برنامه‌های چین در زمینه‌ی موشک کروز

 

در خلال عملیات‌های حفاظ صحرا و توفان صحرا، نیروی دریایی آمریکا، 288 فروند موشک کروز توماهاوک را به سمت اهدافی در خشکی پرتاب کرد که هشتاد درصد این پرتاب‌ها موفقیت‌آمیز بودند.موشک توماهاوک موشکی بسیار دقیق می‌باشد؛ به گونه‌ای که پس از طی مسافت 1600 کیلومتر، سرجنگیِ 454 کیلوگرمی آن، در برخورد به هدفِ از پیش تعیین شده تنها 3 متر خطا دارد.با توجه به این مسأله و دقت بسیار بالای موشک‌های کروز، جمهوری خلق چین، در چند سال اخیر تلاش‌هایی را برای به دست آوردن فنّـاوری موشک‌های کروز آغاز کرده است.

به علاوه، در طول جنگ خلیج فارس در سال 1991، چینی‌ها دریافتند که استفاده از سلاح‌های نظامی به صورت مستقیم برای ایجاد چالش در مقابل آمریکایی‌ها کارساز نیست. با توجه به این مسأله، داشتن ذخیره‌‌ی موشک‌های کروز، چین را توانا خواهد ساخت تا بدون درگیر ‌شدن در کشمکش‌های بزرگ و حساس با ایالات متحده، بر تصمیمات این کشور تأثیر بگذارد. همچنین موشک‌های کروز، قابلیت اصابت دقیق را برای ارتش چین ایجاد خواهند کرد که برای چینی‌ها بسیار ارزان‌تر از تعلیم نیروهای هوایی مدرن تمام خواهد شد. از ویژگی‌های این موشک‌ها این است که به تعمیر و نگهداری کمتری نسبت به ناوگان هواپیمای جت مدرن نیاز دارند؛ برای اهداف زمینی و هوایی مناسبند؛ نسبتاً ارزان و قابل اطمینان بوده و اجزای آسیب‌پذیر کمتری دارند. استفاده از موشک‌های کروز، بر خلاف هواپیماهای جت نظامی ریسک سیاسی زیادی در بر ندارد. چرا که در هواپیماهای نظامی، در صورت به اسارت گرفته شدن خلبان، احتمال لو رفتن اطلاعات و نیز افزایش فشار سیاسی دشمن وجود دارد.

تلاش‌های چین برای کسب و به کارگیری موشک‌های کروز، باعث ایجاد اختلال در نظم و توازن قدرت در منطقه خواهد شد. روبرت والپول، افسر اطلاعات ملّی در زمینه‌ی برنامه‌های راهبردی و هسته‌ای، در کنگره‌ی آمریکا اظهار داشت که «ممکن است ما نتوانیم در مقابل حملات موشک‌های بالستیک و یا موشک‌های کروز آمادگی لازم را به دست آوریم. در هر صورت توسعه‌ی موشک‌های کروز اهداف زمینی، جزء فنّاوری‌های دو‌منظوره است.»

کسب و به‌کارگیری موشک

تکنولوژی‌های موجود در بازار تجاری، بسیاری از موانع برای تولید انبوه موشک‌های کروز را از میان برداشته است. می‌توان گفت که در حال حاضر بسیاری از قطعات استفاده شده در موشک کروز با هواپیماهای تجاری مشترک هستند. شرکت‌های سازنده‌ی بدنه‌‌ی موشک کروز، همان تکنولوژی‌های ساخت هواپیماهای سبک را به کار می‌برند. از این رو کشوری مانند چین که توانایی ساخت هواپیماهای سرنشین‌دار را دارد، به آسانی می‌تواند موشک‌های کروز را نیز تولید کند. چین همچنین در حال تلاش برای به دست‌آوردن این سیستم‌ها از طریق خریدهای مستقیم و توسعه‌ی بومی است.

