تاریخچه تصویری توسعه فضانوردی در روسیه

 

رویا مهتریان

۴ اکتبر ۱۹۵۷ از فرودگاه فضایی بایکونور موشک حامل اسپوتنیک به فضا پرتاب شدکه اولین قمر مصنوعی کره زمین در جهان را به مدار نزدیک زمین منتقل کرد. این روز بعدها به عنوان اواین روز از هفته جهانی فضا انتخاب شد تا در قرن بیست و یکم دولت ها و ملت ها بیشتر متوجه اهمیت فضا و تکنولوژی فضایی و نقش آن در زندگی انسان باشند.

به مناسبت هفته جهانی فضا که البته به علت تلاقی با ماه مبارک رمضان در ایران و برخی کشورهای اسلامی با ۵ هفته تاخیر برگزار می شود، گزارش تصویری حاضر مروری دارد به وقایع مهم فضایی متعلق به روسیه (شوروی سابق).  

اسپوتنیک ۱ (از روسی Cпутник به معنی ماهواره) اولین ماهواره ساخت انسان بود که در ۴ اکتبر ۱۹۵۷ در مدار قرار گرفت. کشور شوروی با پرتاب این ماهواره به فضا در دوران جنگ سرد باعث شگفتی کشورهای غرب و ایالات متحده امریکا شد. پرتاب اسپوتنیک ۱ که بخشی از برنامه اسپوتنیک شوروی بود به آغاز عصر فضا و مسابقه فضائی منجر گردید.

این ماهواره به اندازه توپ بسکتبال و وزن آن در حدود ۸۳ کیلوگرم بود. اسپوتنیک ۱ دارای ۲ فرستنده رادیویی در طول موج‌های ۲۰ و ۴۰ مگاهرتز بود و در مداری بیضوی در ارتفاع متوسط ۲۵۰ کیلومتر به مدت ۹۸ دقیقه به دور کره زمین چرخید.

11 نوامبر 1957 دومین قمر مصنوعی زمین، ساخت شوروی به فضا پرتاب شد که اولین قمر مصنوعی جهان به همراه موجود زنده بود.در عرشه آن سگی به نام « لایکا» وجود داشت وزن این قمر  508.3 کیلوگرم بود و 2570  بار به دورکره  زمین چرخید.

در سال 1963 از فرودگاه فضایی بایکونور موشک حامل « واستوک» را به همراه« یوری گاگارین» اولین فضانورد جهان به مدار پیرامون زمین منتقل کرد

کلنل یوری الکسی یویچ گاگارین ، فضا نورد روسی ، متولد ۹ مارس سال ۱۹۳۴ اولین بشر در فضا و اولین انسانی است که مدار کره زمین را پیمود .در ۱۲ آوریل سال ۱۹۶۱ ، گاگارین با سفینه وستوک ۳KA-۲ (وستوک ۱) ، اولین انسانی بود که به فضا رفت .

سال 1963 پرواز اولین فضانورد زن دز جهان « وانتینا تریشکووا»، صورت گرفت.

"والنتینا ترشکووا" (Valentina Tereshkova) اولین فضانورد زن جهان و قهرمان اتحاد شوروی است.

اولین پرواز فضانورد زن روز 16 جولای سال 1963 میلادی از فرودگاه فضایی بایکانور توسط سفینه فضایی "واستوک-6" انجام شده و تقریباً سه روز بطول انجامید.

ترشکووا آکادمی مهندسی نظامی-هوایی ژوکوفسی را به پایان رساند و پروفسور و دکتر علوم فنی می باشد که بیش از 50 اثر علمی تالیف کرده است. علاوه بر این وی دارای عنوان ژنرال هوانوردیست. ترشکوا از سال 1962 تا 1997 در شمار گروهان فضانوردان قرار داشت.

در تاریخ 22 ژوئن 1963 هیئت رئیسه شورای عالی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی بخاطر پرواز موفقیت آمیز و بروز شجاعت و مردانگی به والنتینا ترشکووا لقب "قهرمان اتحاد شوروی" را اعطا نمود.  

ترشکووا در امور اجتماعی بطور فعالی شرکت دارد. از سال 1994 وی ریاست مرکز بین المللی همکاری های علمی و فرهنگی روسیه وابسته به دولت فدراسیون روسیه را بر عهده دارد.

الکسی لئونوف از شوروی برای اولین بار در جهان وارد فضای کیهانی شد

الکسی لئونوف نخستین انسانی بود که در فضا راهپیمایی کرد.او میگوید: "درپایان راهپیمایی من که حدود ۱۲ دقیقه طول کشید من ۶ کیلو وزن کم کردم و عرق از تمام بدنم سرازیر بود به طوری که مجبور بودم با دستکش مرتب چشمانم را پاک کنم. حرارت بدنم به ۲/۳۸ رسید و من برای راهپیمایی تنها ۶۰ لیتر اکسیژن داشتم در حالی که الان فضانوردان ۳۶۰ لیتر اکسیژن برای راهپیمایی با خود حمل می کنند. "

در سال 1970 ایستگاه خودکار بین سیاره ای «لونا-16» به آرامی روی کره ماه فرود آمد.

یک روز پس از آن نیز «لونا-16» به هنگام بازگشت استارت موفقی از سطح کره ماه داشت و از خاک ماه نیز نمونه برداری کرد.

در سال 1995 اولین اتصال دستگاههای سنگیت انجام شد:

ایستگاه مداری« میر» با وزن 105 تن با سفینه فضایی آمریکایی چند بار مصرف " شاتل" با وزن 104 تن متصل شد.برای اولین بار مجموعه مداری سرنشین دار "میر-شاتل" ایجاد شد که تعداد سرنشینان آن در کل 10 نفر بود.

در سال 1998 اولین واحد ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) به مدار زمین منتقل شد.در تاریخ 1/5/2001 سفینه فضایی سایوز به این ایستگاه پرواز کرد.این سفینه سه سرنشین داشت شامل:"طلعت موسابایوف"فرمانده، "یوری باتورین" مههندس عرشه و" دنیس تیتو" اولین توریست فضایی جهان.

نخستین توریست فضایی دنیس تیتو که یک مشاور در بخش سرمایه گذاری نیز بود در آوریل سال ۲۰۰۱ میلادی در ماموریت جایگزینی سایوز با صرف هزینه بسیار زیاد، پس از گذراندن دوره آموزشی و آماده سازی شش ماهه در مسکو به ایستگاه فضایی سفر کرد و پس از گذشت شش روز به زمین باز گشت.