طرح موشکی آمریکا و واکنش های منفی جهانی(بخش اول)

 

پراگ و واشنگتن سه شنبه سومین دور گفتگوهای خود را در خصوص استقرار سامانه ضد موشکی در جمهوری چک آغاز کردند و این در حالی است که طرح ایجاد چنین سامانه‌ای با واکنش های منفی روسیه و دیگر کشورها از جمله مردم و برخی مسوولان چک مواجه شده است.

بر اساس پیش بینی های به عمل آمده مقامات آمریکا و چک امروز سومین دور گفتگوهای خود را در خصوص استقرار سامانه ضد موشکی در جمهوری چک آغاز می کنند که انتظار می رود این گفتگوها تا روز پنجشنبه ادامه یابد.

این مذاکرات در خصوص تعیین چارچوب هایی برای استقرار سربازان آمریکایی در پایگاههای مورد نظر در جمهوری چک صورت می گیرد.

این گفتگوها در شرایطی انجام می شود که روسیه به کلی با استقرار سامانه ضد موشکی آمریکا در جمهوری چک مخالف است. ضمن اینکه پیشنهاد آمریکا در خصوص امکان مشارکت و حضور نیروهای روسیه در پایگاه ضد موشکی در جمهوری چک موجب بروز تنش های سیاسی بین برخی مسوولان و مردم این کشور شده است.

در حالی که احزاب چپگرای جمهوری چک با استقرار این سامانه موشکی مخالفند دیگر احزاب نیز از پیشنهاد آمریکا برای حضور نیروهای روسیه در این طرح تحت عنوان "خیانت آمریکا" یاد کرده اند.
"تایدن" Tyden یکی از نشریات پر تیراژ جمهوری چک روز دوشنبه در صفحه اول خود تصویری را عنوان "خیانت آمریکا" چاپ کرد که در آن "میرک توپولانک" MIREK TOPOLANEK نخست وزیر چک را به شکل سگی نشان می دهد که قلاده اش در درست جورج بوش قرار دارد و در همان حال رییس جمهوری آمریکا با ولادیمیر پوتین همتای روسی خود در حال گفتگو است. همچنین "لابومیر زائورالک" معاون پارلمان چک نیز در واکنشی به رفتار دوگانه آمریکا در خصوص استقرار پایگاه ضد موشکی در کشورش اعتراض کرد.

وی پیشنهاد رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا در خصوص امکان حضور نیروهای روسیه در چک تهدید حاکمیت ملی پراگ دانست.

زائورالک افزود از اینکه واشنگتن و مسکو بطور دوجانبه طرحی را آغاز کنند که بدون توجه به نظرات ناتو و اتحادیه اروپا عملی شود بسیار ناخشنودیم و از این اقدام ممانعت بعمل خواهیم آورد.
این در حالی است که در کنار نظرات مخالف و موافق احزاب و جناح‌های سیاسی،‌ براساس نظرسنجی های به عمل آمده اکثریت مردم جمهوری چک با طرح ایجاد سامانه ضد موشکی آمریکا در کشورشان به کلی مخالفند.

از سوی دیگر روسیه نیز روز دوشنبه یک موشک قاره پیما را با موفقیت آزمایش کرد. این موشک که از نوع rs-18 است از پایگاه بایکونور در قزاقستان شلیک شد و پس از طی پنج هزار کیلومتر در جزیره "کامچاتکا" KAMTCHATKA در دورترین نقطه شرق روسیه به زمین خورد.
مقامات نظامی روسیه اعلام کردند شلیک این موشک با هدف آزمایش های فنی صورت گرفته است.
اولین نوع از این موشک در دهه 1970میلادی مورد آزمایش قرار گرفت و جدیدترین نوع آن نیز در سال 2006میلادی آزمایش شده بود.

