، توماس مارشبورن، داو وولف، جولی پایت و تیموتی کوپرا. کوئیچی واکاتا نیز راهی زمین خواهد شد.

مأمورریت STS-128 آتلانتیس

این شاتل در بهار سال 2009 راهی فضا می شود. مأموریت اصلی این شاتل انتقال مدل ایتالیایی چند منظوره Donatello به ایستگاه فضایی بین المللی است. خدمه مأموریت هنوز مشخص نشده اند اما قطعا تیم کوپرا راهی زمین خواهد شد.

مأموریت STS-129 دیسکاوری

جولای 2009 دیسکاوری بار دیگر راهی فضا و ایستگاه فضایی بین المللی خواهد شد. در این مأموریت نخستین بخش از سیستم  ExPRESS به این ایستگاه منتقل می شود.

مأموریت STS-130 ایندیور

احتمالا این آخرین مأموریت ایندیور خواهد بود که بین اکتبر 2009 تا ژانویه 2010 راهی فضا می شود. در این پرتاب محموله های غذایی و تجهیزات به ایستگاه منتقل می شود. خدمه مأموریت هنوز مشخص نشده اند.

مأموریت STS-131 آتلانتیس

این مأموریت نیز آخرین مأموریت آتلانتیس خواهد بود. در این پرتاب مدل اتصال به ایستگاه موسوم به Docking Cargo Module به فضا برده می شود. خدمه مأموریت هنوز تعیین نشده اند.

مأموریت STS-132 دیسکاوری

دیسکاوری نیز در این مأموریت آخرین پرتاب خود را تجربه خواهد کرد. آوریل 2010 زمان این پرتاب اعلام شده است و در آن قطعات مدل Node 3 به ایستگاه فضایی منتقل می شود. پیش بینی می شود درصورتی که نیاز به مأموریت اضطراری دیگری نباشد این آخرین مأموریت شاتلها خواهد بود.

مأموریت STS-133 ایندیور !

جولای 2010 و البته اگر ضرورتی در میان باشد.

منبع:خبرگزاری مهر