خرید مستقیم: بهترین گزینه برای به دست‌آوردن تکنولوژی موشک‌های کروز، تهیه‌ی سیستم کامل این موشک‌ها از کشوری دیگر است .مرکز اطلاعات هوایی ملّی آمریکا،‌ برآورد کرده که تا پایان این دهه، حداقل 9 کشور قادر به تولید موشک‌های کروز اهداف زمینی خواهند بود. همچنین برخی از این کشورها، به دلیل کاهش بودجه‌ی صنایع نظامی‌شان و برای حفظ این صنعت پیچیده، موشک‌های کروز خود را برای صادرات عرضه خواهند کرد. افزایش سریع فروشندگان موشک‌های کروز باعث خواهد شد که چین نیز به زودی وارد بازار خرید شده و موشک‌های لازم را از این طریق کسب کند. موشک‌های خریداری شده قابلیت اصابت دقیق و سریع را برای چینی‌ها ایجاد خواهد کرد و همچنین قدرت آنها را در منطقه تثبیت می‌کند.

در سال 1989 در اثر بروز برخی حوادث سیاسی، فروش نظامی خارجی ایالات متحده به چین قطع شد. از آن پس چینی‌ها به روسیه رو کردند و تلاش نمودند تا سیستم‌های جنگ‌افزاری رایج خود را از این کشور خریداری نمایند. از همین رو تجهیزات و قوای نظامی چین برای آمریکایی‌ها ناشناخته است. همچنین ارتش آزادی خلق چین استراتژی دِنگ زیاپینگ- استراتژی پنهان‌سازی قابلیت‌ها به منظور بیشینه کردن گزینه‌ها در آینده - را تدوین کرد. بنابراین، تشخیص تمام و کمال برنامه‌‌های اکتساب موشک کروز چین نسبتاً مشکل است. هرچند مطبوعات آزاد اظهار کرده‌اند که چین موشک مافوق صوت «ماسکیت کا اچ - 41» روسی را که یک موشک کروز ضد ناو می‌باشد، خریداری کرده است.

از قابلیت‌های ماسکیت کا اچ - 41، به عنوان موشک کروز ضد ناوِ هوا پرتاب، می‌توان به این موارد اشاره کرد که این موشک، دارای برد 250 کیلومتر بوده و می‌تواند با بیش از 2 برابر سرعت صوت (ماخ 2) به ناوها حمله کند؛ حداکثر 200 کیلوگرم بار را حمل کرده و می‌تواند مانوری معادل 10 برابر جاذبه‌ی گرانش برای مغلوب ساختن سیستم‌های پدافندی ناوها را به اجرا در آورد. کا اچ - 41 می‌تواند سپر موشکی دریایی ایالات متحده را مغلوب سازد و سیستم‌های پدافند ناو را به هم بریزد. این مسأله، تهدیدی جدی برای ایالات متحده است. چرا که بر اساس پیش‌بینی‌ها، سپر دفاع موشکی دریایی، نقش کلیدی و مهمی را در صحنه‌ی سناریوهای نظامی آینده‌ی ایالات متحده ایفا می‌کند و از همین روست که ایالات متحده و ژاپن تلاش زیادی برای توسعه‌ی آن دارند. جنگنده‌ی سوخو-27 و هواپیماهای رهگیر دوربرد سوخو-30 مجهز به کا اچ - 41، به چین این توانایی را می‌دهد تا ناو هواپیمابر ایالات متحده را غرق سازد. در حال حاضر نیروی دریایی ایالات متحده فقط به دفاع در برابر چنین توانایی‌هایی محدود شده است.

چین قصد دارد تا موشک کروز ضد ناو مافوق صوت «یاخونت اس‌اس-ان-26» را برای مستقر کردن در ناوشکن‌های جدید به دست آورد. این موشک دارای برد 300 کیلومتر است و در ارتفاع 5 متر از سطح دریا پرواز می‌کند، که قادر است پدافند ناو‌ها را مغلوب کند. این موشک همچنین می‌تواند توسط هواپیمای رهگیر سوخو-30 حمل شود که این مسأله سبب تقویت سلطه‌ی هوایی ارتش آزادی خلق چین بر فراز تنگه‌ی تایوان و دیگر نواحی مورد مشاجره‌ی جنوب چین خواهد شد.                                    

