طرح موشکی آمریکا و واکنش های منفی جهانی(بخش دوم)

نگاهی به تاریخچه طرحهای موشکی آمریکا

.........................................................
"نایک زئوس" Nike-zeus

طرح های دفاع ضد موشکی آمریکا برای اولین بار از دهه 1950و در دوران ریاست جمهوری آیزنهاور رییس جمهوری پیشین این کشور آغاز شد. در آن زمان طرح دفاع ضد موشکی آمریکا به "نایک زئوس" شهرت داشت.

پس از آن رونالد ریگان رییس جمهوری پیشین آمریکا در سال 1983با طرح جدیدی تحت عنوان "جنگ ستارگان" star wars رویای بلند پروازانه ای را در زمینه بوجود آوردن یک سامانه دفاع ضد موشکی در سر می پروراند.

این طرح عظیم هرگز به اجرا در نیامد، زیرا بر اساس این طرح لازم بود ماهواره های متعدد از فضای خارج جو ،‌ زمین را در برابر حملات موشکی مورد حمایت قرار دهند. طرحی که به دلایل فنی و هزینه های سرسام آور آن تحقق نیافت.

در واقع ریگان پس از اینکه مشاورانش نسبت به غیر عملی بودن این طرح به وی اطمینان دادند و پس از مشورت با دانشمندان و کارشناسان از این طرح صرفنظر کرد.

با این وجود بسیاری از کارشناسان براین باورند که گرچه طرح ریگان هرگز عملی نشد ولی در تضعیف روحیه و فرسایش توان مادی اتحاد شوروی سابق که ابزار و امکانات علمی و مالی لازم برای چنین رقابتی را نداشت بسیار موثر بود.

"جورج بوش پدر" به عنوان جانشینی برای ریگان طرح واقع بینانه تری را در این خصوص دنبال کرد. وی طرح خود را "سیستم دفاع در برابر حملات محدود" نامید ولی این طرح نیز به اجرا در نیامد.
کلینتون نیز با طرح "دفاع ملی موشکی" national missile defence سعی کرد به نوعی رویای اسلاف خود را عینیت بخشد.

بر اساس طرح "دفاع ملی کلینتون " زنجیره ای از صدها موشک رهگیر در زمین مستقر می شوند و به کمک شبکه هشدار دهنده ای متشکل از رادارها و ماهواره ها مانع نفوذ موشکهای بالستیک دشمن می شوند.

این طرح کلینتون به رغم اینکه از سوی برخی کارشناسان نظامی آمریکا عملی و واقعگرایانه توصیف شده بود در آزمایشهای اولیه با شکست مواجه شد و کلینتون در سال 2000میلادی این طرح را به حال تعلیق در آورد و ادامه آن را به جانشین خود واگذاشت.

در این طرح از تمامی امکانات فنی مستقر در زمین ، دریا و فضا برای رهگیری موشکهای بالستیک دشمن هنگامی که وارد جو زمین می‌شوند استفاده می‌شود. همچنین در این طرح پیش بینی شده است که موشکهای دشمن هنگامی که در مراحل اولیه پرتاب هستند و هنوز به حالت بالستیک در نیامده اند رهگیری و هدف قرار گیرند.

در واقع براساس آخرین طرح واشنگتن با اجرای سیستم دفاع ضد موشکی،‌هدف نهایی آن است که هر موشک بالستیک طرف مقابل قبل از رسیدن به فضای آمریکا رهگیری و نابود شود.
این طرح پس از عبور از مراحل متعدد و تغییر نامهای گوناگون طی نیم قرن گذشته، ‌در زمان کلینتون رییس جمهوری اسبق آمریکا 3بار مورد آزمایش قرار گرفت که در 2 آزمایش با شکست مواجه شد.

اولین آزمایش اواخر سال 1999، دومین آزمایش اواسط ژانویه 2000و سومین آزمایش نیز هفتم ژوئیه 2000میلادی انجام شد که پس از آن این طرح تا زمان جورج بوش پسر به حالت تعلیق درآمد.

به گفته مقامات پنتاگون در این طرح مشخصا پیش بینی شده بود که یکصد موشک رهگیر در آلاسکا مستقر شوند تا با ورود موشکهای بالستیک دشمن به فضای آمریکا ، رهگیری و در خارج از جو زمین نابود گردند.

