نبرد غول ها

اشاره: پیش از معرفی بویینگ 8-747 در سال گذشته، ایرباس با هواپیمای 550 نفره A-380 ، کل بازار هواپیماهای 400 نفره به بالا را متعلق به خود می‌دید. اما اکنون بوئینگ با هواپیمای 8-747B خود با ظرفیت 450 مسافر به عنوان رقیب ایرباس کار خود را آغاز کرده است. این هواپیما بزرگترین مشتق B747-400 است که نسبت به B747-400 تغییرات قابل توجهی پیدا کرده است.

از سوی دیگر مدیران ایرباس معتقدند این هواپیما به هیچ وجه رقیبی برای A-380 محسوب نمی شود. آنها معتقدند نه امروز و نه در آینده این هواپیما قادر به رقابت با بزرگترین جت تاریخ نیست و برای اثبات ادعای خود دلایل بسیاری اقامه می کنند. اما سرانجام این کشمکش به کجا خواهد انجامید؟

آنچه که واضح است این نکته است که با توجه به وضعیت بازار هنوز مدیران ایرباس می توانند از موضع قدرت صحبت کنند. اما در این میان آیا بوئینگ می تواند بخشی از بازار از دست رفته خود را بازیابد؟ برای پاسخ به این سؤال، آویا وضعیت کنونی این دو هواپیما را بررسی کرده است:

آلاله صفری، علیرضا کاظمی

هواپیمای B747-8 در واقع نمونه تغییر یافته B747-400 با طول و وزن بیشتر است که از 14 نوامبر 2005 کار بر روی آن آغاز شده است.

علاوه بر تغییر طول و وزن، بال این هواپیما نیز با تغییر نوع wing tip از لحاظ عملکرد آیرودینامیکی بهبود یافته است. همچنین کابین B747-8 مجهزتر از نمونه های قبلی است. این تغییرات سبب شده ظرفیت مسافر این هواپیما با یک افزایش هشت درصدی به 450 مسافر در سه کلاس برسد. برد آن نیز به km14800 (8000 nm) افزایش یافته است. مصرف سوخت این هواپیما به ازای هر صندلی نسبت به B474-400 %16 و هزینه‌های عملکردی به ازای هر صندلی %8 کاهش یافته است. در حالی که بار قابل حمل در نوع باربری آن با افزایش %20 به 394900 پوند رسیده است. با این وجود B747-8 همچنان از صندلی‌های دهه 1970 با عرض 2/17  اینچ استفاده می‌کند در حالی که A380 دارای صندلی‌هایی با عرض 18 اینچ بوده و ظرفیت آن نسبت به B747-400، %35 بیشتر است.

شکل 1- بویینگ 747-8

بنا به گفته Alan Mullaly، مدیرعامل هواپیماهای تجاری بویینگ، «در ساخت B747-8 به منظور افزایش قابلیت‌های حمل بار و مسافر، بازده سوخت بالاتر، هزینه‌های عملکردی پایین تر و مناسب‌تربودن برای محیط زیست با کاهش صدا، از تکنولوژی B787 استفاده شده است. در این هواپیما همچنین از موتور GEnx-2B67 استفاده شده که طبق ادعای Seattle بالاترین بازده سوختی را داراست.

بویینگ برای این هواپیما تاکنون تنها از دو شرکت باربری هوایی 34 فروند سفارش (طبیعتاً برای نوع باربری) دریافت نموده است. Cargolux10 فروند سفارش قطعی و 10 فروند سفارش انتخابی و خط هوایی Nippon cargo ژاپن 8 فروند سفارش قطعی به همراه 6 فروند انتخابی از نوع باربری B747-8 سفارش داده‌اند.

بنا به گفته مدیرعامل Cargolux دلیل این سفارش، رضایت این خط هوایی از B747-400 باربری و موفقیت به دست آمده توسط این خط هوایی به دلیل استفاده از این هواپیما بوده است. وی همچنین امیدوار است افزایش ظرفیت بار و بازده در B747-8 به سوددهی بیشتر این خط هوایی کمک کند. وی همچنین کاهش صدای این هواپیما را دلیل دیگر انتخاب خود بیان کرده است.