چین همچنین در حال تلاش برای به دست آوردن موشک کروز ضد ناو «کلاب 3 ام 54» روسی است که می‌تواند توسط پرتاب‌کننده‌های عمودی از سطح ناو یا لوله‌های پرتاب موشک زیردریایی‌ها پرتاب شود. به علاوه، این موشک دارای برد 300 کیلومتر است و در سرعت مافوق صوت پرواز می‌کند تا به هدف برخورد کند. اگر چین روند به دست آوردن قابلیت‌های بیشتر موشک‌های کروز را ادامه دهد، به زودی توانایی تهدید سیاسی، نظامی و اقتصادی در تایوان، ژاپن و دیگر کشورها را به دست خواهد آورد.

توسعه‌ی بومی: چین در حال تلاش برای تولید بومی موشک‌های کروز برای حمل محموله‌های متعارف و غیرمتعارف است. توسعه‌ی بومی موشک‌های کروز، کاری زمان‌بر، تلاشی هزینه‌بر و از نظر فنّی چالش‌انگیز است، اما این فرصت را برای چین به وجود می‌آورد تا قابلیت‌های فنّی و صنعتی خود را بالا ببرد و بتواند مایه‌ی مباهات و غرور ملّی گردد.

بزرگ‌ترین چالش برای تولید موشک‌های کروز،‌ به دست آوردن اجزای حساس و اساسی این موشک‌ها است. البته، بسیاری از فنّاوری‌های مهمی که در تولید موشک‌های کروز مورد استفاده قرار می‌گیرند، در بازارهای تجاری موجود هستند‌ و بسیاری از اجزای موشک‌های کروز، قطعات دوکاره (دومنظوره) هستند؛ که هم کاربرد نظامی و هم کاربرد غیرنظامی دارند. از این موارد می‌توان به ساختار بدنه‌، سیستم‌های پیشرانش، و سیستم‌های هدایت در موشک‌های کروز اشاره کرد که اجزای اساسی هواپیماهای تجاری نیز هستند. به دلیل آنکه هواپیما‌های سرنشین‌دار از نظارت‌های صادرات معاف هستند، سیستم‌های ناوبری اینرسی، کنترل پرواز، موتورهای جت، مواد پنهان‌کاری، نرم‌افزارها، و تکنولوژی‌های طراحی شده برای هواپیماهای نظامی و غیرنظامی می‌تواند به راحتی به موشک‌های کروز انتقال یابد.

نبود تخصص در یکپارچه‌سازی و مهندسی سیستم می‌تواند توانایی چین را برای رسیدن به نتایج تکرارپذیر در هنگام کار بر روی سیستم‌های پیچیده محدود کند. اگر چه ایالات متحده، براساس توانایی‌اش در یکپارچه‌سازی سیستم‌های پیچیده، به عنوان پیشتاز در جهان مطرح است، اما کشورهای دیگری نیز وجود دارند که این توانایی را دارا هستند که اجاره کردن این سیستم‌ها از آن کشورها کار چندان مشکلی نیست. به عنوان مثال، چین می‌تواند از شرایط اقتصادی نامطلوب روسیه سود برده و تخصص‌های فنّی را در ازای پرداخت وجوه قابل توجهی خریداری کند.

از اوایل دهه‌ی 1990 در حدود 1500 دانشمند و تکنسین روسی در سازمان دفاع چین مشغول به کار بوده‌اند. گذشته از این، ایالات متحده هر سال بیش از 63000 دانشجوی چینی را تربیت می‌کند که بسیاری از آنها در رشته‌های مهندسی و علوم مشغول تحصیل هستند.^.امروزه، عناصر و استعدادهای لازم برای تولید بومی موشک کروز دارای جایگاهی خاص در چین می‌باشد. بر اساس گزارش مرکز اطلاعات هوایی ملّی، چین قادر خواهد بود که در طول این دهه، انواعی از موشک‌های کروز را تولید کند.

چین، پیش از این، در سال 1995، برخی از موشک‌های کروز را با کمک روسیه و اسرائیل توسعه داده است. همچنین این کشور فنّاوری ساخت موشک‌های کروز روسیه را به دست آورد. چین، در این راستا، تیم طراحی روسیه را کرایه کرد و آن را به شانگهای برد و با کمک آنها توانست به فنّـاوری کاهش مشخصه‌ی حرارتی و راداری دست یابد. این مسأله همچنین به طور غیر مستقیم سبب توسعه‌ی مواد جاذب رادار در این کشور شد. این مواد، مشخصه‌ی راداری موشک‌ها را تا %50 کاهش می‌دهند.

