آیا توپولف 204 توان رقابت با رقبا را دارد؟

 

هواپیمای توپولف-204 در کلاس هواپیماهای 200 نفره و میان­برد طراحی شده است. دیگر رقبای این هواپیما در این کلاس عبارتند از هواپیمای معروف و پرسابقه­ی بویینگ-737 و ایرباس­ 200-321 . که از این میان بویینگ 737 قدیمی­ترین و مشهورترین آن­هاست. این هواپیما مدت­هاست که نبض بازار کلاس هواپیماهای 150 تا 200 نفره را در اختیار دارد. با نگاهی به نمودار شماره-1 وضعیت رقبای اصلی توپولف را در چند سال اخیر به وضوح می­توان مشاهده کرد. آخرین نمونه­ی 737 یعنی 900-737 ایی آر با گنجایش 215 نفر مسافر و برد حدود 5000 کیلومتر در حالت تک‌کلاس (کلاس اقتصادی یا معمولی)، رقیبی سرسخت برای این هواپیماست. هواپیمای ایرباس 200-321 هم با برد 4900 کیلومتر و تونایی حمل 220 مسافر در حالت تک کلاس دیگر رقیب این هواپیماست. با توجه به اینکه هواپیماهای خریداری شده توسط شرکت ایران ایرتور از نوع 204 سری 100 می­باشند، در این مقاله معیار مقایسه­ی خود را این مدل از سری هواپیماهای 204 قرار می­دهیم.

توپولف 204 در مقایسه با دیگر رقبا:

اولین نکته­ی فنی برجسته در مورد توپولف 204 در مقایسه با دیگر هواپیماها، بیشینه وزن برخاست آن است که بیشتر از رقباست و این امتیاز خوبی به نظر می­آید. اما این همه­ی ماجرا نیست. با نگاهی به وزن خالی هر سه هواپیمای 204 و 321 و 737 مشاهده می­کنیم که اگرچه بیشترین وزن برخاست این هواپیما از همه بیشتر است اما در عین حال بیشترین وزن خالی را هم در میان دیگر مدل­ها دارد. اگر وزن خالی هواپیماها را از بیشینه وزن برخاست کم کنیم و بر وزن کل هواپیما تقسیم کنیم، در آن صورت بیشترین مقدار متعلق به هواپیمای ایرباس 321 خواهد بود (0.94) و پس از آن بویینگ 737 ( با 0.905) و توپولف با اختلاف بسیار زیاد (0.77) آخرین جایگاه را به خود اختصاص می­دهد.

مصرف سوخت توپولف هم متاسفانه بسیار بیشتر از دیگر رقباست. اگر سوخت مورد نیاز هواپیما را بر برد آن تقسیم کنیم میزان مصرف سوخت به ازای هر کیلومتر پرواز بدست می­آید که این مقدار برای هواپیماهای 204 و 321 و 737 به ترتیب برابر است با 628/7 ، 057/6 و 937/5 لیتر بر کیلومتر یعنی به ازای هر کیلومتر مسافت، مصرف سوخت توپولف حدود 63/7 لیتر است. باز هم مشاهده می­کنیم که بدترین وضعیت متعلق به توپولف 204 است.

 از دیدگاه ظرفیت حمل مسافر هم توپولف با وجود وزن بیشتر قادر به حمل مسافر کمتری است (جدول شماره-1) این مسئله امتیاز منفی بزرگی به حساب می­آید. همیشه وزن بیشتر معادل است با مصرف سوخت بیشتر و متاسفانه اختلاف وزن خالی توپولف با دیگران بسیار زیاد است یعنی 10100 کیلوگرم بیشتر از ایرباس-321 و 13634 کیلوگرم بیشتر از بویینگ 737.

ایرباس 320-200 و بویینگ 737-900 دو رقیب اصلی توپولف-204

جدول شماره1

هواپیمای توپولف 204 سری 100 از لحاظ برد هم بدترین وضعیت را در میان رقبای اصلی خود دارد. در حالی که یک ایرباس 321 با وزن کمتر از توپولف و در نتیجه مصرف کمتر سوخت، قادر به حمل 220 مسافر تا فواصل 4900 کیلومتری است، این مقدار برای توپولف با وجود وزن بیشتر و مصرف سوخت بیشتر و ظرفیت حمل مسافر کمتر 4300 کیلومتر است.

ابعاد توپولف 204 هم بزرگتر از دو رقیب دیگر است که خود یک امتیاز منفی غیر قابل اغماض است.

با وجود معایب زیادی که برای این هواپیما برشمردیم، یک حسن بسیار بزرگ در شناسنامه­ی این هواپیما مشاهده می­شود و آن قیمت بسیار ارزان آن است. قیمت پایه­ی هر هواپیمای توپولف بین 35 تا 40 میلیون دلار است که تقریباً نصف قیمت بویینگ و ایرباس است. بنابراین برای تعیین اینکه از نظر اقتصادی کدام هواپیما باصرفه‌تر است، نیازمند داشتن اطلاعاتی درمورد نحوه استفاده از هواپیما، قیمت سوخت، مقدار مصرف، نرخ مطلوب سرمایه‌گذاری در کشور و غیره است، که در مقاله بعدی به این موضوع پرداخته شده و بطور نسبی از نظر اقتصادی این هواپیماها با یکدیگر مقایسه می‌شوند.

