روسیه چهار هواپیمای نطامی آموزشی به تاجیکستان اهدا کرد

وزارت دفاع روسیه چهار هواپیمای نظامی آموزشی "‪ "L 39‬را به نیروی هوایی تاجیکستان اهدا کرد.

"اولگ لتیپ‌ف" رسیس همکاری‌های بین‌المللی وزارت دفاع روسیه روز چهارشنبه در آیین اهدای این هواپیماها که در پایگاه نظامی ‪ ۲۰۱‬روسیه در فرودگاه دوشنبه برگزارشد، گفت: این هواپیماها بخشی از کمک‌های روسیه برای تجهیز نیروهای مسلح تاجیکستان است.

وی هدف از این اقدام را کمک به تحکیم و افزایش توان دفاعی نیروهای مسلح تاجیکستان دانست و افزود: در چارچوب این برنامه تاکنون حدود ‪ ۱۶‬میلیون دلار به نیروهای مسلح تاجیکستان کمک فنی شده‌است.

اولگ لتیپ‌ف اهدای چهارچرخبال نظامی "‪ " m8‬را که در پاییز سال گذشته به تاجیکستان تحویل شد از دیگر کمک‌های روسیه به آن کشور عنوان کرد.

به گفته وی، برنامه همکاری نظامی دو کشور بلندمدت است و در آینده نیز یک محموله از تجهیزات فنی نظامی روسیه به ارزش ‪ ۱۰‬میلیون لار به تاجیکستان اهدا می‌شود.

وی افزود: هواپیماهای اهدایی از هواپیماهای مورد استفاده پایگاه ‪۲۰۱‬ روسیه در دوشنبه بوده که پس از تجهیز و تعمیر کامل توسط متخصصین به وزارت دفاع تاجیکستان تحویل شد.

"راویل نادرف" معاون اول وزیر دفاع تاجیکستان نیز در این مراسم روسیه را شریک راهبردی کشورش در زمینه همکاری‌های نظامی و دفاعی خواند و اهدای این هواپیماها را گامی مهم برای برنامه آموزش عملی و تربیت کادرها فنی بخش نیروهای هوایی تاجیکستان دانست.

وی گفت: تاجیکستان پانزده سال پیش نیروهای مسلح خود را تاسیس کرده و نیروی هوایی از جوانترین بخش نیروهای مسلح این کشور محسوب می‌شود.

معاون اول وزیر دفاع تاجیکستان همچنین افزود: ازدو سال پیش دانشکده نظامی این کشور آموزش خلبانهای نظامی را شروع کرده که بکارگیری این هواپیماها بخشی ازامکانات مربوط به آمادگی کادرهای نیروی هوایی تاجیکستان است.

روسیه همچنین آمادگی خود را برای سرویس دهی فنی به این هواپیماها اعلام کرده‌است.

نیروی هوایی تاجیکستان در حال حاضر ده هواپیما و چرخبال دارد.

تصاویر مرتبط

بازدید از واحد های مختلف هما به روایت تصویر

سایت مرتبط  http://www.farsnews.com/imgrep.php?nn=8605030568

مقایسه اف ۴ با سوخو ۲۴(بخش اول)

F-4 Phantom II
جنگندهء شکاری بمب‏افکن ویژهء عملیات در هرگونه شرائط آب و هوایی اف4 فانتوم، ساخت کارخانهء McDonnell Douglas ایالات متحده است و بین سالهای 1960 تا 1996 در خدمت نیروهای نظامی ایالات متحده قرار داشته است. این جنگنده، بنا به نیازهای نیروی دریایی ایالات متحده ساخته شد و امروزه تعداد 1000 فروند اف4 در اقصا نقاط جهان در حال خدمت هستند.

با ورود به خدمت اف4 به سال 1960، نیروی دریایی ایالات متحده، به اولین ناوگان دفاع پیشرفتهء در تاریخ حیات خود مجهز شد. به سال 1963، اف4 به عنوان یک شکاری بمب‏افکن در خدمت نیروی هوایی ایالات متحده نیز قرار گرفت. تا پایان سال 1981 که تولید اف4 خاتمه یافت، تعداد 5195 فروند از این جنگنده ساخته شد که تا آن تاریخ، پرشمارترین جنگندهء مافوق‏صوت تولیدی ایالات متحده به شمار می‏رفت. تا زمان تولد جنگندهء شکاری F-15 Eagle، اف4 با 24 سال تولید پیاپی، رکوردار به شمار می‏رفت. بزرگترین نوآوری در اف4، نصب یک رادار پیشرفتهء پالس – داپلر و همچنین استفادهء گسترده از فلز تیتانیوم در ساخت بدنهء آن بود که بدین ترتیب، بدنهء اف4 بسیار مقاوم و مستحکم از کار درآمد.

علیرغم وزن سنگین اف4 به هنگام برخاست که غالبن به بیش از 60 هزار پوند (27 هزار کیلوگرم) بالغ می‏گشت، این جنگنده به دلیل دارا بودن موتورهای بسیار توانمند J-79، به راحتی قادر می‏شد به سرعت 2.23 ماخ دست یابد و 41 هزار فوت در دقیقه یا 210 متر بر ثانیه اوج بگیرد.

اندکی پس از تولید، اف4 توانست 16 رکورد جهانی را به نام خود ثبت نماید. از جملهء این رکوردها، دست‏یابی به سرعت 1606.342 مایل بر ساعت معادل 2585 کیلومتر بر ساعت و همچنین اوج‏‎گیری تا ارتفاع 98557 فوتی (معادل 30040 متر) بود. کاری که در آن زمان، از عهدهء هیچ جنگنده‏‎ای بر نمی‏آمد و هنوز هم بسیاری از جنگنده‏های قرن بیست و یکم، قادر به دست‏یابی به چنین رکوردهایی نیستند.

اف4 قادر بود 18650 پوند معادل 8480 کیلوگرم مهمات را در 9 مقر حمل نماید. از جملهء این مهمات می‏توان به موشکهای هوا به هوا، موشکهای هوا به زمین هدایت‏شونده و انواع بمب‏های سقوط آزاد و هسته‏ای اشاره کرد.