بر اساس اعلام های رسمی روسیه 160فروند از این نوع موشک را در اختیار دارد که هریک از آنها قادر است 6 کلاهک هسته ای حمل کند. این موشکها قادرند از چتر دفاع موشکی عبور کنند .
تحلیلگران معتقدند آزمایش این نوع موشک در شرایط کنونی بی ارتباط با تلاش های آمریکا برای استقرار سامانه موشکی در جمهوری چک نیست.

همچنین باید اذعان داشت که طرح آمریکا برای استقرار سامانه ضد موشکی در لهستان و چک در کنار واکنش های مختلف بین المللی،‌ بیش از همه خشم مقامات مسکو را به دنبال داشته است به گونه ای که ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه چندی پیش در نشستی با سران اتحادیه اروپا در پرتغال این طرح را با بحران موشکی کوبا در سال 1962مقایسه کرد.

اکتبر سال 1962میلادی فاش شد که اتحاد شوروی تعدادی موشکهای هسته ای در کوبا مستقر کرده است. انتشار این خبر خشم مقامات وقت واشنگتن را برانگیخت به گونه‌ای که آمریکا و اتحاد شوروی در مسیر یک رویارویی پر تنش قرار گرفتند و جهان 13روز بحرانی و پرتنش را گذرانید.

این بحران سرانجام با تعهد کندی رییس جمهوری وقت آمریکا مبنی بر عدم تهاجم به کوبا پایان یافت و مسکو نیز ازمواضع خود عقب نشینی کرد.

این بار با گذشت بیش از چهار دهه ، امریکا قصد دارد یک سامانه ضد موشکی درا روپای مرکزی و شرقی مستقر کند که با واکنش تند مسکو مواجه شده است.

مسکو همواره از نزدیک شدن آمریکا و ناتو به مرزهای خود نگران بوده و آن را تهدیدی علیه خود قلمداد کرده است. این در حالی است که پس از فروپاشی اتحاد شوروی ، به گونه ای تمامی اقمار آن به اردوگاه ناتو و آمریکا پیوسته اند. این روند قطعا نگرانی بیش از پیش مسکو را به دنبال داشته است.
تسلط ناتو و آمریکا بر اقمار اتحاد شوروی موجب شدکه مسکو حاشیه امن و یا کمر بند امنیتی را که طی بیش از هفت دهه در اطراف خود ایجاد کرده بود از دست بدهد و به این ترتیب با احساس بی ثباتی و عدم امنیت مواجه شود.

تصمیم سران سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در دهم ژانویه 1994میلادی برای ایجاد یک پیمان نظامی فرعی با نام "طرح مشارکت برای صلح ناتو" اولین تهاجم عملی و واقعی برای تصرف سرزمین های به جامانده از پیمان "ورشو" و به عبارتی چرخش بسوی اروپای شرقی بود.

مقام های مسکو تحت تاثیر امواج ناشی از فروپاشی اتحاد شوروی در اقدامی عجولانه در ابتدا به عضویت این طرح در آمدند ولی با گذشت زمان خود را با پیشروی نیروهای ناتو بسوی مرزهای روسیه مواجه دیدند.

با عضویت رسمی جمهوری های چک ، مجارستان ولهستان در پیمان ناتو در سال 1999میلادی ، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی گام دیگری را برای جذب اعضای پیشین پیمان ورشو و تسلط بر افق های به جا مانده از حریف پیشین برداشت.

این اقدام ناتو در آن زمان با مخالفت شدید روسیه مواجه شد . زیرا نه تنها سازمان پیمان آتلانتیک شمالی با این اقدام بر سه کشور پیشین بلوک شرق تسلط یافت، بلکه نیروهای این سازمان تقریبا در 500 کیلومتری مرزهای روسیه قرار گرفتند. سران 19کشور عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در اجلاس پراگ در 21نوامبر 2002میلادی بطور رسمی از هفت کشور دیگر بلوک شرق پیشین برای عضویت در ناتو دعوت کردند. بلغارستان ، رومانی، اسلوواکی، اسلوونی، استونی، لتونی، ولیتوانی کشورهایی بودند که از آنان بطوررسمی برای عضویت در ناتو دعوت شد. این کشورها در مراسمی ابتدای سال 2004میلادی به طور کامل به عضویت کامل ناتو پذیرفته شدند. استونی ، لتونی و لیتوانی از جمله جمهوری های اتحاد شوروی پیشین محسوب می شوند والحاق آنها به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی به معنای آن است که سربازان ناتو به مرزهای دریای سیاه وبالتیک رسیده و در 400کیلومتری مسکو مستقر شدند. وضعیتی که در دوران جنگ سرد تصور آن نیز برای اعضای ناتو اوهامی بیش نبود.