از دیدگاه سرعت هم، این هواپیما از رقبای خود نه تنها چیزی کم ندارد که در برخی شرایط جوی حتی جلوتر هم هست. طول باند مورد نیاز برای برخاستن این هواپیما هم گرچه کمی بیشتر از ایرباس 321 است اما کماکان کمتر از بویینگ 737 است.

نمودار شماره-1: میزان فروش هواپیماهای مختلف

یکی از مسائل مهم، ایمنی هواپیماست. از این لحاظ خوشبختانه هواپیمای توپولف هیچ عیب و نقصی ندارد. موتور توپولف خریداری شده توسط هواپیمایی ماهان از نوع پی‌اس-90ای2 است. این موتور دارای معتبرترین استانداردهای موجود برای موتورهای هواپیماهای غیرنظامی است. از جمله­ی مهم­ترین آن­ها استاندارد ایتاپس-180 است که فقط به موتورهایی با دو بار خاموشی در هر یک صد هزار ساعت کار اعطا می­شود. هواپیماهای دارای چنین موتورهایی اجازه­ی پرواز به اکثر مناطق دنیا را دارند. علاوه بر آن موتورهای پی­اس-90-ای2 دارای بازدهی بسیار بالایی هستند و نسبت به پی­اس-90 از 40 درصدبازدهی بیشتر بهره می­برند. هر موتور پی­اس-90-ای2 حدود 175700 نیوتن نیرو تولید می­کند در حالی که نیروی تولیدی هر موتور پی­اس-90 حدود 158300 نیوتن است. تغییرات زیادی صورت گرفته است تا چنین تفاوتی را میان نیروی تولیدی این دو موتور شاهد باشیم. ضمن آن که موتور پی­اس-90-ای2 مصرف بسیار کمتری نسبت به سلف خود دارد. عمر کاری این موتور هم بیشتر از نوع قدیمی‌تر آن است.

بنابراین با توجه به اینکه بخش عمده­ای از ایمنی هواپیما به سلامت کارکرد موتور برمی­گردد، می­توان ایمنی و اطمینا­ن پذیری این هواپیما را همرده با رقبای غربی خود دانست.

توپولف-204 از نگاه مسافران

بد نیست از دیدگاه مسافران هم به بررسی این هواپیما بپردازیم. از نگاه مسافران هواپیما چهار چیز بسیار مهمند:

1-    هزینه 2- ایمنی 3- چیدمان داخلی و راحتی فضای داخلی هواپیما و 4- عملکرد خوب و در نتیجه عدم تاخیر در پروازها.

 در نگاه مسافرانی که سوار هواپیماهای توپولف-204 ماهان شده­اند، چیدمان داخلی هواپیما به هیچ عنوان قابل قیاس با رقبای غربی خود نیست. هیچ کس از دکوراسیون فایبرگلاس توپولف­های ماهان به اندازه­ی دکوراسیون لوکس ایرباس و بویینگ (مخصوصاً بویینگ) احساس راحتی نمی­کند.

گذشته از چیدمان داخلی، گزارش­هایی هم وجود دارد که حکایت از برخی عملکردهای نامناسب این هواپیماها حتی در پروازهای بین­المللی دارد. که از جمله­ی آن­ها می­توان به تنظیم نامناسب دمای فضای درونی هواپیما در یکی از پروازهای سال 1385 تهران دوبی نام برد که گرچه ممکن است فقط یک بار صورت گرفته باشد، اما بر صحت عملکرد سیستم­های درونی هواپیما خدشه وارد می­کند. با وجود چنین گزارش­هایی، همه­ی کسانی که سوار این هواپیما شده­اند ایمنی و کارکرد فنی این هواپیما را ستوده­اند. در پایان دور از انصاف خواهد بود اگر رضایت کامل تعدادی از مسافران از امکانات رفاهی این هواپیما را، هرچند اگر خوشبینانه به نظر برسد نادیده گرفت.

اطمینان­پذیری خوب این هواپیما، نظم بهتر پروازها و تاخیر کمتر را به مسافران نوید می­دهد. هزینه­های کمتر تعمیر و نگهداری و قیمت اولیه­ی پایینتر این هواپیما هم رضایت مسافران و شرکتهای هواپیمایی را در کوتاه و میان مدت جلب خواهد کرد.

جمع­بندی:

با توجه به وضعیت بازار، گسترش روزافزون نیازها در بازار داخلی، تحریم‌های گسترده در صنعت هوایی و از همه مهمتر فرسودگی شدید ناوگان هوایی کشور، خرید هواپیماهای توپولف-204/214 چشم­انداز روشنی را پیش روی صنعت حمل و نقل هوایی کشور در کوتاه‌مدت و میان‌مدت فراهم می‌کند. حداقل دستاورد ورود اعضای جدید صنعت حمل و نقل هوایی کشور، افزایش ایمنی در پروازهای داخلی و خارجی است. گرچه این هواپیماها امکانات رفاهی ایرباس و بویینگ را ارائه نمی­کنند، اما می­توان از ایمنی آن­ها تا آنجایی که مربوط به خود هواپیماست، مطمئن بود. البته نیاز به هماهنگی با فناوری شرقی نیز یکی از مشکلات و مسائلی است که باید به آن توجه نمود، چرا که خرید هر هواپیما مسائلی نظیر تعمیر و نگهداری، استانداردها و گواهینامه‌ها مورد نیاز و غیره را به دنبال دارد.

 مهندس علیزاده

منبع: سایت پیشران