براساس این طرح ، علاوه بر استفاده از ماهواره ها، موشکهای رهگیر مستقر در آلاسکا، گرینلند و انگلیستان از رادارهای موسوم به "رادارهای باند ایکس" و یکصد رادار رهگیر مستقر در "داکوتای شمالی" نیز استفاده می شد.

برای این طرح 60میلیارد دلار هزینه پیش بینی شده بود. در این طرح موشکهای شلیک شده از سوی یکی از کشورهای جهان ابتدا توسط یکی از مجموعه ماهواره های اطراف زمین شناسایی و به مرکز اطلاعات هشدار داده می شود. پس از آن مسیر موشک بلافاصله توسط شبکه ای از رادارهای هشدار دهنده تعیین می گردد. تمامی اطلاعات دریافتی از ماهواره ها و شبکه های رادارها در خصوص این موشک و مسیر حرکت آن به کامپیوتری در "کلورادو " مخابره می گردد .

براساس طرحهای تئوریک ،‌این کامپیوتر که وظیفه مقابله با این موشک را دارد،‌ اطلاعات دریافتی را به شبکه ای از رادارهای باند ایکس مخابره می کند. این رادار وظیفه دارد تا زمان حقیقی و مسیر واقعی موشک را به کامپیوتر دومی که وظیفه شلیک موشک ضد موشک را برعهده دارد منتقل کند.

این کامپیوتر به موشک "ماورای جو" extra - atmospheric مجهز است که می تواند پس از پرتاب به سرعتی معادل 24هزار کیلومتر در ساعت برسد. این موشک علاوه بر بهره مندی از اطلاعاتی که از کامپیوترها و رادارها دریافت می کند خود نیز به یک رهگیر، تجهیزات مادون قرمز و یک تلسکوپ نوری مجهز است و به این ترتیب براساس داده های تئوریک باید بتواند موشک دشمن را ردیابی و هدف قرار دهد ولی تا کنون در عمل هیچیک از این طرحها آزمایش موفقی نداشته اند.

نگاهی به پیمان های متعدد کنترل تسلیحات موشکی و استراتژیک

...........................................................................
***گفتگوهای سالت

نخستین گفتگوهای آمریکا و اتحاد شوروی در زمینه حصول توافق هایی برای کنترل سلاح های هسته ای استراتژیک ، سیستم های موشکی و سیستم های پدافند موشکی در سال 1969در هلسینکی با نام گفتگوهای "سالت" آغاز شد.

سالت (salt) مخفف جمله ای به معنای گفتگوهای محدود کردن سلاحهای استرتژیک است.

strategic arms limitation talks

هدف اولیه گفتگوها این بود که ساخت سیستم های موشک ضد موشک بالستیک (abm) که در آن زمان اتحاد شوروی و امریکا در حال طرح ریزی ان بودند ،‌محدود و یا منتفی شود.

abm= anti -balistic missle

مذاکرات بعدی تمام حیطه سیستم های سلاح های استراتژیک را در بر می گرفت و مسایل مورد مذاکره عبارت بودند از منع کامل آزمایش های هسته ای، غیر هسته ای کردن بعضی از مناطق جغرافیایی، محدود کردن تعداد انواع مشخصی از سیستم های پرتاب هسته ای، محدود کردن موشکهای بازگشت کننده و دارای چندین هدف مستقل

multiple independently targeted reontry vehicles

این سلاحها ، موشکهای چند کلاهکی هستند که به ماورای جو پرتاب می شوند ، در ماورا ء جو حرکت می کنند و در نقطه مشخصی مجددا به جو زمین باز می گردند و چندین هدف جداگانه مورد نظر را مورد اصابت قرار می دهند.

در نخستین دور مذاکرات (سالت یک )‌ از سال 1961تا 1972توافق شد که تعداد سیستم های دفاع موشک ضد موشک بالستیک هر کشور به دو نوع محدود شود، اما در مورد تعداد کلاهکها در هر موشک طرفین نتوانستند به توافق برسند.

*** سالت دو

خطوط کلی سالت 2در ملاقات نیکسون و برژنف در واشنگن در سال 1993تعیین شد و قرار بر این شد

که طرفین در مورد مسایل زیر به توافق برسند.