با ورود به خدمت موشکهای هدایت شوندهء هوا به هوای دوربرد نظیر اسپارو و کوتاه‏برد نظیر سایدوایندر، چنین انگاشته شده بود که نیازی به شرکت در نبردهای نزدیک هوایی نخواهد بود، اما شرکت ناوگان اف4 در جنگ ویتنام، لزوم نصب مسلسل را به اثبات رساند و بنابراین در تمامی مدلهای F-4E یک مسلسل 20 م م نصب گردید.

به دلیل استفادهء بسیار گستردهء ایالات متحده و سایر متحدان غربی از این جنگنده، اف4 به عنوان بهترین نمایندهء دوران جنگ سرد با اتحاد شوروی به شمار می‏رفت. یکی از نقاط درخشان حضور اف4 در نبرد، جنگهای اعراب و اسرائیل بود. اف4 در جریان مناقشات اعراب و اسرائیل، به 393 پیروزی هوایی دست یافت، ضمن اینکه در پروازهای بی‏شمار و موفقیت‏آمیزی بر علیه اهداف زمینی متعلق به اعراب به کار گرفته شد.

جنگندهء اف4 فانتوم در مدل G که Wild Weasel نامیده می‎شد، قادر بود در عملیات ضد پدافند هوایی موسوم به SEAD شرکت جوید و از موشکهای ضدرادار HARM استفاده نماید، هرچند که دیگر مدلهای اف4 چنین قابلیتی نداشتند. آخرین عملیاتی که F-4G در آن شرکت نمود، جنگ سال 1991 خلیج فارس بر علیه رژیم بعث عراق بود.

جنگنده های F-4J گروه نمایشی Thunderbirds

جنگندهء اف4 فانتوم، تنها جنگنده‏ای در تاریخ ایالات متحده است که همزمان توسط دو تیم نمایش هوایی Thunderbirds و Blue Angels به کار گرفته شد. در گروه Thunderbirds جنگنده‏های F-4J به مدت 5 فصل و در گروه Blue Angels جنگنده‏های F-4E به مدت 6 فصل به کار گرفته شدند.


توانایی‏های رزمی
نصب مسلسل در قسمت زیر دماغه، مانع از نصب راداری حجیم‎تر و در نتیجه پرقدرت‏‎تر بر روی مدلهای C و D می‏شد. در نتیجه از آنجا که مدل E به طور استاندارد دارای مسلسل بود، در این مدل، رادار جدید ساخت وستینگهاوس به نام AN/APQ-120 نصب گردید که دارای آنتن کوچکتری بود. با این حل با توجه به تاخیر در تحویل رادارهای AN/APQ-120، اولین دستهء 30 فروندی از جنگنده‎های F-4E فاقد رادار بودند.

رادار AN/APQ-120 که با همکاری تنگاتنگ کمپانی هیوز جهت افزودن سیستم داپلر به مرحلهء تولید رسید، قادر بود امواج مغشوش بازگشتی از سطح زمین را با هواپیماهای در حال پرواز در ارتفاع پست به خوبی تشخیص دهد، با این حال اولین سری این رادارها که بر روی جنگنده‏های F-4E به اسکادرانهای 35 ام تا 120 ام تحویل داده شده بودند، دارای مشکلاتی بودند. بنابراین سیستم الحاقی کمپانی هیوز (گیرندهء داپلر) که CORDS نامیده می‎شد، به تاریخ 2 ژانویهء 1968 از این رادار حذف گردید.

در این مرحله، تعدادی از جنگنده‏های F-4E با رادار آشیانه‏یاب و سیستم اخطارگر AN/APS-107 ساخته شدند، اما این مجموعهء رادار نیز به هیچ وجه عملکرد رضایت‏بخشی نداشت و در نتیجه تعداد 67 فروند از جنگنده‏های F-4E بدون این سیستم تحویل شدند.

جهت تعادل در وزن مسلسل و تعداد 639 تیر فشنگ که در محل زیر دماغه نصب شده بودند، یک مخزن سوخت به حجم 69 گالن در قسمت پشت بدنه تعبیه گردید، که بدین ترتیب میزان سوخت مخازن داخلی به 1993 گالن بالغ می‏گشت.

دو موتور پرقدرت توربوجت J79-GE-17 ساخت جنرال‏الکتریک، هرکدام در حالت استفاده از پس‏سوز، کششی معادل 17900 پوند را تولید می‏کردند. جهت زدودن وزن افزایش یافته در F-4E، مکانیزم تولید نیرو جهت جمع شدن دو قطعهء انتهایی بال که در F-4B به منظور اشغال کمتر فضا بر روی ناوهای هواپیمابر تعبیه شده بود، حذف گردید.

دومین سری تولیدی جنگنده‏های رفع نقص شدهء F-4E، اولین پروازش را به تاریخ 11 دسامبر 1967 به انجام رساند. پس از این بود که کشورهای هم‏پیمان ایالات متحده، نظیر اسرائیل، ایران، آلمان‏غربی، ژاپن، جمهوری کره، یونان و ترکیه اقدام به خرید گستردهء جنگنده‏های F-4E نمودند.

در جنگنده‏های تولید شدهء F-4E از سال 1972 به بعد، لبه‏های حمله (LES) و قسمتهایی از پوشش روی سیستم‏‎های هواپیما و همچنین قسمت انتهایی بدنه، دارای پوشش محافظت شده (armorplate) در برابر توپهای ضدهوایی شدند. F-4E جهت انجام ماموریتهای تاکتیکی گوناگون هوایی، اعم از هوا به هوا یا ضربتی ارتفاع پست، قابلیت داشت و بدین جهت از هزینه‏های عملیاتی کاسته می‎شد.


سیستم شناسایی و تشخیص اهداف Pave Tack
به سال 1973، جنگنده‏های F-4E به سامانهء جدید تشخیص هدف (target-identification) جهت شناسایی اهداف هوایی در فواصل بسیار دور یا باخبر شدن از وضعیت اهداف زمینی مجهز شدند. این سامانه که با کد AN/ASQ-153 شناخته می‎شد، ساخت کمپانی وستینگهاوس بود. هر سیستم به صورت پایه، به یک دوربین تلویزیونی با لنزهای پرقدرت جهت زوم اپتیکال مجهز بود تا به شناسایی دقیق اهداف، کمک نماید، که این سیستم شناسایی اهداف، Pave Tack نامیده می‎شد. سیستم Pave Tack قادر بود در شب یا روز و هرگونه شرائط آب و هوایی، اقدام به جستجو، شناسایی و نشانه‏گذاری اهداف زمینی نماید، سپس این اهداف نشانه‏گذاری شده را می‏شد به وسیلهء بمب‏ها و موشکهای هدایت لیزری، حساس به حرارت یا الکترواپیتکالی هدف قرار داد. اولین سری این سیستم به تعداد 156 عدد و به قیمت 81 میلیون دلار، به تاریخ می 1972 سفارش داده شد.