با وجود این که این هواپیما تاکنون سفارشی برای نوع مسافربری خود دریافت  نکرده است، بویینگ معتقد است با توجه به سفارش‌هایی که برای هواپیمای باربری این نوع داشته‌اند، امسال اولین سفارش برای نوع مسافربری را نیز دریافت خواهد کرد. ظرفیت 450 مسافر، فاصله بین ظرفیت A380 با هواپیماهایی با بدنه عریض چون A340-600 و B777-300ER را پر می‌کند و این تفاوت در ظرفیت به نظر بویینگ برای به دست آوردن مشتری و بازار فروش کافی به نظر می‌رسد.

 این شرکت تاکنون 39 مشتری را برای خود کاندید نموده است. در بین این مشتریان اسامی همه مشتریان بویینگ به چشم می‌خورد و 12 شرکت نیز جزو شرکت‌های باربری هستند که A380 را سفارش داده‌اند. بویینگ تصمیم دارد تعدادی از مشتریان ایرباس را به دست آورد.

لیستی از شرکت های حمل و نقل هوایی آسیایی مدنظر بویینگ در جدول 1 آمده است.

جدول1- لیست شرکت‌های حمل و نقل آسیایی مد نظر بویینگ برای فروش 747-8

شرکت‌هایی آسیایی که بویینگ برای فروش هواپیما کاندید کرده
ناوگان 747
سفارش داده شده	در حال خدمت	خط هوایی
-	12	Air China
1	6	Air China Cargo
-	24	All Nippon Airways
1	13	Asiana
-	21	Cathay Pacific Airways
-	14	Cathy Pacific Cargo
-	15	China Airlines
3	18	China Airlines Cargo
2	-	China Cargo Airlines
-	2	China Southern Airlines
-	15	EVA Air
-	3	EVA Air Cargo
6	-	Jade Cargo International
-	65	Japan Airlines
-	11	Japan Airlines Cargo
2	20	Korean Airlines Cargo
-	24	Korean Air
2	17	Malaysia Airlines
1	15	Singapore Airlines Cargo
-	28	Singapore Airlines
-	20	Thai International

بنا به اظهارات willie walsh، مدیرعامل بریتیش ایرویز، این خط هوایی از هم اکنون مذاکراتی را با بویینگ برای خرید این هواپیما آغاز کرده‌است.

ارقام فروش بوئینگ زمانی معنا پیدا می کند که توجه کنیم بوئینگ به دلیل استفاده از یک طرح موجود، سرمایه گذاری قابل ملاحظه ای نسبت به ایرباس انجام نداده است، اما ایرباس در درجه اول تلاش خواهد کرد تا سرمایه گذاری صورت گرفته را جبران نماید.

با وجود تمام اینها، این گونه به نظر می‌رسد که ایرباس به هیچ وجه از حضور این رقیب جدید احساس نارضایتی نمی‌کند زیرا طبق گفته Richard Carcaillet مدیر تولید ایرباس، B747-8، 40 سال پیش طراحی شده و دارای همان کابین، بال و بدنه قدیمی است و در افزایش راحتی آن پیشرفتی حاصل نشده و به نظر می‌رسد جای پیشرفت و توسعه بیشتری ندارد.

Gastav Humbert مدیرعامل ایرباس نیز معتقد است که نقطه ضعف B474-8 این است که یکی از مشتقات هواپیمای موجودی است که طراحی آن به دهه 1960 بر می‌گردد.

در مقابل، Randy Baseler، قائم مقام رئیس بخش هواپیماهای تجاری بویینگ می‌گوید که ارتباط موجود بین این هواپیما و B747 سبب می‌شود که این هواپیما از شهرت مطلوب 747 بهره‌مند شود و در نتیجه با وجود این که مشتق از مدل‌های قبلی است امید بیشتری نسبت به A380 داشته باشد. او همچنین معتقد است که این هواپیما دارای وزن خالی کمتری نسبت به A380 بوده و نسبت به A380 به ازای هر صندلی %13 مصرف سوخت کمتری دارد. اگرچه بال A380 دارای مزیت‌های مکانیکی بیشتری نسبت به 747-8 B است.

در جدول 2 مقایسه هایی که از نظر بویینگ بین بازده B747-8 , A380 انجام شده آمده است.