1-      تعیین یک سقف پایدار برای نیروهای تهاجمی استراتژیک

2-بررسی و کنترل وضعیت و میزان سلاحها در زرادخانه‌های سلاحهای تهاجمی طرفین
3- کاهش متقابل نیروهای استراتژیک

در سال 1979میلادی یک قرارداد مربوط به سالت 2که شامل کنترل سلاحها بود در "وین" ‌توسط جیمی کارتر رییس جمهوری وقت آمریکا و لئونید برژنف رهبر اتحاد شوروی امضا شد و توسط کارتر به مجلس سنا تسلیم شد تا به تصویب برسد.

سالت 2به نتیجه‌ای نرسید زیرا در پی حمله اتحاد شوروی به افغانستان ،‌کارتر قرارداد یاد شده را از سنا پس گرفت و بعد از او ریگان نیز آن را به سنا بازنگرداند. پس از آن ریگان نام جدیدی را برای گفتگوهای "سالت" انتخاب کرد و از آن زمان به بعد این گفتگوها با عنوان "استارت" دنبال شد.
*** پیمان استارت start

پیمان (استارت یک) که مخفف جمله ای است به معنای "گفتگوهای کاهش سلاحهای استراتژیک" در سیزدهم ژوییه 1991در مسکو توسط میخاییل گورباچف آخرین رهبر اتحاد شوروی و جورج بوش پدر رییس جمهوری وقت آمریکا به امضا رسید.

براساس مفاد پیمان استار یک ، تعداد کلاهک های هسته ای آمریکا باید از 9986به 8556 و تعداد کلاهک های هسته ای روسیه نیز از 10237 به 6449 کلاهک کاهش می یافت.

پس از فروپاشی اتحاد شوروی در سال 1991میلادی، جهان وارد مرحله سیاسی جدیدی شد و تحولات بعد از آن به پیمان استارت 2 انجامید.

در سوم ژانویه 1993میلادی جورج بوش پدر رییس جمهوری وقت آمریکا و بوریس یلتسین رییس جمهوری پیشین روسیه طی توافقی مفاد پیمان استارت 2 را امضا کردند. در این پیمان پیش بینی شده بود که تعداد سلاحهای هسته ای آمریکا و روسیه به ترتیب به 3800و 4250 کلاهک هسته ای یعنی به میزان دو سوم کاهش یابد. موفقیتی که بنظر می رسد با اجرای طرح سپر موشکی آمریکا با شکست مواجه خواهد شد.

*** پیمان ای.بی.ام. abm

این پیمان که به مفهوم "موشکهای ضد موشک بالستیک" است در سال 1972از سوی مقامات آمریکا و روسیه به امضا رسید. anti - balistic missile

بر اساس مفاد پیمان آی.بی.ام. کشورهای امضا کننده این پیمان باید تحقیقات خود را در زمینه تولید موشکهای ضد موشک بالستیک محدود سازند.

کشورهای روسیه، اوکراین ، روسیه سفید و قزاقستان پس از فروپاشی اتحاد شوروی به این پیمان پیوستند.

نکته جالب و حایز اهمیت اینکه واشنگتن خود مبتکر این پیمان بوده و از امضا کنندگان آن محسوب می شود ولی با پیگیری طرحهای ضد موشکی و بویژه با طرح اخیر خود برای ایجاد سامانه موشکی ضد موشکهای بالستیک در جمهوری چک و لهستان در جهت مخالف این پیمان گام برمی دارد. قطعا این یکی از عواملی است که موجب شده دیگر کشورها از جمله روسیه با آن به مخالفت برخیزند. عدم پایبندی واشینگتن به معاهدات بین المللی و حتی به معاهداتی که خود از امضا کنندگان آن است می تواند پیامدهای منفی متعددی برای اعتبار سیاسی این کشور به همراه داشته باشد. بعید نیست که دیگر امضا کنندگان پیمان ای.بی.ام از جمله روسیه به این باور رسیده باشند که طی دهه های گذشته به دام فریبکاری کاخ سفید درغلتیده اند.

در واقع بررسی تاریخچه فعالیت های نظامی آمریکا نشان می دهد که واشینگتن طی دهه های گذشته بی توجه به پیمان های متعدد همواره در تلاش برای تقویت و توسعه سامانه های موشکی و ضد موشکی خود بوده و این طرحهای کاخ سفید و پنتاگون بیشتر از اینکه به متغیرهای بیرونی وابسته باشد ، ناشی از سیاستهای راهبردی این کشور است ، ولی مقامات واشینگتن برای به تحقق در آوردن این طرحها هر از گاهی متغیرهای بیرونی را بهانه اجرا آن طرحها معرفی می کنند.

منبع:آویا