مانع‌تراشی‌های خارجی دربرابر پرتاب«مصباح»

 / احداث مرکز تحقیقات فضایی بین‌المللی در ایران

رییس سازمان فضایی ایران اظهار داشت: پروژه‌های فضایی طرح‌هایی دراز مدت بوده و تبلیغات در مورد آنها و کشاندن موضوع به مطبوعات به صلاح کشور نیست و عجله در به ثمر رسیدن پروژه‌ها ما را با مشکلات عدیده‌ای روبرو می‌کند اما امیدواریم پروژه‌های خوبی که در حال حاضر تعریف شده طی چند سال آینده به ثمر رسیده و اخبار مربوط به آنها منتشر شود.

مهندس احمد طالب زاده در مراسم دومین روز از هفته جهانی فضا که صبح امروز در مرکز تحقیقات مخابرات آغاز به کار کرد، گفت: مرکز تحقیقات مخابرات به دلیل ماهیت فعالیت‌های تحقیقاتی همواره پای ثابتی در مباحث تحقیقاتی در کل حوزه ICT بوده و طبیعتا در بخش فضایی، مرکز تحقیقات مخابرات ارتباط نزدیکی با ارگانهای مربوطه دارد.

رییس سازمان فضایی ایران با اشاره به تاریخچه تاسیس سازمان فضایی ایران اظهار کرد: سازمان فضایی ایران کار خود را مقارن با آغاز برنامه چهارم توسعه شروع کرد به طوری که در برنامه سوم نه بخش و نه زیربخشی از فعالیتهای فضایی وجود داشت؛ البته سازمان در اواخر برنامه سوم تاسیس شده بود که فعالیت مشخصی برای آن تعریف نکرده بودند. تاسیس سازمان مصادف با دیدگاه‌های سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای تدوین برنامه پنج ساله چهارم توسعه شد که در کنار اولویت‌های پژوهشی چون فن‌آوری‌های نانو و ‌بیو و IT مباحث مربوط به هوافضا و هسته‌یی نیز لحاظ شد و بدین ترتیب نگاه مسوولان به مباحث هوا فضا معطوف شد.

وی افزود: بر اساس قانون برنامه چهارم دولت باید خود را موظف بداند که حمایت لازم را از بخش فضا داشته باشد که بدین منظور سند پنج ساله بخش فضایی ایران بسیار سریع تدوین و ارائه شد، اما به دلیل جامع نبودن آن متعهد شدیم تا در طول برنامه آن را تکمیل کنیم.

مهندس طالب زاده با اشاره به نکات قابل توجه در این بخش برای تدوین سند گفت: فضا به دلیل ماهیت بین رشته‌یی و بین سازمانی خود در یک بخش نگنجیده و از همان ابتدا در خصوص جایگاه سازمان اختلاف نظرهایی وجود داشت به طوری که برخی به دلیل ماهیت تحقیقاتی این بخش جایگاه آن را در وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری و در کنار سازمان پژوهش‌ها و دانشگاههای مختلف، ‌برخی به دلیل اهمیت آن در مباحث دفاعی جایگاه آن را در وزارت دفاع ، برخی به دلیل پیشرفتهای ارتباطات ماهواره‌یی جایگاه آن را در سازمان صدا و سیما و برخی آن را همگام با الگوهای سایر کشورها همچون هند، مالزی و چین زیر نظر ریاست جمهوری تعریف کرده بودند، اما در نهایت با توافق دولت و مجلس و گستردگی این بخش در حوزه ارتباطات ماهواره‌یی و سنجش از دور، وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات را مناسبترین جایگاه برای تاسیس سازمان فضایی ایران تعیین کردند که به لحاظ ماهیت این تکنولوژی باید تعامل مثبتی با سایر بخشها فراهم می‌شد.

وی با اشاره به ادغام شورای عالی فضایی در کنار چند شورای عالی دیگر در مجموعه شورای عالی آموزش، پژوهش و فن‌آوری، خاطر نشان کرد: تعامل مورد نظر در شورای عالی فضایی پیش‌بینی شد اما به دلیل ضرورت ادغام شوراها که ناشی از تعدد آنها بود این ارتباط را نه در قالب شورا بلکه به صورت تعامل با سایر بخشها ایجاد کردیم.

رییس سازمان فضایی ایران اظهار کرد: با عمل به قولی که به دولت در خصوص تکمیل برنامه پنج ساله داده بودیم برنامه 10 ساله را نیز تنظیم و با ارائه آن به دولت و با دفاع وزرای ذیربط دخیل در تنظیم این برنامه در دولت تصویب شد.

وی افزود: متعاقب آن و پس از بیانات مقام معظم رهبری در زمینه نقشه جامع علمی کشور در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شد که برنامه 20 ساله نیز برای علوم فضایی ایران تدوین شود که خوشبختانه این کار انجام شده و به وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری و شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شده که در انتظار تصویب آن هستیم و در این صورت می‌تواند جزو نقشه جامع علمی کشور بوده و به تایید مقام معظم رهبری نیز برسد.