جدول2- مقایسه بین بازده A380 و B747-8 از نظر بویینگ

تصویر بویینگ از بازده 747-8 در مقابل A380
زمینه بازده اندازه‌گیری شده	747-8	A380	هواپیمای برتر
بازده آیرودینامیکی	بال‌های قدیمی با ویژگی‌های بهبود یافته	بال‌های کاملاً جدید	A380
بازده پیشرانشی	موتورهای B787	موتورهای جدید برای A380	747-8
بازده سازه‌ای	سازه کارآمد 747	16%-10% سنگین‌تر به ازای هر صندلی نسبت به 747-8	747-8
این مقایسه‌ها از دیدگاه بویینگ انجام شده

 همچنین طبق اظهارات Randy Baseler، A380 به ازای هر صندلی %16-%10 سنگین‌تر از B747-8 است و وزن خالی هواپیما نیز به ازای هر صندلی برای A380، kg498  می‌باشد در حالی که این مقدار برای بویینگ kg 453 است. به این ترتیب A380 به ازای هر صندلی %20 سنگین تر از B747-400 بوده برای رسیدن به بازده مناسب باید بیش از 650 صندلی داشته باشد.

با این محاسبات هزینه عملکردی B747-8 %22 در هر سفر و %6 به ازای هر صندلی کمتر از A380 می‌باشد.

در مقابل Carcaillet (مدیر تولید ایرباس) می گوید اگر چه B747-8 دارای سرعت kt160 در مقابل kt138 سرعت A380 است و نسبت تراست به وزن آن %20 بیشتر است، نرخ صعود این هواپیما بسیار پایین است. او معتقد است که تنها با تغییر واقعیت ها و اغراق در اطلاعات می توان هواپیمای بوئینگ را بعنوان یک هواپیمای مناسب معرفی کرد. چرا که در واقع مصرف سوخت به ازای هر صندلی A380، %2 کمتر از B747-8 بوده و هزینه هر سفر با B747-8 ، %12 کمتر از A380 است. در حالی که هزینه هر صندلی %9 بیشتر از A380 می‌باشد. به این ترتیب ایرباس همچنان از نظر مصرف سوخت بالاترین بازده را در بین هواپیماهای پهن پیکر دارا می‌باشد.

شکل 2- ایرباس ۳۸۰

Baseler می‌گوید B747-8 دارای تعداد چرخ‌های برابر با B747-400 می‌باشد در حالی که وزن آن افزایش یافته و این نشان می‌دهد که این هواپیما دارای رده بالایی در طبقه بندی فرودگاه‌هاست.

وی همچنین اظهار داشته: هواپیمای باربری B747-8 به ازای هر تن بار %15 هزینه عملکردی کمتری نسبت به ایرباس داشته و هزینه هر سفر آن %20 کمتر از A380 است.

از آنجا که هواپیماهای باربری بویینگ امکان بارگیری هم از دماغه و هم از درب کنار را دارا می‌باشند، توانایی حمل بارهایی با ابعاد بزرگتری را دارند. در حالی که در ایرباس دو طبقه برای حمل بارها به طبقه بالا باید از بالابرهای مخصوص استفاده شود اما هواپیمای بویینگ ازبالابرهای موجود استفاده می‌کند.

با وجود این گفته‌ها Carcaillet معتقد است که واقعیات موجود در مورد وزن و مصرف سوخت نوع باربری B747-8 و A380 اغراق شده است و در واقع هزینه به ازای هر تن A380F با B747-8 کوتاه برد تقریباً برابری می‌کند. در حالی که در پروازهای دور برد با حداکثر بار قابل حمل، هزینه به ازای هر تن A380، %15 کمتر از B747-8 است. A380F در پرواز بدون توقف خود قابلیت حمل 150 تن بار را دارا می‌باشد در حالی که B747-8F در چنین شرایطی تنها قادر به حمل 113 تن بار می‌باشد. در جدول شماره 3، مشخصات B747-8 و A380 نوع مسافربری و باربری آورده شده است.

در جدول شماره 4 خلاصه‌ای از مزایا و معایب A380 و B747-8 در مقابل یکدیگر از دیدگاه بویینگ و ایرباس ارائه  شده است. در شکل 3 نیز مقایسه‌ای بین ویژگی‌های A380 و B747-8 نسبت به B747-400 نشان داده شده است.