چین با کمک صنایع تی‌.اِی.اِی.اس رژیم صهیونیستی، موشک کروز ضد ‌تشعشع هواپرتاب دلیلا را که 400 کیلومتر برد دارد توسعه داد. این موشک دارای ظرفیت حمل بار 54 کیلوگرم بوده و خطای آن کمتر از 91 متر می‌باشد. این موشک کروز ضد رادار می‌تواند سایت‌های پدافند موشکی تایوان و رادار‌های هشدار سریع را از کار بیاندازد.

علاوه بر این، چین، در حال توسعه‌ی دو موشک کروز دوربرد است. اولی بر اساس موشک کروز هواپرتاب روسی «کا اچ -65 اس ‌ای» پایه‌ریزی شده است. توان این موشک توسط موتور توربوفن تأمین می‌شود؛ بردی در حدود 600 کیلومتر دارد و می‌تواند 410 کیلوگرم بار را حمل کند. «کا اچ - 65 اس ‌ای» به چین کمک می‌کند تا به هدایت و ناوبری، طراحی‌های پنهان‌کار، و موتورهای با کارایی بالا و پیچیده در حد کیفیت غربیِ آن برسد. این نوع موشک، با افزایش ظرفیت حمل سوخت می‌تواند تا 3000 کیلومتر برد داشته باشد.

گزارش‌های دیگر نشان از آن دارد که چین، همچنین در حال کار بر روی موشک کروز اهداف زمینی با برد 1500 تا 2500 کیلومتر به کمک تکنسین‌های روسی است. این موشک دارای سیستم ناوبری اینرسی، سیستم موقعیت‌یاب جهانی، و سیستم ناوبری مبتنی بر پستی و بلندی‌های زمین برای برخورد به اهداف خواهد بود.

چین فنّـاوری‌های توان‌افزا را از هر کجا که بتواند کسب می‌کند. به گزارش تایپه‌تایمز، چین برای به دست آوردن دو موشک کروز توماهاوکِ عمل نکرده‌ی آمریکایی، چندین میلیون دلار به القاعده پرداخت کرده است. این موشک‌ها درخلال حمله‌ی ناگهانی سال 1998 به اردوگاه آموزش تروریست اسامه بن لادن در افغانستان شلیک شده بودند. اگر این گفته درست باشد، با توجه به توان بالای چینی‌ها در مهندسی معکوس، مهندسان چینی هم‌اکنون بعضی از تکنولوژی‌های موشک کروز دوربرد امروزی را یافته‌اند و احتمالاً به زودی شاهد موشکی نظیر توماهاوک در ساختار نظامی چین خواهیم بود.

دومین موشک دوربردی که چین در حال توسعه‌ی آن است، موشک ضد ناو « وای جِی-83 » است. این موشک از مشتقات موشک کروز ضد ناو « سی - 802 » می‌باشد که دارای 250 کیلومتر برد بوده و می‌تواند هنگام پرواز، اطلاعات هدف را دریافت کند. این موشک همچنین قادر به پرواز با سرعت مافوق صوت است. این توانایی‌ها سبب شده تا دفاع در مقابل این موشک برای ناوها بسیار مشکل باشد. وای جِی-83 این قابلیت را دارد که بر فراز افق به نیروهای دریایی ایالات متحده و هم‌پیمانانش حمله کند. متخصصان نظامی چین بر این عقیده‌اند که وای جِی-83، دوربردترین موشک کروز اهداف زمینی در آن گوشه‌ی جهان (شرق دور) است. همچنین مقامات وزارت دفاع بر این باورند که وای جِی-83 بخشی از تلاش مستمر چین در توسعه‌ی موشک‌های دوربرد است که قابلیت ضربه زدن به نیروهای دریایی و مخصوصاً ناوهای هواپیمابر ایالات متحده را دارد. وای جِی-83 با برد 250 کیلومتر به ارتش آزادی خلق چین این قابلیت را می‌دهد که در جایی خارج از محدوده‌ی سیستم‌های پدافند دریایی ایالات متحده آمریکا پرتاب شود.