کامپیوتر دیجیتال هوا به هوا
یکی از سیستم‎‏های پیشرفتهء F-4E، سیستم کامپیوتر دیجیتال انجام دهندهء محاسبات مورد نیاز جهت شلیک موشکهای هوا به هوایی AIM-9 Sidewinder و AIM-7 Sparrow بود.



سیستم ناوبری دیجیتال
جنگنده‏های F-4E/G بر خلاف مدلهای پیشین که از سامانهء ناوبری اینرسیایی موسوم به LN-12 بهره می‏بردند، به سامانهء ناوبری دیجیتال ARN-101 مجهز شده بودند.




نقائص F-4E

1- مجهز نبودن به سیستم شناسایی کنندهء اهداف هوایی به وسیلهء اشعهء‌ مادون قرمز (IRST) که به دلیل افزایش نیافتن هزینه‏‎های تولید به توصیهء پنتاگون از این جنگنده حذف شده است.

2- مجهز نبودن به سیستم حساس به مادون قرمز، جهت شناسایی اهداف زمینی (FLIR)

3- عدم برخورداری از سیستم ارتباط داده‏ای یا Data Link که به دلیل گران‏قیمت بودن، به توصیهء پنتاگون حذف شده است.

4- مجهز نبودن به رادار ویژهء پرواز در ارتفاع پست (Terrain Following Radar)


عمر خدمتی: حداقل 4500 ساعت



F-4E در حدود 2.4 میلیون دلار نسبت به مدلهای پیشین گرانتر از آب در می‏آمد:

بدنه: 1.662.000 دلار

موتورها: 393000 دلار (با احتساب هزینهء نصب)

سیستم‏های الکترونیک: 299000 دلار

مسلسل: 8000 دلار

سیستم تسلیحات: 111000 دلار

تحقیق و توسعه: 22700 دلار



علیرغم اینکه نیروی هوایی ایالات متحده، برنامه‏ای طولانی‏مدت را جهت خدمت جنگنده‏های F-4E در نظر گرفته بود، با ورود به خدمت جنگنده‏های جدید F-15 ساخت مک‏دانل‏داگلاس، پس از سال 1975، به تدریج این جنگنده‏ها، جایگزین F-4E گشتند.



تسلیحات و ملزومات F-4E

* یک دستگاه مسلسل M61 Vulcan با 639 تیر فشنگ

* تا 8480 کیلوگرم در 9 جایگاه سخت جهت حمل مهمات و ملزوماتی نظیر:

انواع بمب‏های سقوط آزاد، بمب‏های خوشه‏ای، بمب‏های هدایت تلویزیونی و لیزری، غلافهای راکت‏انداز، موشکهای هوا به زمین، تسلیحات انهدام‏گر‌ باندهای برخاست هواپیما، موشکهای ضدکشتی، غلافهای هدفگیری، غلافهای شناسایی و تسلیحات هسته‏ای؛ همچنین می‏توان غلافهای ویژهء حمل بار را نیز جایگذاری نمود.

* تا چهار موشک هوا به هوای میان‏برد AIM-7E-2 Sparrow در جایگاههای زیر بدنه و تا 4 موشک هوا به هوای کوتاه‏برد AIM-9P Sidewinders در جایگاههای زیر بالها.

* تا شش موشک هوا به زمین هدایت شوندهء AGM-65A/B Maverick با برد 27 کیلومتر

* تانکهای خارجی حاوی سوخت به میزان 370 گالن آمریکایی (1420 لیتر) ویژهء دو جایگاه سخت بیرونی و تانک سوخت 600 گالنی (2345 لیتری) ویژهء جایگاه تعبیه شده در وسط بدنهء هواپیما.



فانتوم در نیروی هوایی اسرائیل
Kurnas 2000
نیروی هوایی اسرائیل، به سال 1965، درخواست خرید جنگنده‏های F-4 را به ایالات متحده ارائه داد، و این درخواست در زمانی ارجاع شد که فانتوم، پیشرفته‏‎ترین جنگندهء در حال خدمت جهان به شمار می‏آمد. اما ایالات متحده از فروش فانتوم به اسرائیل سرباز زد و به جای فانتوم، جنگنده‏های Skyhawk را به اسرائیل واگذار کرد. تا اینکه به تاریخ ژانویهء 1968، پس از رایزنی‏های فشردهء دیپلماتیک، ایالات متحده با فروش جنگنده‏های فانتوم به اسرائیل، موافقت نمود.

نیروی هوایی اسرائیل که تا آن زمان از جنگنده‏های یک نفره بهره می‏برد، مایل بود گونه‏ای یک نفره از فانتوم را که منحصرن برای این کشور ساخته شده باشد، به خدمت درآورد. اما این ایده به سرعت کنار گذاشته شد، زیرا آنها متوجه شدند خدمهء دوم باعث بهره‏برداری بسیار بهینه از قابلیتهای فانتوم می‏گردد. در نهایت تصمیم گرفته شد تا مدل دو نفره از فانتوم مدل E که در آن زمان در حال طراحی بود، خریداری شود. به ابتکار نیروی هوایی اسرائیل، یک مسلسل درونی در این مدل نصب گردید که در آن زمان، اولین فانتومی بود که به مسلسل مجهز گشته بود. به تاریخ 5 سپتامبر 1969، اولین دستهء چهار فروندی از جنگنده‏‎های فانتوم، که در اسرائیل به نام مستعار Kurnas (چکش سنگین وزن یا Sledgehammer) نامیده شده بودند، در خاک اسرائیل بر زمین نشستند.