جدول3-ویژگی‌های A380 و B747-8 (نوع مسافربری و باربری)

مقایسه ویژگی‌های B747-8 و A380
	A380-800	B747-8	A380-800F	B747-8F
طول(متر)	72.7	74.3	72.7	76.3
دهانه بال(متر)	79.8	68.5	79.8	68.5
ارتفاع( متر)	24.1	19.4	24.1	19.4
وزن برخاست ماکزیمم(تن)	560	436	590	436
برد(کیلو متر)	15000	14800	10400	14900
سرعت کروز( ماخ)	0.85	0.85	0.85	0.85
ظرفیت سوخت ماکزیمم(لیتر)	310000	227900	310000	215400
ظرفیت(در 3 کلاس)	555 نفر	450 نفر	152 تن	133.9 تن
عرض داخلی ماکزیمم(متر)	6.5	6.1	-	-
مجموع تراست(پوند)	280000	266000	306000	266000
قیمت(ملیون دلار)	292-272	265-250	292-272	275-265
اولین تحویل	آوریل2006	ژانویه 2010	مارس2008	مارس2009

جدول4- خلاصه‌ای از مزایای A380 و B747-8 در مقابل یکدیگر از دیدگاه سازندگان این دو هواپیما

A380 در مقابل 747-8 : از نظر اظهارات سازندگان
	A380 در مقابل 747-8 از نظر ایرباس	747-8 در مقابل A380 از نظر بویینگ
نوع مسافربری
هزینه به ازای هر صندلی	9-%	6-%
هزینه به ازای هر سفر	12+%	22-%
مصرف سوخت به ازای هر صندلی	2-%	13-%
مصرف سوخت به ازای هر سفر	ذکر نشده	22-%
نوع باربری
هزینه به ازای هر تن بار	تقریباً برابر/ 15-%*	15-%
هزینه به ازای هر سفر	ذکر نشده	20-%
* کوتاه برد/ دور برد با حداکثر بار

شکل3- مقایسه بین ویژگی‌های A380 و B747-8 نسبت به B747-400

شکل ۴- سه نمای ایرباس ۳۸۰

شکل ۵- سه نمای بویینگ 747-400

به هر حال به طور کلی این گونه به نظر می‌رسد که نمونه باری هواپیمای B747-8 بازار خوبی را به دست خواهد آورد. اما ظاهراً این موضوع اهمیتی برای شرکت ایرباس ندارد، چرا که Gastav Humbert می‌گوید برای بار اهمیتی ندارد که در هواپیمایی حمل شود که 40-30 سال پیش طراحی شده است. اما مسافران هواپیماهای به روز را  ترجیح می‌دهند و از طرفی هیچ شرکت هواپیمایی تاکنون موفقیت خود را مدیون به دست آوردن بازار نوع باربری نیست. ایرباس برنامه ریزی نموده که سه چهارم فروش A380 مربوط به نوع مسافربری و تنها  یک چهارم آن متعلق به نوع باربری باشد.

بنا به گفته Baseler یکی دیگر از نقاط قوت B747-8 این است که قابلیت این را دارد که بدون تغییرات گسترده‌ای از نظر سازه‌ای در 210 فرودگاه اصلی جهان مورد استفاده قرار بگیرد و پیش بینی نموده تا 20 سال آینده 900 فروند سفارش برای نوع باربری و مسافربری B747-8 دریافت کند.

اما بسیاری معتقدند با توجه به حجم روزافزون مسافران به هواپیماهایی با دو برابر ظرفیت A380 نیاز است و به همین دلیل نیز ایرباس، هواپیمای A380-900 با ظرفیت 650 مسافر را برگ برنده خود می‌داند.

شکل ۶- نمایی از قسمت های مختلف ایرباس ۳۸۰

در یک دهه گذشته، پیش بینی دراز مدت بوئینگ برای فروش هواپیمای خانواده 747 همواره کاهش داشته است. به گونه ای که این پیش بینی از 1600 فروند در سال 1996 به 790 فروند در سال 2004 کاهش یافت. اما سرانجام این روند کاهشی در سال گذشته میلادی با ارائه طرح B747-8 شکسته شد و بوئینگ فروش 907 فروند را پیش بینی کرد. این روند کاهشی که از سال 2001 تا 2004 ادامه داشت، پنج سال طول کشید تا دستخوش تغییر شود و شاید پنج سال دیگر نیز زمان لازم باشد تا در مورد برنده نهایی این بازی حکم قطعی صادر نمود. اما از هم اکنون یک نکته قطعی است و آن این که برنده اصلی این رقابت در هر صورت، خطوط هوایی هستند که سرانجام آن چه را در نظر دارند دریافت می کنند.

 منابع

1-      www.flightinternational.com

2-      Airinternational magazine,February 2006

3-      www.zap16.com