از دیگر قابلیت‌های وای جِی-83 این است که می‌تواند از هوا، کشتی، و از لوله‌های پرتاب موشک زیردریایی‌ها پرتاب شود. به‌علاوه، جِی‌اچ-7 می‌تواند به موشک‌های وای جِی-83 ‌مجهز شود که هر ‌دوی آنها به صورت بومی توسعه یافته‌اند. مجموعه‌ی وای جِی-83 و جِی‌اچ-7، امکان نمایش قدرتی با بیش از 1900 کیلومتر برد را برای ارتش آزادی خلق چین ایجاد می‌کند. این برد، برای عبور از عرض تنگه‌ی تایوان کافی است و می‌تواند حمل و نقل تجاری و تأسیسات نظامی تایوان را به خطر بیاندازد. این موشک‌ها معمولاً به کلاهک‌های با قابلیت انفجار بالا مجهز شده که بعد از نفوذ به بدنه‌ی کشتی منفجر می‌شوند. موشک‌های کروز ضد ناو تقریباً قوی‌ترین سلاح‌های دریایی هستند و استفاده از آنها نیروی دریایی قدرتمندی را برای چین ایجاد خواهد کرد.

موضوع مورد توجه دیگر این است که ارتش آزادی خلق چین در نمایشگاه هوایی نوامبر 2002 زوهای، 25 حامل موشک کروز اچ-6 را به نمایش گذاشت. هر حامل اچ-6 می‌تواند به چهار وای جِی-83 مجهز شود. از جمله قابلیت‌های دیگر این حامل‌ها اینکه می‌توانند عملیات شناسایی دریایی را انجام دهند؛ محاصره‌ی دریایی را اطراف تایوان اجرا کنند و همچنین می‌توانند موشک کروز را هدایت کرده تا به پایگاه‌های ایالات متحده در اوکیناوا برخورد کند. آمریکایی‌ها نیز با تجهیزات موجود به آسانی نخواهند توانست از پایگاه‌های خط مقدم خود در برابر این تهدیدِ ناشی از حامل‌های اچ-6 دفاع کنند. در سوم مارس 2003، پایگاه‌های نیروی هوایی ارتش آزادی خلق چین تأکید کردند که با حفظ استراتژی این ارتش - استراتژی «بهترین دفاع، حمله خوب است» - در نظر دارند برای افزایش قابلیت تهاجمی چین در مواقعی که تایوان اظهار استقلال کند، بمب‌افکن‌هایشان را به منظور حمل موشک کروز، تغییر دهند.

تلاش چین برای تکثیر موشک‌های کروز

چین، همچنین، در نظر دارد تا در راستای به دست آوردن موشک‌های کروز از طریق خرید مستقیم و توسعه‌ی بومی آنها، جنگ‌افزارهایش را از طریق صادرات و همکاری با کشورهایی که قصد تبدیل موشک‌های کروز ضد ناو (اِی.اس.سی.ام) کوتا‌برد به موشک‌های کروز اهداف زمینی دوربرد (ال.اِی.سی.ام) را دارند بسط و توسعه دهد. این کشور در همین راستا، موشک‌های کروز خود را به شرق و جنوب آسیا و همچنین به خاورمیانه صادر کرده است.

                                 

موضوع مورد توجه دیگر این است که موشک‌هایی همچون موشک‌های دوربرد سی-802 و موشک‌های کروز ضد ناو کوتاه‌بردترِ سی-801، به ایران صادر شده است. در سال 1996، ایران موشک‌های سی-802 را در جزیره‌ی قشم، در مرکز تنگه‌ی هرمز مستقر کرد. از آنجا که نفت خلیج فارس از تنگه‌ی هرمز عبور می‌کند، برد موشک‌های سی-802، این توانایی را به ایران خواهد داد تا بتواند جریان فراورده‌های نفتی جهان را در هنگامی که کشمکش‌هایی در آینده رخ دهد، متوقف کند. لازم به ذکر است که فروش موشک‌های چین، شامل بخش سیستم کنترل نمی‌شود. زیرا چین عضو رژیم تکنولوژی کنترل موشک‌ها، که یک سازمان داوطلبانه برای پیشگیری از گسترش برخی از موشک‌های کروز و بالستیک است، نمی‌باشد.