این وضعیت موجب شد که روسیه طی یک دهه خود را در محاصره نیروهای ناتو ببیند. در واقع لحن تند و خشمگین ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه در نشست اخیر خود با سران اتحادیه اروپا در پرتغال که در واکنش به تلاشهای واشنگتن برای استقرار سپر موشکی در لهستان و چک صورت گرفت ناشی از این حقیقت است که مسکو علاوه بر اینکه خود را در محاصره ناتو می بیند ،‌ متوجه شده با استقرار این سامانه ضد موشکی ، تحرک سلاحهای استراژیک خود را نیز از دست خواهد داد و این به معنای مرگ و نابودی سیاست های بازدارنده مسکو است.

مقامات و کارشناسان نظامی روسیه ازا ین نگران هستند که استقرار سپر موشکی آمریکا در چک و لهستان با توجه به پتانسیل های پیش بینی شده بتواند در هماهنگی با تجهیزات دفاع موشکی اروپا شبکه ای بوجود آورد که قابلیت رهگیری و هدف قرار دادن صدها موشک راهبردی را بطور همزمان داشته باشد. این وضعیت از نقطه نظر کارشناسان روسی به معنای آن است که سلاح های راهبردی و بازدارنده روسیه بطور جدی مورد تهدید قرار می گیرند و کارایی خود را از دست می دهند.
در واقع از نظر علمی توانایی رادارها برای رهگیری تعداد زیادی هدف آن هم بطور همزمان به اندازه آنتن ها و قدرت انتشار امواج ان بستگی دارد.

در حال حاضر اندازه موثر و مفید آنتن ها و قدرت رادارها با امواج ایکس به تعداد واحدهای فرستنده وگیرنده ای بستگی دارد که بر سطح انتن رادار نصب می شود. براساس طرحهای اولیه و در رادارهای متداول حدود 20هزار واحد فرستنده و گیرنده کوچک بر سطح انتن راداری با مساحت 100تا 120متر مربع نصب می شود که هریک بین 2تا 3 وات قدرت انتشار امواج را دارد.

تا کنون در شرایط ایده آل حداکثر واحد فرستنده و گیرنده ای که بر سطح آنتنی با مساحت 120متر مربع نصب شده حدود 300هزار واحد بوده است. واضح است که افزایش تعداد واحدهای فرستنده وگیرنده که بر سطح آنتن نصب می شود در کارایی رادار برای رهگیری همزمان اهداف متعدد موثر است ، لذا چنانچه واحدهای فرستنده وگیرنده نصب شده بر سطح آنتن رادار 17برابر شود قدرت انتشار امواج آن نیز افزایش می یابد. براساس محاسبات علمی با 17برابر شدن تعداد واحدهای فرستنده وگیرنده بر روی صفحه رادار ، قدرت رهگیری آن تا حدود 300برابر (289=17×17) رادارهای متداول کنونی افزایش می یابد.