به گفته مهندس طالب زاده علوم فضایی تنها بخشی است که در حال حاضر برنامه‌های پنج ساله، 10 ساله و 20 ساله برای آن وجود دارد.

وی در خصوص محورهای مورد توجه در این بخش به آموزش و تربیت نیروی انسانی و تحقیقات، اشاره و اظهار کرد: طرحی که در یک مرکز تحقیقاتی ارائه شود پس از انجام مطالعات به فاز طراحی و ساخت نمونه انجامیده و در نهایت به تولید انبوه می‌رسد اما در بخش فضایی و مخابرات تولید انبوهی صورت نمی‌گیرد و ساخت همان نمونه اولیه در طول یک، دو یا پنج سال انجام می‌شود و بدین منظور تاکید داریم که در این بخش محقق و صنعتگر در کنار هم باشند که نمونه چنین فعالیت‌هایی در دنیا از جمله آژانس فضایی آمریکا (ناسا) مشاهده می‌شود به طوری که تمامی مراکز تحقیقاتی و صنعتی در کنار دانشگاه‌ها حضور داشته و رشد می‌کنند.

رییس سازمان فضایی ایران با اشاره به این که مرکز تحقیقات مخابرات از قدیمی ترین و جزو اولین مراکزی است که در زمینه ایستگاه فضایی ماهواره فعالیت داشته است، گفت: پروژه ماهواره مصباح به عنوان اولین پروژه مطرح در بخش‌های تحقیقاتی کشور با همکاری این مرکز آغاز شد که در حال حاضر ادامه دارد و کم کم سازمان پژوهش‌ها نیز به این مجموعه اضافه شد اما بدنه اصلی این پروژه در مرکز تحقیقات مخابرات وجود دارد و شالوده و آینده سازمان فضایی ایران بر روی دوش پژوهشگران ماهواره‌های مصباح و زهره است.

وی با اشاره به اهمیت بخش تحقیقات در این حوزه و ضرورت تربیت انسانی متخصص به عنوان زیرساخت فعالیتها، یادآور شد: با بررسی دانشگاههای کشور مشاهده شد که دانشکده‌های مهندسی هوا فضا تنها در عنوان مطرح بوده و تنها یک درس سه واحدی  را تدریس می‌کردند آن هم نه به طور مداوم بلکه در برخی دانشکده‌های خاص که این رویه نمی‌تواند نیازهای ما را تامین کند.

همچنین در دانشکده‌های برق در گرایش مخابرات و در دانشکده های مکانیک با تاکید ویژه به مباحث پرتاب مشاهده شد که مشکلاتی در بخش آموزش وجود دارد.

مهندس طالب زاده خاطر نشان کرد: در حال حاضر وضعیت مناسبتری در دانشگاهها وجود دارد و سازمان فضایی با دانشگاههای صنعتی شریف، صنعتی امیر کبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی اصفهان، شهید بهشتی، خواجه نصیرالدین طوسی و شیراز قرارداد دارد تا زیرساختهای لازم را ایجاد کند.

وی با اشاره به این که مرکز وابسته به دولت نباید تنها به لحاظ فیزیکی رشد کنند و تصدیگری امور به سایر بخشها سپرده شود، ادامه داد: ما معتقدیم در فضا دو بخش خصوصی و دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی باید به کارهای اجرایی بپردازند و در حال حاضر دانشگاه‌ها پروژه‌های خوبی را با مشارکت یکدیگر انجام می‌دهند و این اولین بار است که دانشکده‌های مختلفی همچون هوافضا، مواد، مکانیک، صنایع، فیزیک، برق و کامپیوتر حول یک پروژه همکاری دارند با توجه به تعریف این پروژه‌ها استنباط می‌شود که طی 4 ، 5 سال آینده زیر ساخت خوبی در کشور ایجاد شود و پروژه‌ها به ثمر برسند.

رییس سازمان فضایی ایران با اشاره به تمرکز سازمان فضایی ایران بر روی نیروهای داخل کشور، خاطر نشان کرد: پروژه‌های معمولی که از سال‌های گذشته در تعامل با سایر کشورها وجود داشته با مشکل مواجه شده و به عنوان نمونه در خصوص ماهواره مصباح هر روز نوعی بحران و مشکل ایجاد می‌شود در صورتی که مصباح از روز اول کاملا تحقیقاتی و اهداف مخابراتی داشته و هیچگونه کاربرد نظامی برای آن تعریف نشده بود و بخشهای دفاعی نیز در آن همکاری نداشتند اما در حال حاضر حتی کشورهایی که با ایران روابط تجاری دوستانه دارند بر سر پرتاب آن موانع ایجاد می‌کنند و این در حالی است که در بخش‌های فضایی قبل از تدوین قطعنامه‌ها نیز با تحریم روبرو بودیم و در خصوص تهیه کوچکترین قطعات نیز برای ما امتناع می‌شد.