کشورهای کمتر توسعه‌یافته مشتاقند تا موشک‌های «اِی.اس.سی.ام» را به موشک‌های «ال.اِی.سی.ام» تبدیل کنند. زیرا تکنولوژی‌های «ال.اِی.سی.ام» از نظر تجاری دسترس‌پذیرند. (در سراسر جهان تقریباً 75000 «اِی.اس.سی.ام» وجود دارد) «اِی.اس.سی.ام» و «ال.اِی.سی.ام»ها دارای تکنولوژی‌های شبیه به هم هستند. البته فقط چند تغییر کوچک برای تبدیل موشک‌های «اِی.اس.سی.ام» به موشک‌های «ال.اِی.سی.ام»‌ لازم است. موشک‌های کروز اسکیل ورم «اِی.اس.سی.ام» چین (اچ وای-1، اچ وای-2، اچ وای-3، اچ وای-4)، دارای ظرفیت بالا و طراحی آسان، که قابل مقایسه با «اِی.اس.سی.ام»های مدرن مانند اگزوسِت فرانسه هستند، به راحتی می‌توانند به «ال.اِی.سی.ام»‌ها تبدیل شوند.

اگر هدف افزایش برد باشد، تغییر در قدرت توربوجت اچ‌ وای-4، آسان‌ترین راه برای تبدیل «اِی.اس.سی.ام» به «ال.اِی.سی.ام» است. اچ وای-4 دارای برد 150 کیلومتر است و ظرفیت حمل بار 500 کیلوگرم را دارد و در ماخ 8/0 در سطح دریا پرواز می‌کند. معمولاً بسیاری از کشورها، این موشک را در زرادخانه‌هایشان دارند. کشورهایی که قصد چنین کاری را دارند به راحتی می‌توانند اچ وای-4‌ها را با تکنسین‌های فنّی چین، به «ال.اِی.سی.ام» تبدیل کنند. تحلیل‌هایی که توسط مؤسسه‌ی تحقیقاتی «پسیفیک سییِرا» انجام شده است نشان می‌دهد که می‌توان دقت اچ وای-4ها را توسط جایگزینی سیستم‌های الکترونیکی و خلبان خودکار حجیم اچ وای-4، با مجموعه‌های هدایت آی ان اس/ جی پی اس جامع، تا کمتر از 100 متر افزایش داد. این عمل، همچنین فضای اشغال شده‌ی داخلی را کاهش می‌دهد که این به نوبه‌ی خود سبب افزایش ظرفیت سوخت و در نتیجه، افزایش برد موشک می‌گردد. لازم به ذکر است که افزودن دو مخزن سوخت کوچک، برد اچ وای-4ها را تا 700 کیلومتر افزایش می‌دهد.

                                              

تبدیل «اِی.اس.سی.ام»های کوتا‌برد به «ال.اِی.سی.ام»های دور‌برد عملّی مهم تلقی می‌شود. «ال.اِی.سی.ام»های با برد 500 کیلومتر، ایران را توانا خواهد ساخت تا تأسیسات بندرگاهی و نفتی را در منطقه‌ی خلیج فارس هدف قرار دهد. همچنین، با برد 700 کیلومتر، کره جنوبی می‌تواند اهدف کلیدی را در ژاپن مورد حمله قرار دهد. البته چینی‌ها فقط به فکر انتقال این موشک‌ها نیستند و مهارت و تخصصی که در این زمینه به دست می‌آید برایشان اهمیت دارد؛ انجام چنین کاری کشورهایی مانند ایران و کره‌ی جنوبی را توانا خواهد ساخت تا موشک‌های کروز پیشرفته‌تر را به صورت بومی تولید کنند. این تلاش‌ها، قدرت ایالات متحده را در مناطق مختلف جهان به چالش خواهد کشید و مداخله‌‌ی این کشور را در کشمکش تنگه‌ی تایوان، دشوارتر خواهد کرد.

منبع:آویا