در واقع کارشناسان نظامی روسیه نگران آن هستند که با ایجاد چنین سامانه ای ، رادارهای موج ایکس 300برابر سریعتر از موشکهای راهبردی روسیه قدرت مانور داشته باشد. با این توانایی ، فرصت لازم برای رهگیری و انهدام موشکهای راهبردی روسیه فراهم می شود.
مجموعه این طرحها و توانایی های بالقوه موجب شده است که مسکو به مخالفت جدی با آن برخیزد. گرچه واشنگتن و برخی متحدان این کشور تهدیدهای دیگر از جمله ایران را عامل اصلی ایجاد چنین سامانه ای می دانند ولی بررسی عوامل دیگر نقش افرین در این زمینه بخوبی نشان می دهد واشینگتن در اداعای خود صادق نیست و این دوگانگی رفتار ازدید تحلیلگران مستقل بین المللی دور نمانده است.
کاخ سفید طی هفت دهه گذشته همواره با ارائه طرحهای مختلف در صدد بوده است تا ضمن ایجاد یک چتر حفاظتی در اطراف خود بتواند با بکارگیری سامانه هایی ، سلاحهای بالستیک و استراتژیک قدرتهای دیگر از جمله روسیه و چین را به حالت انفعال در آورد و امکان تهاجم و یا حتی بازدارندگی را از آنان سلب کند. تلاشهای آیزنهاور رییس جمهوری اسبق آمریکا طی بیش از چهار دهه قبل بخوبی بیانگر آن است که واشینگتن از دیرباز طرحهای بلند پروازانه موشکی را دنبال کرده است.

همچنین بررسی شواهد تاریخی بوضوح بیانگر آن است که واشینگتن از چند دهه پیش در صدد بوده تا با نزدیک شدن به مرزهای روسیه بتواند با در اختیار گرفتن تجهیزات مختلف ، امکان هرگونه کنش و واکنش را در موارد متعدد بویژه در زمینه نظامی از مسکو سلب کند. ضمن اینکه با استقرار سامانه ضد موشکی در جمهوری چک و لهستان ، واشینگتن به راحتی می تواند کشورهای خاور دور و بویژه چین را نیز به انفعال بکشاند.

آمریکا بویژه طی دو دهه اخیر و با افزایش توان اقتصادی چین تلاش کرده است که پکن را تحت کنترل داشته باشد و از گسترش حیطه نفوذ سیاسی، اقتصادی و نظامی آن بکاهد.

از دیدگاه کارشناسان در معادلات سیاسی و نظامی حاکم بر اروپای شرقی ، خاورمیانه و خاور دور متغیرهای متعدد آشکار و پنهانی وجود دارد که واشینگتن قطعا حاضر به بازگویی همه آنها نیست ولی مطمئنا کنترل روسیه و چین به عنوان دو کانون سیاسی،‌ نظامی و اقتصادی جایگاه ویژه ای در راهبردهای کاخ سفید دارد . این دو کانون بی تردید از جمله متغیرهایی هستند که در معادلات واشینگتن لحاظ می شوند .

برهمین اساس علاوه بر پوتین، نمایندگان دومای روسیه نیز استقرار سامانه موشکی در چک و لهستان را تهدیدی برای امنیت روسیه خوانده و آن ناقض ثبات راهبردی توصیف کردند.

اهداف آمریکا از ایجاد سامانه موشکی در اروپای شرقی آنچنان آشکار است که "ویتالی چورکین" سفیر روسیه در سازمان ملل نیز اخیرا دراتریش گفت : مسکو طرح سپر موشکی آمریکا در لهستان و چک را طرحی کاملا ضد روسی می داند.

از سوی دیگر "نوربرت دارابوش" وزیر دفاع اتریش نیز از طرح سپر موشکی آمریکا در اروپای شرقی انتقاد کرد و آن را تحریک آمیز خواند.

"رابرت فیکو" نخست وزیر اسلواکی از این طرح آمریکا انتقاد کرد و آن را اقدامی ماجراجویانه خواند. وی افزود از چنین ماجراجویی هایی حمایت نمی کند.

مخالفت نخست وزیر اسلواکی با این طرح از آن جهت که کشورش از اعضا ناتو و همسایه جمهوری چک محسوب می شود بسیار حایز اهمیت است.

همچنین رهبران سوسیال دمکرات شش کشور اروپای مرکزی و شرقی از جمله چک،‌ اتریش، آلمان،‌ لهستان،‌ اسلوونی و اسلواکی در بیانیه ای اعلام کردند که از تصمیم آمریکا مبنی بر استقرار سامانه موشکی در چک و لهستان بشدت نگران هستند.