وی تاکید کرد: اگر کاری را با همکاری نیروهای داخلی بتوانیم انجام دهیم نباید انتظاری از بیگانه داشت.

مهندس طالب زاده اظهار کرد: در فضا تقسیمات جغرافیایی اتفاق نیافته و سهم کشورها تعریف نشده اما به دلیل منافع ملی نیازمند تعامل هستیم و غیبت ما در جلسات ITU ممکن است به مصوباتی بیانجامد که منافع ملی ما را با مشکل مواجه کند که بر همین اساس از سالهای گذشته ایجاد سازمان فضایی در منطقه آسیا و اقیانوسیه نظیر سازمان فضایی اروپا مطرح بوده که به سرمایه‌گذاری هنگفتی نیاز دارد.

وی با اشاره به این که همگرایی‌های منطقه‌یی در بخشهای مختلف همچون فضا جزو ضروریات است، ادامه داد: از حدود 12 سال پیش این تفکر در آسیا مطرح بود که باید روزی منطقه فضایی در آسیا ایجاد کرد تا نیاز همه کشورها برطرف شود و خوشبختانه این امر در سال گذشته تحقق یافت و با تدوین اساسنامه‌ای به تصویب از سوی دولتهای حاکم انجامید.

رییس سازمان فضایی ایران خاطر نشان کرد: این اساسنامه در کشور ما نیز به تصویب دولت رسید و با قید دو فوریت از مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در حال حاضر ایران جزو بنیانگذاران مرکز در شورای مرکزی آن حضور دارد و با توجه به نوع مشارکت این سازمان نقش تعیین کننده خواهد داشت.

وی با اشاره به این که این بخشی نگری در این حوزه وجود ندارد، گفت: ما راهی نداریم و باید بسیاری از مشکلاتمان را در تعامل با این سازمان حل کنیم که امیدواریم با همکاری از اهداف تاسیس این سازمان منطقه‌یی بهره‌مند شویم و خوشبختانه نگاه مسوولان نیز در کشور تغییر کرده و آنچه تصور می‌شد که وجود یا عدم وجود ماهواره اتفاق خاصی را در کشور ایجاد نمی‌کند اما وضعیت امروز کشور ممتاز بوده و موضوعات فضایی مورد حمایت قرار می‌گیرند.

مهندس طالب زاده عنوان کرد: در سالهای گذشته به دنبال ایجاد مرکز تحقیقات فضایی با همکاری سازمان ملل بودیم که 12 سال پیش پیشنهاد اولین مرکز را در آسیا ارائه دادیم اما با ارزیابی مسوولان سازمان ملل از هند و ایران به عنوان متقاضیان تاسیس این مرکز کشور هند به عنوان واجد شرایط انتخاب شد. پنج سال پیش نیز با طرح ایجاد دومین مرکز در ایران، متاسفانه کشور چین واجد شرایط تر از ایران ارزیابی شد.

وی با اشاره به این که این دو مرکز در شرق آسیا قرار داشته و بر روی کاربردهای فن‌آوری‌های فضایی در ارزیابی بلایای طبیعی کار می‌شد،‌ گفت: پیشنهاد ایجاد سومین مرکز در منطقه مرکز و غرب آسیا ارائه دادیم که خوشبختانه در کنار کشورهای همچون پاکستان، ترکیه و عربستان کشور ایران این بار واجد شرایط بوده و پس از تصویب مجلس طی دو هفته گذشته با قید دو فوریت بیشترین آراء را کسب کرد و با توجه به این که روزهای آخر مجلس شورای اسلامی را می‌گذارنیم ارائه طرحی خارج از روال عادی و توافق اکثر نمایندگان با آن نشانه عنایت ویژه مسوولان به این بخش بوده و بستر فراهم است.

رییس سازمان فضایی ایران تاکید کرد: خوشبختانه رییس جمهور و هیات دولت عنایت ویژه‌ای به بخش فضایی داشته و فعالیتهای ما در این حوزه با مشکل بودجه روبرو نیست اما با معضلاتی در حوزه قوانین و ضوابط به دلیل جوان بودن سازمان فضایی ایران که تنها دو سال از تاسیس آن می‌گذرد مواجه‌ایم که امیدواریم آیین‌نامه های تدوین شده در امور داخلی به زودی تصویب شود.

وی تاکید کرد: پروژه‌های فضایی بر خلاف سایر پروژه‌های تحقیقاتی زودبازده نیستند و این که مسوولان اجرایی کشور انتظار دارند که ظرف یک سال از طرح موضوع کلنگ کار زده شده و مصاحبه‌های مطبوعاتی آغاز شود در مورد پروژه‌های فضایی مستثنی است.

www.isna.ir