Kurnas 2000

به سال 1980، اولین مرحله از بهینه‏سازی و ارتقاء فانتوم‏های نیروی هوایی اسرائیل آغاز گردید. به تاریخ 15 جولای 1987، اولین نمونهء بهبود یافته، به هوا برخاست. به جنگندهء جدید، نام Kurnas 2000 اطلاق شد و این هواپیما به تاریخ 9 آپریل 1989، رسمن وارد خدمت در نیروی هوایی اسرائیل گردید که عمده تفاوت آن با جنگنده‏های فانتوم، در سیستم‏های آویونیک بود. در ادامهء برنامهء بهینه‏سازی، جایگزینی یک رادار جدید در این هواپیما در نظرگرفته شد. کمپانی آمریکایی Norden، رادار APG-76 را به طور انحصاری و با شرائط مورد نظر اسرائیل، جهت این جنگنده تولید نمود. این رادار، در نوع خود، بهترین به شمار می‏رفت و از تکنولوژی‏های بسیار پیشرفته‏ای بهره می‏برد که قابلیتهای این رادار در آن زمان، تنها در هواپیمای تحت طراحی آتی نیروی دریایی ایالات متحده موسوم به A-12 Avenger II جهت انجام ماموریتهای ضربتی قرار داشت که این پروژه A-12 جهت نیروی دریایی ایالات متحده، عاقبت لغو گردید.

صنایع هواپیماسازی اسرائیل و کمپانی آمریکایی مک‏‎دانل‏داگلاس، هردو برآن شدند تا موتورهای قدیمی J79 با موتورهای جدید PW1120 ساخت پرات اند ویتنی جایگزین شوند. صنایع هواپیماسازی اسرائیل، به طور آزمایشی، موتورهای جدید را بر روی یک فروند فانتوم نصب کرده بود و قابلیتهای موتور جدید در پرواز با سرعت کروز و برد عملیاتی افزایش یافته به علت کمتر بودن مصرف سوخت، بسیار درخشان اعلام شده بود.



فانتوم در نیروی هوایی شاهنشاهی ایران

ش ا ه فقید ایران برنامه‏های گسترده‏ای جهت اقتدار و تسلط کامل ایران بر منطقهء خلیج فارس در سر داشت. بدین جهت، طول وقت ایران، سفارش 204 فروند جنگندهء F-4E را با شرط عدم تقلیل مشخصات رزمی به کمپانی مک‏دانل‏داگلاس ارائه کرد.

تا زمان انقلاب مذهبی سال 1979، تعداد 177 فروند از این جنگنده‏ها، تحویل نیروی هوایی شاهنشاهی ایران گشته بودند. دولت اسلامی و جدید ایران، به فوریت، چهره‏ای ضدغربی اتخاذ کرد و در نتیجه، ایالات متحده به تاریخ 28 فوریهء 1979، ممنوعیت فروش هرگونه تسلیحات نظامی به ایران را به تصویت رساند. 31 فروند از جنگنده‏های F-4E نیروی هوایی ایران، هیچگاه تحویل نشدند. ممنوعیت فروش تسلیحات و قطعات یدکی نظامی، باعث بروز مشکلات جدی در زمینهء تعمیر و نگهداری این هواپیماها گردید به نحوی که هنگام حملهء‌ رژیم بعث عراق به ایران به تاریخ 22 سپتامبر 1980، تنها 40 درصد از ناوگان فانتومهای ایران عملیاتی بودند. تنها در طول 9 ماه اول جنگ، تعداد 60 فروند فانتوم ایرانی از بین رفتند و بسیاری نیز به دلیل برداشت قطعه (cannibalization)، از رده خارج شدند. بر خلاف سال 1979 که بیش از 200 فانتوم در نیروی هوایی ایران عملیاتی بودند، امروزه تعداد فانتومهای در خدمت باقی مانده در نیروی هوایی اسلامی ایران، نامعلوم هستند که تنها در پایگاههای شاهرخی همدان، بوشهر، بندرعباس و چابهار در خدمت قرار دارند و تعداد آنها، فراتر از 30 فروند تخمین زده نمی‏‎شود.

فانتوم‏‎های ایران، مشمول بهینه‏سازی‏های بومی قرار گرفته‏اند تا بتوانند کمبود قطعات و تحریم‎‏ها را پشت سر بگذارند. هرچند که مخفی‏کاری شدید از طرف حکومت اسلامی در مورد توانایی‏های نظامی اعمال می‎‏شود، اما برخی از تصاویر و گزارشات، حاکی از ساخت برخی تسلیحات هوا به زمین هدایت شونده در داخل ایران است.

در این تصویر، یک فروند جنگندهء F-4E نیروی هوایی اسلامی ایران، در حال شلیک یک موشک ناشناختهء هوا به زمین هدایت لیزری می‏باشد. (به غلاف Pave Tack در زیر بدنه، توجه فرمائید) تسلیحات لیزری، دقت بسیار بالایی در حمله به اهداف زمینی دارند و به ویژه موشکهای هدایت لیزری را بر خلاف بمب می‏توان از فواصل دور نیز به سمت اهداف شلیک نمود، تا خطرپذیری حمله کمتر شود.

یکی از این بهینه‏‎سازی‏های بومی، بر روی توان فرستندهء رادار APQ-120 اعمال شده است تا برد شناسایی و رهگیری این رادار، افزایش یابد.

جنگ 8 ساله با عراق و همچنین تحریم فروش تسلیحات به حکومت اسلامی ایران، مانع از تجدیدسازمان این نیروی با ساز و برگ غربی شده است و به نظر می‏رسد نیروی هوایی اسلامی ایران، مشغول جایگزینی فانتوم‏ها با جنگنده‏های ضربتی سوخوی24 می‏باشد. در ادامه، به مقایسهء اندکی بین دو جنگندهء Su-24MK (نوع صادراتی سوخوی24) و F-4E خواهیم پرداخت.

باز هم سقوط

یک فروند هواپیمای نظامی در حوالی مشهد دچار سانحه شد و سقوط کرد.

علی محمد گلستانی فر معاون امنیتی انتظامی استانداری خراسان رضوی در گفتگو با خبرنگار مهر با تایید این خبر اظهارداشت : حدود ساعت 14و50 دقیقه روز دوشنبه این هواپیمای نظامی در یکی از مناطق غیر مسکونی (شاندیز) حوالی مشهد دچار سانحه شد.

وی با بیان اینکه خوشبختانه دو خلبان هواپیما قبل از اصابت هواپیما به زمین بیرون پریده و آسیبی ندیده اند افزود: با توجه به سقوط هواپیما در منطقه غیر مسکونی و سلامت دو خلبان آن این حادثه، هیچ گونه خسارات جانی به همراه نداشت.