این کشورها تاکید کردند که چنین تصمیماتی نباید یکجانبه اتخاذ شود بلکه نخست باید در ناتو مطرح و سپس تصمیم لازم اتخاذ گردد. آنان تاکید دارند که برای استقرار سامانه موشکی در چک و لهستان لازم است همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ناتو و روسیه مشارکت داشته باشند.
ا"نیکلای سولوتسوف" فرمانده موشکهای استراتژیک روسیه در واکنش به طرح اخیر آمریکا برای استقرار سامانه موشکی در چک گفت مسکو آماده است ساخت موشکهای میان برد و برد کوتاه خود را بار دیگر آغاز کند.

اینگونه اظهارات و نیز تهدیدهای پوتین رییس جمهوری روسیه در خصوص خروج این کشور از پیمان منع گسترش سلاحهای هسته ای بوضوح بیانگر آن است که جهان تحت تاثیر طرحهای نظامی گری آمریکا بار دیگر در آستانه یک مسابقه تسلیحاتی جدی قرار دارد.

در واقع پس از یک دوره کوتاه که با فروپاشی اتحاد شوروی آغاز شد ، جهان تحت تاثیر طرحهای توسعه طلبانه واشنگتن با یک جنگ سرد جدید مواجه شده است . حضور نیروهای آمریکا در عراق و افغانستان و نیز ایجاد سامانه موشکی مدرن و پیچیده در اروپای شرقی بوضوح نشان می دهد که آمریکا در تلاش برای دستیابی به اهرمهای قوی تری در منطقه است .

این نگاه سلطه طلبانه آمریکا به شرق که طی سالهای گذشته تشدید شده از دید دیگر کانون های نقش آفرین و بومی در منطقه دور نمانده است و واشنگتن باید خود را برای یک جنگ سرد که می تواند ابعادی بسیار گسترده تر از گذشته داشته باشد آماده کند.

پیمان منع گسترش سلاحهای هسته ای در سال 1987میلادی بین اتحاد شوروی و امریکا به امضا رسید که به یک دوره طولانی جنگ سرد خاتمه داد ولی اینک به نظر می رسد که واشنگتن عمدا و یا سهوا در صدد احیای یک مسابقه تسلیحاتی جدید در سطح بین المللی است.

گرچه در بسیاری از تحلیل ها از ایجاد یک مسابقه تسلیحاتی جدید به عنوان یک عارضه منفی یاد می شود ولی بعید نیست که واشنگتن با پیگیری ایجاد سامانه‌ های موشکی ضمن تلاش برای افزایش و تقویت چتر حمایتی اطراف خود ، در پی احیای یک مسابقه تسلیحاتی است . براساس این تحلیل ها واشینگتن می تواند ضمن افزایش توانمندی خود، بازار فروش سلاح را در جهان به رونق گذشته بازگرداند و میزان فروش تسلیحات از سوی آمریکا را بشدت افزایش دهد.

از سوی دیگر به نظر می رسد که ناراحتی مقامات کرملین از طرح اخیر آمریکا برای ایجاد سپر ضد موشکی در جمهوری چک و لهستان، علاوه بر موارد یاد شده به نوع رفتار و فریبکاری واشنگتن در این خصوص نیز بستگی دارد.

واشنگتن در دوران جنگ سرد همواره در گفتگوهای خود با اتحاد شوروی سابق با توسل به پیمانهای مختلف بر کنترل و نابودی سلاحهای استراتژیک و نیز طرحهای دفاع ضد موشکی تاکید داشت و این ابتکار خود را برای صلح جهانی لازم و ضروری می دانست. طبیعی است که در شرایط حاضر مسکو نمی تواند از اقدامات اخیر آمریکا در خصوص احیای طرحهای دفاع ضد موشکی به راحتی عبور کند و آنها را نادیده بگیرد

منبع:آویا