گلستانی فرتصریح کرد : همزمان با این سانحه، محل حادثه به طور کامل تحت مراقبت نیروهای نظامی و انتظامی قرار گرفت و در زمانی کوتاه محل یاد شده مورد پاکسازی قرار گرفت.

معاون امنیتی انتظامی استانداری خراسان رضوی با تاکید بر اینکه قطعا بحث "سقوط " مطرح نبوده است، خاطرنشان کرد: هواپیما تنها دچار سانحه شده است.

وی اطمینان داد که هیچ مشکلی خاص برای ساکنین حوالی محل سانحه روی نداده است.

http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetai...?NewsID=523140

حمله جنگنده های عراقی به پایگاه هوانیروز(احتمالا کرمانشاه)

عکس های زیر متعلق به آقای جهانگیر رزمی عکاس دوران جنگ تحمیلی می باشد که با هنر ایشان برای همیشه در دل همه ایرانیان ثبت است

---

نگاهی به وضعیت فرودگاه‌های کشور

 

با توجه به اینکه صنعت هواپیمایی کشور در سال‌های اخیر بیشتر به گرداندن فرودگاه‌ها و یا خرید هواپیماهای دست دوم محدود شده است و تولید هواپیما در یک چالش چند ساله افتاده، و از آنجا که بررسی مساله‌ی ایران-140 و خرید هواپیماهای دست دوم در بسیاری از مقاطع زمانی صورت گرفته است، بر آن شدیم تا برای اطلاع‌رسانی بیشتر به جامعه‌ی علمی کشور خصوصا در بخش هوافضا به بررسی کوتاه و مختصری راجع به وضعیت فرودگاه‌های ایران بپردازیم. در این بررسی به دنبال آن هستیم تا فرودگاه‌های بین‌المللی کشور را زیر ذره‌بین قرار داده و سپس به علل ایجاد بعضی از فرودگاه‌ها بپردازیم. در انتها نیز برای ایجاد تحول اشاره‌ای مختصر به وضعیت دیگر فرودگاه‌های منطقه که در رقابت با فرودگاه‌های کشور هستند، می‌پردازیم. گرچه این مقاله عقاید و ایده‌های دسته‌ای از جامعه‌ی هوافضای کشور را در بر دارد، اما بیشتر به عنوان شرحی بر آنچه که در صنعت هواپیمایی کشور در حال گذر است بیان می‌شود.

آماری از فرودگا‌ه‌های کشور

طبق آمار منتشر شده در ایران حدود 67 فرودگاه قابل استفاده با مصارف غیرنظامی و نظامی وجود دارد که به طور تقریبی می‌توان گفت که در تمامی نواحی ممکن فرودگاهی تاسیس شده است. از این میان 9 فرودگاه تنها برای مقاصد نظامی، یک فرودگاه به صورت اختصاصی و باقی فرودگا‌ه‌ها برای مقاصد عام و غیرنظامی و در بعضی موارد به طور مشترک مورد استفاده قرار می‌گیرند. تمامی فرودگاه‌های ایران تا کنون کد ICAO گرفته و مورد تایید آن هستند اما تنها 36 مورد از آنها توانسته‌اند کد IATA را دریافت نمایند. به علت شرایط منطقه‌ای ایران دارای فرودگاهی معین برای نشست و برخاست هواپیماهای آب‌نشین ندارد اما تمامی فرودگا‌ه‌های دیگر دارای باند آسفالت شده و معین هستند. خوشبختانه بیشتر فرودگاه‌های ایران از سیستم‌های کمکی برای نشست و برخاست بهره می‌برند.

در این میان تنها 7 فرودگاه ایران بین‌المللی بوده و در آن پروازهای مختلف خطوط هوایی دنیا می‌نشینند. در باقی فرودگا‌ه‌های کشور تنها 31 خط هوایی تثبیت شده‌ی ایران رفت و آمد می‌کنند. البته این سخن کاملا آماری است و حقیقت امر آنست که بسیاری از این فرودگا‌ه‌ها بدون استفاده مانده و یا یک سال را به انتظار یک پرواز احتمالی باقی می‌مانند. راه‌اندازی بسیاری از همین فرودگاه‌ها بدون تفکر اقتصادی و هوافضایی صورت گرفته و تنها به امید حضور یک فرودگاه در آن شهر ساخته شده‌اند. حضور تنها برخی از آنها با نشست پروازهای منحرف شده و یا فرودهای اضطراری توجیه می‌شود، اما باقی فرودگاه‌های غیر اصلی کشور در حال تحمیل کردن ضرر به اقتصاد هواپیمایی کشور هستند. در این بررسی ما به دنبال آن نیستیم که فرودگا‌ه‌های داخلی را مورد انتقاد قرار دهیم و به بحث مختصری در مورد فرودگاه‌های بین‌المللی می‌پردازیم.

فرودگاه‌های بین‌المللی ایران:

-          فرودگاه مهرآباد تهران

-          فرودگاه امام خمینی تهران

-          فرودگاه بین‌المللی اصفهان

-          فرودگاه بین‌المللی شیراز

-          فرودگاه بین‌المللی بندرعباس

-          فرودگاه بین‌المللی زاهدان

نکته‌ی قابل توجه آنست که در این میان نیز دو فرودگاه تهران پرکارتر از باقی فرودگاه‌ها و فرودگاه زاهدان کم‌کارتر نشان داده است. در اینجا فرودگاه امام خمینی که جدیدترین این فرودگاه‌ها به شمار می‌رود را در آخر توضیح خواهیم داد.

فرودگاه بین‌المللی مهرآباد تهران

این فرودگاه (ICAO: OIII) در زمان پهلوی و بر اساس طراحی امریکایی‌ها ساخته شد. این فرودگاه دارای دو باند اصلی 29 چپ و راست بوده و چهار ترمینال اصلی دارد. ترمینال اول مخصوص پروازهای داخلی اصلی و پروازهای بین‌المللی به ترکیه و سوریه است. ترمینال دوم پروازهای بین‌المللی را شامل می‌شود که یکی از آنها به پروازهای مدینه مربوط می‌شود. خطوط هوایی همچون لوفت‌هانزا، ایروفلوت، کی‌ال‌ام، بریتیش ایرویز، آلیتالیا، ایرفرانس و خطوط هوایی اتریش در این ترمینال مسافرگیری می‌شوند. ترمینال چهارم نیز کاملا به پروازهای داخلی اختصاص داده شده‌اند و ترمینال سوم نیز به هواپیماهای نظامی اختصاص داده شدند.

از سوانح رخ داده در این فرودگاه می‌توان به سانحه‌ی سال 2005 اشاره نمود که در ابتدای سال یک بوئینگ 707 به علت شکستن ارابه‌ی فرود در انتهای باند به سمت رودخانه‌ی کن منحرف شد و سه نفر در اثر خفگی مردند. در اواسط سال یک هواپیمای هندی که از بمبئی به آمستردام پرواز می‌کرد در این فرودگاه فرود اضطراری کرد. علت این فرود اضطراری آتش گرفتن بخش بار آن بود. در سومین حادثه‌ی این سال یک هواپیمای C-130 مربوط به نیروی هوایی شامل خبرنگاران اعزامی به رزمایش ارتش کمی پس از برخاست در شهرکی نزدیک فرودگاه سقوط کرد. هنوز علت این سانحه به صورت واضح بیان نشده است.

پیشنهادات:

-          افزایش طول باندها

-          جداسازی انتهای باند از رودخانه‌ی کن با مکانیزمهای جدید و پیشرفته

-          تقویت امکانات اورژانس سوانح

فرودگاه بین‌المللی اضفهان

این فرودگاه (ICAO: OIFM) که طول باند بیشتری نیبت به فرودگاه مهرآباد دارد در مرکز شهر اصفهان قرار گرفته است. تاسیس این فرودگاه نیز به دوره‌ی پهلوی بازمی‌گردد، اما پس از انقالاب تغییراتی در آن اعمال شده و سطح باند آن به طور کامل با آسفالت پوشیده شده است. پروازهای بین‌المللی این فرودگاه تنها به مقصد امارات و دبی انجام می‌شود و باقی پروازها مربوط به داخلند. از این فرودگاه در امور نظامی نیز استفاده می‌شود.

فرودگاه بین‌المللی شیراز

این فرودگاه (ICAO: OISS) یکی از بهترین فرودگاه‌های منطقه بوده و به عنوان دومین فرودگاه مناسب و مدرن ایران شناخته می‌شود. برج کنترل این فرودگاه در سال 2005 به طور کامل مورد تغییرات قرار گرفته و اصلاح شده است. خود فرودگاه نیز طی همین سال اصلاحات عدیده‌ای در بخش باند و هدایت به خود دیده است. بیشتر پروازهای این فرودگاه داخلی است اما پروازهای بین‌المللی آن به کشورهای حوزه‌ی خلیج از جمله بحرین، دبی، کویت و همچنین سوریه انجام می‌شود. این فرودگاه در امور نظامی نیز به کار گرفته شده و تحت اختیار ارتش ایران بوده است.

فرودگاه بین‌المللی مشهد

این فرودگاه (ICAO: OIMM) که نام اختصاصی شهید هاشمی‌نژاد نیز بر روی آن نهاده شده است، یکی از کوتاه‌ترین باندهای فرودگا‌ه‌های کشور را به خود اختصاص داده است. این فرودگاه در IATA نیز عضو بوده و از سیستم‌های الکترونیکی ناوبری جدید نیز استفاده می‌کند. پروازهای داخلی این فرودگاه تقریبا به تمام نقاط ایران انجام می‌شود و به سبب حضور مرقد امام رضا در این شهر از رونق خاصی برخوردار است. اما پروازهای بین‌المللی این فرودگاه نیز به کشورهای حوزه‌ی خلیج از جمله کویت، امارات متحده‌ی عربی، عربستان، قطر و بحرین و همچنین افغانستان، پاکستان، سوریه و ترکیه انجام می‌شود. با توجه به ترافیک هوایی حاکم بر این فرودگاه زسیدگی‌ به این فرودگاه چندان مطلوب و در حد بین‌المللی به نظر نمی‌رسد. این فرودگاه استفاده‌های نظامی نیز دارد.

یکی از مرگبارترین سوانح هوایی تاریخ هوایی ایران در این فرودگاه رخ داد که یک توپولف 154 در آن از باند خارج شده و آتش گرفت و از میان 174 مسافر آن 29 مسافر به دلیل خفگی کشته شدند. این هواپیما از بندرعباس به سمت مشهد پرواز می‌کرد.

پیشنهادات:

-          افزایش طول باند در تمام باندها یا حداقل یک باند

-          افزایش تعداد گیت‌ها و مکانیزاسیون آنها

-          جداسازی گیت بین‌المللی از گیت داخلی

فرودگاه بین‌المللی بندرعباس

این فرودگاه (ICAO: OIKB) به علت منطقه‌‌ای که در آن حاضر است عضو IATA نیز بوده و پروازهای زیادی را در خود می‌بیند. پروازهای بین‌المللی این فرودگاه به کشورهای حوزه‌ی خلیج، پاکستان و هند انجام می‌شود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این فرودگاه بدون سانحه بودن آنست.

پیشنهادات:

-          نوسازی فرودگاه خصوصا در بخش باند

-          بالا بردن کیفیت بخش ترانزیت باری و مکانیزاسیون آن

فرودگاه بین‌المللی زاهدان

این فرودگاه (ICAO: OIZH) با وجود بین‌المللی بودن آن به علت کمبود امنیت بیشتر پروازهای بین‌المللی خود را از دست داده است. مهم‌ترین پروازهای بین‌المللی این فرودگاه به سمت پاکستان بوده است که به علت ناامنی‌هایی که در سال‌های اخیر در منطقه وجود داشته است، متوقف شده است. این امر تا حدودی موجب ضرر شده و پروازهای این فرودگاه به داخل کشور و بندر چابهار محدود شده است.

پیشنهادات:

-          استفاده از بخشی از فرودگاه به عنوان محل نگه‌داری هواپیماها پس از پایان یافتن عمر

-          ارتقای سطح امنیت برای ادامه‌ی پروازهای بین‌المللی

-          حذف تبلیغات سوء در منطقه در مورد این فرودگاه

فرودگاه بین‌المللی امام خمینی

فرودگاه بین‌المللی امام خمینی که در 30 کیلومتری جنوب تهران واقع است، از فرودگاه مهرآباد دورتر بوده و برای جایگزینی این فرودگاه راه‌اندازی شده است. این فرودگاه در اواخر دوره‌ی پهلوی و به نام احمدآباد در حال ساخت و راه‌اندازی بود تا بتواند با فرودگاه‌های منطقه به رقابت پرداخته و به عنوان بزرگترین و برترین فرودگاه خاورمیانه شناخته شود. اما با پیروزی انقلاب و ناقص ماندن پروژه‌ی آن تا سال‌های متمادی جایگاه این فرودگاه را یک فرودگاه در دبی که توسط انگلیس طراحی و ساخته شد، گرفت. طراحی این فرودگاه توسط گروهی از طراحان امریکایی و بر اساس فرودگاه دالاس انجام شده است. بعد از انقلاب جمهوری اسلامی طی قراردادی ادامه‌ی ساخت این فرودگاه به بنیاد مستضعفان و جانبازان واگذار شد اما در میان راه این امر به کنسرسیومی از کمپانی‌های ترک و اتریشی ارائه شد. تا اینکه این فرودگاه در سالگرد تثبیت انقلاب اسلامی بازگشایی شده اما مدت کوتاهی بعد از بازگشایی به علت مشکلاتی که در تامین سوخت و در قرارداد بسته شده بین فرودگاه و وزارت نفت وجود داشت، این فرودگاه تعطیل شد. در این زمان بسیاری از خطوط هوایی ایران از جمله مهم‌ترین آنها، آسمان، با پرواز از فرودگاهی که توسط غیرایرانی‌ها اداره می‌شود، مخالفت نمودند. فردای آن روز از کنسرسیوم اروپایی تقاضا شد که عوامل خود را از این فرودگاه بیرون کند و اداره‌ی فرودگاه به ایران ایر واگذار شد. اما ایران ایر این کار را انجام نداد تا حدی که فردای آن روز نیروهای نظامی این فرودگاه را بسته و تنها یک پرواز از دبی به این فرودگاه انجام شد و پرواز دیگری که قرار بود در این فرودگاه بنشیند به علت مخالفت فرودگاه مهرآباد با فرود در آن، به اصفهان منتقل شد. باقی پروازهای این فرودگاه نیز به مهرآباد انتقال داده شدند. با تمام این مشکلات پس از باز شدن مجدد فرودگاه طی مذاکرات خرازی، وزیر امورخارجه‌ی وقت با همتای خود در ترکیه در طول مدت 5 روز، اداره‌ی فرودگاه پس از 2 هفته که تحت نظر ترک‌ها انجام پذیرفت، به دست نیروهای داخلی سپرده شد. مدیریت جدید فرودگاه با توجه عدم حضور نیروهای خارجی در این فرودگاه، مشکلات امنیتی را از اداره‌ی این فرودگاه حذف کرد اما باقی مشکلات در جای خود باقی مانده‌اند. کمتر از یک سال بعد کانادا و انگلستان به تبعه‌های خود اخطار دادند که از این فرودگاه استفاده نکنند، زیرا یکی باندهای این فرودگاه بر روی قناتی قدیمی بنا شده که امکان ریزش و ایجاد سانحه خواهد داشت. با این خبر بسیاری از پروازهای این فرودگاه دچار اخلال شد تا اینکه باند 29 چپ (غربی) این فرودگاه برای همیشه تعطیل شده و پروازهای این فرودگاه در روز کاهش یافت.

هم اکنون بیشتر پروازهای بین‌المللی تهران به کشورهای منطقه، شرق دور، اروپا و حتی امریکای شمالی از این فرودگاه انجام می‌شود، اما این فرودگاه هیچ‌گاه نتوانست به جایگاهی که قرار بود به آن دست یابد، برسد.

از معایب اصلی این فرودگاه دور بودن آن از مرکز شهر و نبود وسایل نقلیه‌ی عمومی مناسب برای دستیابی به فرودگاه، وجود تنها 2 گیت چک امنیتی، کمبود امکانات رفاهی در فرودگاه و منطقه‌ی اطراف و تاخیر و اشتباه در جابجایی بار مسافران اشاره نمود.

پیشنهادات:

-          برقراری سیستم حمل و نقل عمومی موتوری تا راه‌اندازی خطوط مترو

-          راه‌اندازی شعباتی از رستوران‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای

-          راه‌اندازی مرکز استراحت و متل‌هایی در اطراف فرودگاه در فاصله‌ی مجاز و مناسب

-          افزایش تعداد گیت‌ها و مکانیزه کردن سیستم

-     راه‌اندازی سیستم تبدیل

اختتامیه مسابقات طراحی و ساخت پرنده‌های بدون سرنشین

 

چهارشنبه‌ی گذشته اولین دوره‌ی مسابقات طراحی و ساخت پرنده‌های بدون سرنشین در دانشگاه صنعتی شریف به پایان رسید. این مسابقات که از سال گذشته و در سه مرحله برگزار شده است، حرکتی بی‌سابقه و نو بود که به همت پژوهشکده‌ی شهید رضایی دانشگاه صنعتی شریف، دکتر سید محمد باقر ملائک و حمایت گروهی از سازمان‌های وابسته به امر هوافضای کشور راه‌اندازی و اداره شد. دو مرحله‌ی اول این مسابقه مربوط به طراحی مفهومی و ساخت نمونه‌ی ماکتی پرنده بوده است که در آن به ترتیب 20 و 8 تیم برگزیده شدند. تیم‌های برگزیده در مرحله‌ی دوم برای آزمایشات تست پروازی آماده شده و نمونه‌ی اولیه‌ی طراحی خود را ارائه کردند و در 4 مرحله تست‌های پروازی، آزمایشات مختلف مورد نظر کارشناسان بر روی آنها انجام شد. نتایج مرحله‌ی سوم در اختتامیه‌ی این مراسم اعلام شد.

در این مراسم که عصر چهارشنبه‌ی گذشته و در سالن جابر ابن حیان دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد، افرادی همچون سردار نجار وزیر دفاع و پشتیبانی و دکتر زاهدی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری کشور، مهندس اسلامی ریاست موسسه تحقیقاتی صنایع دفاعی، مهندس هدایت از صنایع قدس، سردار حجازی رئیس کل بسیج کشور و سردار نقدی به عنوان میهمان و اساتید دانشگاه به عنوان کارشناسان امر داوری حاضر بودند. با تلاوت قرآن و پخش سرود ملی جمهوری اسلامی ایران مراسم آغاز شده و سپس با معرفی مسابقه و نتایج مراحل مختلف ادامه یافت.

در بخش معرفی رتبات تیم‌های شرکت‌کننده بر اساس نظر داوران هیچ یک از تیم‌های شرکت‌کننده امتیاز لازم برای احراز مقامات اول و دوم را کسب نکرده بود، اما مقام سوم به تیم شهبال 1 از دانشگاه صنعتی مالک اشتر و مقام چهارم مشترکا به تیم‌های شهبال از دانشگاه صنعتی شریف، پرستو از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و آریا از دانشگاه صنعتی اصفهان اختصاص داده شد. ضمنا از تیم‌های زنیت و رف‌رف از دانشگاه صنعتی شریف، طوفان از دانشگاه صنایع هوایی شهید ستاری و لوتوس از دانشگاه صنعتی شیراز به علت نوآوری و خلاقیت در ایجاد طرح‌های جدید تقدیر و تشکر صورت پذیرفت.

در حاشیه‌ی این مراسم برخی از گرو‌‌ه‌ها به نشانه‌ی اعتراض به داوری‌ها و اینکه یک تیم صنعتی به عنوان تیم برتر انتخاب شده است، از پذیرفتن جوایز خود سر باز زندند که این باعث ایجاد همهمه و آشوبی در جلسه شد که با همکاری و هوشیاری مقامات برگزارکننده کنترل گردید.

ضمنا اساتید دانشکده‌ی هوافضای دانشگاه صنعتی شریف ضمن تشکر از شرکت‌کنندگان و برگزارکنندگان این مسابقات ابراز امیدواری کردند که دوره‌ی دوم این مسابقات نیز به زودی برگزار گردد. گرچه هنوز زمان و چگونگی برگزاری این دوره معین نشده است. ( برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به سایت مسابقات به نشانی www.nudc.ir مراجعه نمایید)

ضمنا قابل ذکر است که همزمان با اختتامیه‌ی این مسابقات اولین کارگاه مقدماتی آموزش طراحی و ساخت پرنده‌های بدون سرنشین در دانشگاه ضنعتی شریف و با همکاری کمیته‌ی برگزاری مسابقات با حضور دانشجویان و دانش‌آموزان مختلف برگزار شد. در این دوره که به مدت دو روز در دانشگاه برگزار می‌شود، شرکت‌کنندگان علاوه بر آشنایی با پرنده‌های بدون سرنشین، تاریخچه‌ی آنها و وضعیت صنعت آنها در کشور، با چگونگی طراحی اولیه آنها آشنا خواهند شد. در اولین و تنها بخش عملی دوره‌ی اول کارگاه شرکت‌کنندگان با مواد مرکب و سیکل ساخت آنها آشنا می‌شوند. قرار است دوره‌ی دوم این کارگاه‌ها که ادامه‌ی دوره‌ی اول محسوب می‌شود اواسط مرداد ماه برگزار گردد. (برای اطلاعات بیشتر به سایت www.aesut.ir مراجعه کنید.)

در انتها از آقای احمدی‌پژوه، مدیر بخش ارتباطات رسانه‌ای مسابقات، به علت همکاری صمیمانه تشکر را داریم.

حزب الله هنوز می‌تواند هر نقطه از اسرائیل را هدف قرار دهد

حزب الله لبنان در خصوص تهدیدات احتمالی رژیم صهیونیستی هشدار داد که هنوز نیز می‌تواند هر نقطه از اسرائیل را هدف قرار دهد.   
 
به گزارش فارس به نقل از رویترز، رهبر حزب الله لبنان در مصاحبه با شبکه تلویزیونی الجزیره با بیان این مطلب گفت: «در جولای و آگوست 2006 هیچ موقعیت جغرافیایی در سرزمین‌های اشغالی دور از تیررس موشک‌های نیروهای مقاومت لبنان نبود.»

"سید حسن نصرالله" افزود: «تل‌آویو یا هر جای دیگر در تیررس ما بود و یقین داشتیم که می‌توانیم به گوشه و کنار فلسطین اشغالی دسترسی داشته باشیم و اکنون نیز این اطمینان در ما وجود دارد.»

این شبکه تلویزیونی اعلام کرد که مصاحبه با رهبر نیروهای مقاومت لبنان را دوشنبه پخش خواهد کرد و جزئیات اظهارات "نصرالله" در این خبر خلاصه ذکر نشده است.

تقریباً 1200 لبنانی در حملات رژیم صهیونیستی به شهادت رسیدند و 157 اسرائیلی نیز در جنگ 33 روزه میان مبارزان حزب الله لبنان و رژیم صهیونیستی کشته شدند.

نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد پس از جنگ سال گذشته در جنوب لبنان مستقر شدند تا از آتش‌بس 14 آگوست میان رژیم صهیونیستی و حزب الله لبنان محافظت کنند.

یک مقام آمریکایی: موشک‌های چینی از طریق ایران به عراق قاچاق شده‌

سخنگوی نیروی نظامی آمریکا گفت که سربازان آمریکایی موشک‌های ساخت چین را در عراق پیدا کرده‌اند که مدعی‌اند از طریق گروه‌هایی در ایران در راستای مسلح کردن گروه‌هایی که با نیروهای تحت امر آمریکا می‌جنگند به عراق قاچاق شده است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران, خبرگزای فرانسه به نقل از مارک فاکس، سخنگوی نیروی نظامی آمریکا که با خبرنگاران گفت‌وگو می‌کرد گزارش داد: ما مهمات و ‌تسلیحاتی را شاهد بوده‌ایم که از دیگر نقاط (به عراق) وارد شده‌اند اما این طور ارزیابی می‌کنیم که از طریق ایران به این کشور وارد شده‌اند.

وی همچنین مدعی شد که عوامل ایرانی به قاچاق نفوذگرهای انفجاری به عراق برای قرار دادنشان در اختیار گروه‌های افراطی عراقی ادامه می‌دهند.

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: ما دو مظنون را در نزدیکی مرز ایران - عراق دستگیر کرده‌ایم که مظنون هستیم بخشی از شبکه ایران هستند.

عکس روز

هواپیمای عجیب و ناشناخته بدون سرنشین ایرانی

امیدواریم در حد یک طرح و ماکت نباشد و تا بحال عملیلتی شده باشد